ADHD, wskazówki dla rodziców

Ponieważ ADHD jest złożonym zaburzeniem, a każda osoba z ADHD jest jedyna w swoim rodzaju, ciężko jest sformułować zalecenia, które byłyby jednakowo odpowiednie dla wszystkich dzieci i dorosłych. Niektóre z poniższych wskazówek mogą się jednak okazać pomocne.

Wskazówki ogólne

  • Weź udział w szkoleniach dla rodziców dzieci z ADHD.
  • Wskazane może być również przeszkolenie innych członków rodziny lub pracowników przedszkola bądź szkoły.
  • Pamiętaj, żeby nie zaniedbywać rodzeństwa dzieci i młodzieży z ADHD i spełniać również ich potrzeby.

W domu

  • Przebywając z dzieckiem staraj się zachować cierpliwość i spokój, nawet jeśli ono zachowuje się w sposób niekontrolowany. Jeśli rodzic jest spokojny, istnieje większa szansa, że dziecko również się uspokoi.
  • Staraj się codziennie poświęcać dziecku więcej pozytywnej uwagi niż negatywnej.
  • Staraj się przestrzegać w rodzinie regularnego rytmu posiłków i snu.
  • Zachowaj realistyczne podejście do możliwości poprawy. Dotyczy to zarówno oczekiwań rodzica, jak i oczekiwań dziecka.
  • Poświęć czas na wykonywanie z dzieckiem ulubionych czynności. Pokaż, że akceptujesz i doceniasz te części osobowości dziecka, które nie nastręczają tylu problemów. Dobrze jest poświęcać dziecku czas wtedy, gdy nie przeszkadzają inne dzieci ani dorośli.
  • Użyj dużego kalendarza, aby wyraźnie zaznaczać nadchodzące szczególne wydarzenia. Dzieci z ADHD mają duże trudności z akceptowaniem zmian i dostosowywaniem się do nich.
  • Staraj się zapobiegać przemęczeniu dziecka, ponieważ zmęczenie często nasila objawy ADHD.
  • Staraj się unikać sytuacji, które są dla dziecka trudne, na przykład siedzenia bez ruchu podczas długiej imprezy lub długich wypraw na zakupy do centrum handlowego.
  • Wykorzystuj w pracy przerwy, odpoczynek lub odmowę przywilejów, aby zdyscyplinować dziecko. W przypadku dzieci z ADHD przerwy w stymulacji społecznej są bardzo skuteczne. Takie przerwy powinny być względnie krótkie, ale wystarczająco długie, aby dziecko mogło odzyskać nad sobą kontrolę. Celem jest przerwanie i zatrzymanie niekontrolowanych zachowań. 
  • Pomóż się dziecku zorganizować i zaplanować w kalendarzu codzienne czynności. Upewnij się, że dziecko ma spokojne miejsce do odrabiania lekcji.
  • Znajdź sposoby na wzmocnienie poczucia własnej wartości dziecka i jego poczucia porządku. Nigdy jednak nie zmuszaj dziecka do wykonywania czynności, których nie jest w stanie wykonać.
  • Używaj prostych i jednoznacznych słów i pokazuj dziecku, co masz na myśli, wydając mu polecenia. Mów powoli i spokojnie, bądź bezpośredni i konkretny. Zawsze dawaj tylko jedno polecenie w jednym czasie.
  • Rób sobie przerwy. Zmęczony i zestresowany opiekun jest dla dziecka bardziej obciążeniem niż korzyścią.

W szkole

  • Pozostawaj w bliskim kontakcie z nauczycielami dziecka i wspieraj ich w wysiłkach na rzecz wspomagania dziecka w szkole.
  • Upewnij się, że nauczyciele uważnie śledzą wysiłki dziecka, wspierają je w pozytywny sposób, są elastyczni i cierpliwi. Poproś nauczycieli, aby bardzo jasno określali swoje wymagania i oczekiwania.
  • Spytaj, czy dziecko może na lekcji korzystać z komputera. Dzieci z ADHD często mają problemy z pisaniem odręcznym i wykorzystanie komputera może im przynieść korzyści.

Leczenie farmakologiczne

  • Starannie pilnuj zażywania leków przez dzieci i młodzież. Dziecko nie może brać na siebie odpowiedzialności za przyjmowanie leków.
  • Upewnij się, że leki są w domu przechowywane w bezpiecznym miejscu. Psychostymulanty stymulują układ nerwowy. Przedawkowanie może prowadzić do stanów poważnej dezorientacji, agresji i przyspieszonej akcji serca, a nawet zagrażać życiu. 
  • Nie dawaj dziecku leków, które miałoby przyjmować w szkole. 
  • Uświadom dziecko, że nie wolno mu dawać ani sprzedawać leków innym osobom. Poproś dziecko, aby opowiedziało natychmiast o wszelkich próbach wywierania na nie presji lub groźbach.

Dorośli z ADHD – w miejscu pracy

  • Wybierz taką pracę, w której możesz wykorzystać swoje mocne strony. Kreatywność, energia i inteligencja to cechy, które każą unikać monotonnej lub wymagającej szczegółowości pracy.
  • Proś przełożonych o powtórzenie poleceń, zamiast zgadywać, co mieli na myśli.
  • Pracuj nad kilkoma projektami jednocześnie. W razie znużenia jednym projektem zajmij się innym.
  • Nudnymi rzeczami zajmuj się wtedy, gdy jesteś w najlepszej formie.
  • Dziel duże zadania na mniejsze.
  • Wyznaczaj sobie terminy, aby uporządkować pracę.
  • Poproś o własny pokój lub miejsce do pracy. Jeśli nie jest to możliwe, pracuj w miejscu, gdzie jest cicho i zakładaj słuchawki tłumiące głośne dźwięki.
  • Spróbuj pracować w domu, przynajmniej przez część czasu.
  • Sporządź listę rzeczy do zrobienia i zaplanuj na jej podstawie swój dzień. Używaj terminarza i listy zadań.
  • Sporządzaj notatki dotyczące zadań do wykonania.
  • Jeśli to możliwe, poproś kogoś o pomoc w sprawach dotyczących szczegółów.

Dodatkowe informacje

Autor

  • Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden

Link lists

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit

References

Based on professional document ADHD/zaburzenie hiperkinetyczne. References are shown below.

  1. Thapar A, Cooper M, Eyre O, Langley K. Practitioner Review: What have we learnt about the causes of ADHD? J Child Psychol Psychiatry. 2013; 54(1): 3-16. PubMed
  2. Nussbaum NL. ADHD and female specific concerns: a review of the literature and clinical implications. J Atten Disord. 2012; 16: 87-100. PMID: 21976033 PubMed
  3. Tsang TW, Kohn MR, Efron D, et al. Anxiety in Young People With ADHD: Clinical and Self-Report Outcomes. J Atten Disord. 2012. DOI: 10.1177/1087054712446830 DOI
  4. Gjevik E, Eldevik S, Fjæran-Granum T, Sponheim E. Kiddie-SADS reveals high rates of DSM-IV disorders in children and adolescents with autism spectrum disorders. J Autism Dev Disord. 2011; 41(6): 761-9. PubMed
  5. Matthies S, Philipsen A. Comorbidity of Personality Disorders and Adult Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)--Review of Recent Findings. Curr Psychiatry Rep. 2016 Apr; 18(4): 33. doi: 10.1007/s11920-016-0675-4. PMID:26893231 PubMed
  6. van de Glind G, Konstenius M, Koeter MW, et al. IASP Research Group. Variability in the prevalence of adult ADHD in treatment seeking substance use disorder patients: results from an international multi-center study exploring DSM-IV and DSM-5 criteria. Drug Alcohol Depend. 2014; 134: 158-66. PubMed
  7. Klein RG, Mannuzza S, Ramos Olazagasti MA, et al. Clinical and Functional Outcome of Childhood Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder 33 Years Later. Arch Gen Psychiatry. 2012; 69(12): 1295-303. www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Furlong M, McGilloway S, Bywater T, et al. Cochrane review: behavioural and cognitive-behavioural group-based parenting programmes for early-onset conduct problems in children aged 3 to 12 years (Review). Evid Based Child Health. 2013 Mar 7; 8(2): 318-692. PubMed
  9. Hoxhaj E, Sadohara C, Borel P, et al. Mindfulness vs psychoeducation in adult ADHD: a randomized controlled trial. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2018 Jun; 268(4): 321-35. doi: 10.1007/s00406-018-0868-4. Epub 2018 Jan 22. PMID: 29356899 PubMed
  10. Sonuga-Barke EJ, Brandeis D, Cortese S, et al; European ADHD Guidelines Group. Nonpharmacological interventions for ADHD: systematic review and meta-analyses of randomized controlled trials of dietary and psychological treatments. Am J Psychiatry. 2013 Mar 1; 170(3): 275-89. PubMed
  11. Micoulaud-Franchi JA, Geoffroy PA, Fond G, et al. EEG neurofeedback treatments in children with ADHD: an updated meta-analysis of randomized controlled trials. Front Hum Neurosci. 2014 Nov 13; 8: 906. doi: 10.3389/fnhum.2014.00906 PMID: 25431555 PubMed
  12. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Centrum Dietetyczne Online. (dostęp 20.11.2024) ncez.pzh.gov.pl
  13. National Institute for Health and Care Excellence. Attention deficit hyperactivity disorder: diagnosis and management. NICE guideline [NG87]. Published: 14 March 2018. Last updated: 13 September 2019. www.nice.org.uk
  14. Heilskov Rytter MJ, Andersen LB, Houmann T, et al. Diet in the treatment of ADHD in children-A systematic review of the literature. Nord J Psychiatry. 2014; 16: 1-18. PubMed
  15. Sonuga-Barke EJS, Brandeis D, Cortese S, et al. Nonpharmacological interventions for ADHD: Systematic review and meta-analyses of randomized controlled trials of dietary and psychological treatments. Am J Psychiatry. 2013. doi:10.1176/appi.ajp.2012.12070991 DOI
  16. Gillies D, Sinn JKh, Lad SS et al. Polyunsaturated fatty acids (PUFA) for attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) in children and adolescents. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Jul 11; (7):CD007986. PMID: 22786509 PubMed
  17. Gillies D, Sinn JKh, Lad SS, et al. Polyunsaturated fatty acids (PUFA) for attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) in children and adolescents. Cochrane database of Systematic Reviews. 2012; 7: CD007986. Cochrane (DOI)
  18. Hiscock H, Sciberras E, Mensah F, et al. Impact of a behavioural sleep intervention on symptoms and sleep in children with attention deficit hyperactivity disorder, and parental mental health: randomised controlled trial. BMJ. 2015; 350: h68. doi:10.1136/bmj.h68 DOI
  19. Huss M, Ginsberg Y, Tvedten T, et al. Metylphenidate hydrochloride modified-release in adults with attention deficit hyperactivity disorder: a randomized double-blind placebo-controlled trial. Adv Ther. 2014; 31: 44-65. doi:10.1007/s12325-013-0085-5 DOI
  20. Konrad-Bindl DS, Gresser U, Richartz BM. Changes in behavior as side effects in methylphenidate treatment: review of the literature. Neuropsychiatr Dis Treat. 2016 Oct 12; 12: 2635-47. PMID: 27789952 PubMed
  21. Clemow DB, Walker DJ. The potential for misuse and abuse of medications in ADHD: a review. Postgrad Med. 2014 Sep; 126(5): 64-81. PMID: 25295651 PubMed
  22. Chang Z, Lichtenstein P, Halldner L et al. Stimulant ADHD medication and risk for substance abuse. J Child Psychol Psychiatry. 2014 Aug; 55(8): 878-85. www.ncbi.nlm.nih.gov
  23. Harstad E, Levy S, Committee on Substance Abuse. Pediatrics. 2014 Jul; 134(1): e293-301. www.ncbi.nlm.nih.gov
  24. Kidwell HM, et al. Stimulant medications and sleep for youth with ADHD: A meta-analysis. Pediatrics. 2015. doi:10.1542/peds.2015-1708 DOI
  25. Shin JY et al.: Cardiovascular safety of methylphenidate among children and young people with attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD): nationwide self controlled case series study. BMJ. 2016; 353: i2550.PMID: 27245699 PubMed
  26. Katzman MA, Furtado M, Anand L. Targeting the Endocannabinoid System in Psychiatric Illness. J Clin Psychopharmacol. 2016; 36: 691-703. PMID: 27811555 PubMed
  27. Philipsen A, Jans T, Graf E, et al. Effects of Group Psychotherapy, Individual Counseling, Methylphenidate, and Placebo in the Treatment of Adult Attention-Deficit/Hyperactivity DisorderA Randomized Clinical Trial. JAMA Psychiatry. 2015; 72(12): 1199-210. jamanetwork.com
  28. Safren SA, Sprich S, Mimiaga MJ, et al. Cognitive behavioral therapy vs ralaxation with educational support for medication-treated adults with ADHD and persistent symptoms. JAMA. 2010; 304: 875-80. www.ncbi.nlm.nih.gov