MEDIBAS
  2. Tematy kliniczne
  3. Położnictwo
  4. Informacje dla pacjentów
  5. Powikłania w ciąży
  6. Ciąża pozamaciczna (ciąża ekto...

Ciąża pozamaciczna (ciąża ektopowa)

Ciąża pozamaciczna, znana również jako ciąża ektopowa, występuje, gdy zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się poza jamą macicy. Najczęściej dzieje się to w jajowodzie (ciąża jajowodowa), ale implantacja może również nastąpić w innych miejscach, takich jak jama brzuszna, jajniki, blizny po cesarskim cięciu, a w rzadkich przypadkach nawet w śledzionie lub wątrobie.
Last published: 29.02.2024  |  Last revised: 13.04.2022  |  Last updated: 13.04.2022
:    : 
: 0
  • Ciąża pozamaciczna
  • Ciąża o nieznanej lokalizacji
  • Niejasna lokalizacja ciąży
  • Ciąża pozamaciczna
  • Ciąża ektopowa
  • Ciąża jajowodowa

Co to jest ciąża pozamaciczna?

Definicja

Ciąża poza macicą.jpg
Ciąża poza macicą

Ciąża pozamaciczna to ciąża, w której zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się poza jamą macicy. Nazywana jest również ciążą ektopową. Najczęściej dzieje się to w jajowodach (ciąża jajowodowa), w rzadkich przypadkach w jamie brzusznej lub jajnikach. Ciąża pozamaciczna może również wystąpić obok ciąży prawidłowej. Mówi się wtedy o ciąży heterotopowej.

Objawy

Najczęstsze objawy to krwawienie i ból podbrzusza w I trymestrze ciąży. Ponadto mogą występować typowe objawy ciąży, takie jak brak miesiączki, nudności i powiększenie piersi.

Przyczyny

Przyczyną mogą być anatomiczne lub funkcjonalne zmiany w obszarze jajowodu, które prowadzą do jego niedrożności. Ograniczona ruchliwość ścian jajowodów lub rzęsek może również zakłócić transport zapłodnionej komórki jajowej do tego stopnia, że zagnieżdża się ona w niewłaściwym miejscu.

Czynniki sprzyjające ciąży pozamacicznej:

  • Wcześniejsza ciąża pozamaciczna
  • Wcześniejsza operacja jajowodów (np. sterylizacja)
  • Ciąża przy założonej wkładce domacicznej (spirali)
  • Przebyte stany zapalne w okolicy miednicy małej
  • Zmieniający się partnerzy seksualni
  • Wszelkie procedury wspomaganej reprodukcji w przypadku niespełnionego pragnienia posiadania dzieci
  • Wcześniejsze interwencje ginekologiczne (operacje, zapłodnienie in vitro, wkładka antykoncepcyjna)
  • Palenie
  • Wiek >40 lat

Częstotliwość występowania

W około 1–2% wszystkich ciąż komórka jajowa zagnieżdża się poza macicą. Po zapłodnieniu in vitro (IVF) ryzyko ciąży heterotopowej (ciąża pozamaciczna wraz z ciążą maciczną) wynosi 1:100.

Badania dodatkowe

Lekarz najpierw zapyta o objawy (brak miesiączki, obajwy krwawienia, nudności, powiększenie piersi), a następnie wykona test ciążowy na obecność hormonu ciążowego beta-hCG w moczu. Poziom beta-hCG można również zbadać we krwi; poziomy są zwykle niższe w przypadku ciąży pozamacicznej niż w przypadku prawidłowej ciąży wewnątrzmacicznej. Ponadto krew jest badana pod kątem oznak stanu zapalnego lub niedokrwistości.


Podczas badania USG w gabinecie ginekologicznym wykrycie pustej jamy macicy przy wysokich wartościach beta-hCG może sugerować ciążę pozamaciczną. Warto jednak pamiętać, że we wczesnym etapie ciąża ektopowa może być niewidoczna na ultrasonografie. Pewnym objawem ciąży w badaniu USG jest pulsujące bicie serca płodu.

Ginekolog przeprowadza następnie ostrożne badanie macicy i przydatków. Często pojawia się krwawienie z górnych narządów płciowych, a jednym z charakterystycznych objawów jest ból szyjki macicy podczas badania, zwany "tkliwością szyjki macicy".

W celu ustalenia rozpoznania w rzadkich przypadkach konieczne może być wykonanie diagnostyki za pomocą laparoskopii lub rezonansu magnetycznego (RM).

Leczenie

Odpowiednia terapia zależy od miejsca zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej, stężenia beta-hCG w surowicy krwi, stopnia możliwego krwawienia i ogólnego stanu fizycznego pacjentki.

Podejście wyczekujące

Około 1/3 wszystkich ciąż pozamacicznych zanika samoistnie. Jeśli wynik testu ciążowego jest dodatni i nie występują inne objawy kliniczne, można przy bardzo ścisłej kontroli stężenia hCG oraz badaniach ultrasonograficznych wybrać podejście wyczekujące.

Operacja

Silne krwawienia, silny ból, niestabilny stan pacjentki lub podejrzenie pęknięcia jajowodu są powodem nagłego zabiegu chirurgicznego, który często można wykonać laparoskopowo. Jeśli nie jest to możliwe, należy wykonać otwarte nacięcie brzucha. W miarę możliwości jajowód zostaje zachowany, jeśli jednak jest zbyt mocno uszkodzony, trzeba go usunąć po stronie, na której nastąpiło uszkodzenie.

U pacjentek bez poważnych objawów postępowanie chirurgiczne także może być środkiem leczenia z wyboru.

Leki

W wielu przypadkach leczenie farmakologiczne jest możliwe. U pacjentek bez dolegliwości i z niskim stężeniem hCG (poniżej 1000 jm/ml) lekiem z wyboru jest MTX (metotreksat). MTX hamuje wzrost komórek. W większości przypadków wystarczające jest podanie pojedynczej dawki.

Dodatkowe wsparcie psychologiczne

Pomoc psychologiczna jest zalecana po nagłych zabiegach chirurgicznych, przerwaniu potencjalnie pożądanej ciąży oraz w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko niepłodności.

Zapobieganie

Po ciąży pozamacicznej należy odczekać 6 miesięcy przed ponownym zajściem w ciążę.

Rokowanie

Przy wczesnym rozpoznaniu i leczeniu rokowanie jest dobre. Ryzyko ponownej ciąży pozamacicznej wzrasta do 10%. Jeżeli istnieje obawa trwałego uszkodzenia jajowodów, pierwotne planowanie zapłodnienia in vitro może pomóc w zapobieganiu dalszej ciąży pozamacicznej.

Około 1/3 wszystkich ciąż pozamacicznych zanika samoistnie, często zanim zostaną one zauważone.

Dodatkowe informacje

Autor

  • Marcin Major, lekarz, Kraków (recenzent)
  • Susanna Allahwerde, lekarz rodzinny, Berlin

Link lists

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit

References

Based on professional document Ciąża pozamaciczna. References are shown below.

  1. Taran FA, Kagan KO, Hübner M, Hoopmann M, Wallwiener D, Brucker S: The diagnosis and treatment of ectopic pregnancy. Dtsch Arztebl Int 2015 www.aerzteblatt.de
  2. Farquhar CM. Ectopic pregnancy. Lancet 2005; 366: 583-91. PubMed
  3. Panelli DM,Phillips CH,Brady PC, Incidence, diagnosis and management of tubal and nontubal ectopic pregnancies: a review. Fertility research and practice. 2015 www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Barash JH, Buchanan EM. Diagnosis and management of ectopic pregnancy. Am Fam Physician. 2014 Jul 1;90(1):34-40. PubMed
  5. Maheux-Lacroix S,Li F,Bujold E,Nesbitt-Hawes E,Deans R,Abbott J, Cesarean Scar Pregnancies: A Systematic Review of Treatment Options. Journal of minimally invasive gynecology. 2017 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Mummert T, Gnugnoli DM. Ectopic Pregnancy. [Updated 2020 Nov 20]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 www.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Barnhart KT, Sammel MD, Rinaudo PF, Zhou L, Hummel AC and Guo W. Symptomatic patients with an early viable intrauterine pregnancy: HCG curves redefined. Obstet Gynecol 2004; 104: 50-5. PubMed
  8. Crochet JR, Bastian LA, Chireau MV. Does this woman have an ectopic pregnancy?: the rational clinical examination systematic review. JAMA 2013 Apr 24;309(16):1722-9 . doi:10.1001/jama.2013.3914. DOI
  9. Kirk E, Bourne T. Diagnosis of ectopic pregnancy with ultrasound. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2009;23(4):501–508. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Hajenius PJ, Mol F, Mol BWJ, Bossuyt PMM, Ankum WM, Van der Veen F. Interventions for tubal ectopic pregnancy. Cochrane Database of Systematic Reviews 2007, Issue 1. Art. No.: CD000324. Cochrane (DOI)
  11. Mirbolouk F, Yousefnezhad A, Ghanbari A. Predicting factors of medical treatment success with single dose methotrexate in tubal ectopic pregnancy: a retrospective study. Iran J Reprod Med. 2015; 13(6): 351-4. pmid:26330849 PubMed
  12. Sagiv R, Debby A, Feit H, Cohen-Sacher B, Keidar R, Golan A. The optimal cutoff serum level of human chorionic gonadotropin for efficacy of methotrexate treatment in women with extrauterine pregnancy. Int J Gynaecol Obstet. 2012;116(2):101–104. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov