Czym jest krwioplucie?

• Krwioplucie, czyli plucie krwią podczas kaszlu, występuje wówczas, gdy krew lub wymieszana z krwią wydzielina wydostaje się z dolnych dróg oddechowych podczas kaszlu lub odchrząkiwania.
• Dolne drogi oddechowe obejmują płuca, oskrzela i tchawicę. Górne drogi oddechowe to obszar krtani, jama nosowa i gardło oraz zatoki.
• Krwawe plwociny określa się w języku specjalistycznym łacińską nazwą haemoptysis lub, w przypadku większych ilości krwi, haemoptoë.
• Chociaż krwioplucie wzbudza u pacjentów niepokój, w większości przypadków jego przyczyna jest niegroźna lub możliwa do wyleczenia. 
• Krwioplucie rzekome to nagromadzona krew pochodząca z nosa, zatok, gardła lub jamy ustnej.

Co może być przyczyną?

Możliwe do wyleczenia przyczyny

• Ostre zapalenie oskrzeli
• Ostre zapalenie oskrzeli ma zazwyczaj podłoże wirusowe i może występować w przebiegu przeziębienia lub stanowić powikłanie grypy.
• Silny kaszel powoduje niekiedy pęknięcie podrażnionej stanem zapalnym błony śluzowej dróg oddechowych, co może wywołać nieznaczne krwawienie.
• Zapalenie płuc
• Zapalenie płuc objawia się kaszlem z częściowo rdzawobrązowym lub lekko krwistym śluzem, gorączką, ogólnym osłabieniem, częstymi dusznościami, a niekiedy także bólem podczas oddychania.
• Gruźlica
• Gruźlica stanowi najczęstszą przyczynę krwioplucia na świecie. Przybierająca w ostatnich latach na sile migracja spowodowała wzrost przypadków tej choroby także w Europie.
• Nie daje ona jednak charakterystycznych objawów: zazwyczaj należą do nich utrata masy ciała, nocne poty, gorączka, suchy kaszel, a następnie kaszel z częściowo krwistą plwociną.
• Stosowanie leków rozrzedzających krew (antykoagulantów)
• Zwiększają one większe ryzyko krwawienia błony śluzowej, na przykład przy przeziębieniu.

Cięższe schorzenia

• Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
• Występuje często u długoletnich lub byłych palaczy, towarzyszą jej napady kaszlu oraz trudności w oddychaniu.
• Nieprawidłowe rozszerzenie oskrzeli (rozstrzenie oskrzeli)
• Występuje w wyniku wcześniejszych chorób, takich jak gruźlica, mukowiscydoza czy rak płuc.
• Objawia się przewlekłym kaszlem z dużą ilością śluzowatej lub krwistej plwociny.
• Rak płuc
• Występuje często u długoletnich palaczy.
• Jego objawy to między innymi kaszel, krwioplucie, trudności w oddychaniu, brak sił i zmniejszenie masy ciała.

W nagłych przypadkach wymagane jest natychmiastowe skierowanie do szpitala.

• Ciała obce w drogach oddechowych
• Ciała obce znajdujemy przede wszystkim u dzieci i osób z zaburzeniami funkcji poznawczych; krwioplucie występuje po uszkodzeniu błony śluzowej dróg oddechowych przedostającymi się do niej ciałami obcymi, takimi jak orzechy czy niewielkie części zabawek.
• Zakrzepy w płucach (zatorowość płucna)
• Jej przyczyną mogą być powikłania po operacji, dłuższa choroba wymagająca leżenia w łóżku, sporadycznie także stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych („pigułek”), poród lub żylaki podudzi.
• Najczęstsze objawy to: nagłe duszności, ból w klatce piersiowej, krwioplucie, osłabienie krążenia i omdlenia.
• Obrzęk płuc
• Występuje nagle i nieoczekiwanie, często w powiązaniu z ostrym zawałem serca.
• Objawia się znacznymi trudnościami w oddychaniu, zadyszką, kaszlem oraz pienistą lub krwistą plwociną.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

• Z pomocy lekarza warto skorzystać zawsze w przypadku krwioplucia, które nie jest spowodowane żadnymi znanymi przyczynami, takimi jak np. krwawienie z nosa.
• W razie duszności, bólu w klatce piersiowej, osłabienia krążenia, wykrztuszania większych ilości krwi oraz duszności po przedostaniu się do dróg oddechowych ciała obcego należy zadzwonić po pogotowie.

Badania

• Lekarz osłucha płuca, oceni oddech oraz oszacuje rozmiar krwawienia.
• Często zleca się w takich przypadkach badania krwi.
• Sprawdza się wówczas wysycenie krwi tlenem, aby wykryć ewentualne ograniczenie czynności układu oddechowego.
• Jeżeli diagnoza budzi wątpliwości, należy przeprowadzić badanie rentgenowskie płuc lub tomografię komputerową.
• Elektrokardiografia (EKG) pomoże z kolei wykryć chorobę układu krążenia.
• Jeżeli w dalszym ciągu nie uda się znaleźć przyczyny, może zaistnieć konieczność przeprowadzenia bronchoskopii.

Postępowanie

• W przypadku krwioplucia o większym nasileniu podstawowym celem jest opanowanie krwawienia, stabilizacja krążenia oraz zapobieganie niedrożności dróg oddechowych.
• Jeżeli np. wskutek raka płuc lub gruźlicy dojdzie do pęknięcia naczynia krwionośnego w płucach, istnieje możliwość jego zamknięcia podczas zabiegu (embolizacja).
• Ciała obce, których nie da się usunąć ambulatoryjnie, usuwa się bronchoskopem.
• Leżące u podstaw dolegliwości choroby (zapalenie płuc, POChP, gruźlica, zawał serca, zatorowość płucna itp.) wymagają odpowiedniego leczenia.
• Jeżeli przyczyną są silne skłonności do krwawień (na przykład z powodu przyjmowania leków rozrzedzających krew), rozwiązaniem może być zmniejszenie dawki lub podawanie środka zapobiegawczego.

Dodatkowe informacje

• Gruźlica
• Kaszel
• Palenie szkodzi zdrowiu
• Krwioplucie– informacje dla lekarzy

Autorzy

• Marlies Karsch-Völk, dr n. med., specjalistka ds. medycyny ogólnej, Monachium
• Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń