Ospa wietrzna — ryzyko dla kobiet w ciąży
Ospa wietrzna jest wywoływana przez zakażenie wirusowe. W większości przypadków przebycie ospy wietrznej prowadzi do uzyskania odporności na całe życie, jednak później można zachorować na półpaśca, który jest wywoływany przez tego samego wirusa (varicella zoster virus — VZV). Wiele osób choruje na ospę wietrzną w dzieciństwie, ale około 4%część kobiet w wieku rozrodczym nie chorowało na tę chorobę i dlatego są narażone na ryzyko zakażenia.
Ospa wietrzna może — w szczególności u kobiet w ciąży — stanowić poważną chorobę wymagającą hospitalizacji i intensywnego leczenia. Zakażenie w pierwszej połowie ciąży może, w rzadkich przypadkach (około 2%), prowadzić do poważnych uszkodzeń u nienarodzonego dziecka. Choroba ta nazywana jest „zespołem ospy wietrznej wrodzonej”. Towarzyszyć jej mogą następujące objawy u noworodka:
- Zmiany skórne
- Choroby neurologiczne i wady rozwojowe
- Uszkodzenia oczu
- Wady układu kostnego
Zakażenie ospą wietrzną od 5 dni przed porodem i do 2 dni po porodzie również stanowi zagrożenie dla zdrowia noworodka. Wirus przenoszony jest przez łożysko lub drogą kropelkową/kontaktową. Kobiety w ciąży nieposiadające ochrony przed ospą wietrzną a mające kontakt z osobą zakażoną mogą uzyskać ochronę poprzez leczenie immunoglobuliną. Podanie immunoglobuliny przeciwko wirusowi ospy wietrznej i półpaśca jest zalecane w ciągu 96 godzin od kontaktu.
Półpasiec u kobiet w ciąży nie zagraża natomiast nienarodzonemu dziecku.
Badanie w kierunku ospy wietrznej
W przypadku, gdy kobieta w ciąży nie chorowała jeszcze na ospę wietrzną, możliwe jest w razie potrzeby wykonanie badania krwi w celu ustalenia, czy jest ona podatna na zakażenie. 80% osób, które uważają, że nie chorowały na ospę wietrzną, zostało zakażone w przeszłości i dlatego posiadają ochronę przed chorobą.
Szczepienie przeciwko ospie wietrznej
Szczepienie jestmożna zalecanerozpocząć wjuż wiekupo 119. miesięcyącu życia, wjednak tymzaleca samymsię czasiepodanie cogo pierwszepo szczepienie12. przeciwko odrze, śwince i różyczce lub najwcześniej cztery tygodnie późniejmiesiącu. Drugą dawkę szczepienia należy podać wpo wieku6 15tygodniach, a optymalnie po 3 miesięcyącach. Można również zastosować szczepionkę skojarzoną przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej. Wszystkie niezaszczepione dzieci i młodzież bez przebytej ospy wietrznej powinny zostać zaszczepione w późniejszym czasie.
Kobiety w wieku rozrodczym, które nigdy nie chorowały na ospę wietrzną i nie zostały zaszczepione, powinny wykonać specjalne badanie krwi (VZV IgG), aby sprawdzić, czy posiadają przeciwciała przeciwko wirusowi. Jeśli niemożliwe jest wykrycie przeciwciał, zaleca się szczepienie przed zajściem w ciążę, aby zapobiec zakażeniu w czasie ciąży. Należy unikać zapłodnienia przez okres co najmniej 4–6 tygodni po szczepieniu.
Zalecenia
- U kobiet w wieku rozrodczym z niejasną lub negatywną historią choroby w zakresie ospy wietrznej, należy oznaczyć poziom przeciwciał we krwi (VZV IgG). Jeśli wynik jest negatywny, osoby te powinny zostać zaszczepione przeciwko ospie wietrznej w odpowiednim czasie przed próbą zajścia w ciążę. Szczepienie przeciwko wirusowi jest przeciwwskazane w czasie ciąży.
- Niezaszczepione kobiety w ciąży, które nie chorowały na ospę wietrzną w przeszłości, powinny unikać kontaktu z osobami chorymi na ospę wietrzną lub podejrzanymi o zachorowanie. U pozostałych członków rodziny można uzupełnić ochronę poszczepienną, aby nie zachorowali i nie zarazili kobiety w ciąży.
- Po kontakcie z osobami chorymi na ospę wietrzną należy u kobiet w ciąży w razie potrzeby oznaczyć poziom przeciwciał we krwi (VZV IgG), który dostarcza informacji o tym, czy kobieta posiada odporność, czy też nie. W przypadku braku odporności wskazane może być podanie immunoglobuliny przeciwko ospie wietrznej i półpaścowi.
- Wszystkie kobiety w ciąży z ujemnym wynikiem badania krwi powinny zaszczepić się przeciwko ospie wietrznej po porodzie z uwagi na ewentualne przyszłe ciąże.
Dodatkowe informacje
- Ospa wietrzna
- Ospa wietrzna — informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Marcin Major, lekarz, Kraków (recenzent)
- Hannah Brand, dr n. med., lekarz, Berlin
- Julia Trifyllis, dr n. med., lekarz ze specjalizacją w dziedzinie ginekologii i położnictwa, Münster (W)