MEDIBAS
  2. Tematy kliniczne
  3. Reumatologia
  4. Informacje dla pacjentów
  5. Zesztywniające zapalenie stawó...
  6. Zesztywniające zapalenie stawó...

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, leczenie

Połączenie regularnej terapii ruchowej i leków pozwala osiągnąć dobre efekty u większości pacjentów chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, jednak leczenie może być bardzo czasochłonne i trudne. Terapię należy ustalać we współpracy z lekarzami i fizjoterapeutami.
Last published: 14.03.2024  |  Last revised: 25.02.2025  |  Last updated: 25.02.2025
:    : 
: 365
  • Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
  • Terapia
  • ZZSK
  • Spondyloartropatia
  • Artretyzm
  • Choroba zesztywniająca kręgosłupa
  • Sztywność rano
  • Sztywność poranna
  • Sacroiliitis
  • HLA-B27
  • Spondyloartropatie
  • Ból pleców
  • Ból w krzyżu
  • Ból w dolnej części pleców
  • Terapia ruchowa
  • Fizjoterapia
  • zesztywniajace zapalenie stawow
  • chorovba zesztywniajaca kregoslupa
  • sztywnosc rano
  • sztywnosc poranna
  • bol plecow
  • bol w krzyzu
  • bol w dolnej czesci plecow

Jakie są cele leczenia?

Leczenie choroby Bechterewa (zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa) ma na celu złagodzenie bólu i sztywności, ograniczenie stanu zapalnego w stawach, zapobieganie nieprawidłowemu ustawieniu stawów i kości, zapobieganie pogorszeniu stanu ogólnego i umożliwienie pacjentom kontynuowania zwykłych czynności.

Co możesz zrobić sam?

W leczeniu choroby Bechterewa najważniejszy jest własny wkład pacjenta. W terapii kluczowa jest regularna aktywność fizyczna. Pozwala ona ograniczyć ryzyko wystąpienia sztywności i bólu pleców. Należy regularnie konsultować się z fizjoterapeutą, który doradzi, jakie ćwiczenia wykonywać.

Pierwsze ćwiczenia należy wykonywać już rano, najlepiej po ciepłym prysznicu. Szczególnie ważne są ćwiczenia na plecy, zwłaszcza rozciąganie i trening elastyczności. W zapobieganiu sztywności w obrębie klatki piersiowej bardzo ważne są również regularne ćwiczenia oddechowe. Pływanie w podgrzewanym basenie to doskonały rodzaj aktywności dla pacjentów chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Warto wyrobić sobie nawyk odpowiedniej postawy podczas pracy. Idealne są zawody wymagające dużej aktywności fizycznej i częstej zmiany postawy ciała. Należy unikać siedzenia w tej samej pozycji przez dłuższy czas.

Warto brać udział w programach edukacyjnych, zwrócić się do organizacji pacjentów i/lub grup wsparcia.

Ze względu na ryzyko zakażeń płuc i zmniejszenia pojemności płuc, niezwykle ważne jest, aby pacjenci z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa zaprzestali palenia tytoniu.

Jakie leki można stosować?

Leki przeciwbólowe

Głównym celem farmakoterapii w ZZSK jest łagodzenie bólu. Najczęściej stosowane są tzw. niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo.

Istnieje wiele różnych leków z grupy NLPZ. W leczeniu zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa stosuje się przede wszystkim NLPZ o przedłużonym działaniu. Zażyte wieczorem dają dobry efekt przez całą noc, a ich wpływ na sztywność i ból utrzymuje się aż do następnego poranka. Stosuje się m.in. ibuprofen, diklofenak i naproksen, każdorazowo z uwzględnieniem reakcji niepożądanych i innych chorób pacjenta.

Lista możliwych reakcji niepożądanych związanych ze stosowaniem NLPZ jest długa, ale poważne problemy występują rzadko. Najczęstsze reakcje niepożądane to ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka, ból głowy, zawroty głowy, zmęczenie i zaburzenia widzenia. NLPZ mogą mieć również negatywny wpływ na wątrobę i nerki. Ponadto NLPZ mogą prowadzić do zwiększonej produkcji kwasu i zmniejszonej produkcji śluzu w żołądku, co może spowodować wrzody żołądka i poważny krwotok z żołądka. W przypadku osób, które muszą przyjmować NLPZ przez dłuższy czas, wskazane może być przyjmowanie dodatkowych leków, chroniących przed wrzodami żołądka (inhibitorów pompy protonowej, takich jak omeprazol i pantoprazol). Pacjenci z wrzodami lub krwawieniem w żołądku albo alergią na którykolwiek ze składników nie powinni przyjmować leków z grupy NLPZ. Pacjenci z zaburzeniami krzepnięcia krwi, chorobami serca, wątroby lub nerek powinni zachować ostrożność; nie zaleca się stosowania NLPZ w ostatnim trymestrze ciąży.

Selektywne inhibitory cyklooksygenazy-2 (inhibitory COX-2), takie jak celekoksyb, mogą słabiej działać na żołądek, a ryzyko wrzodów żołądka i krwawienia jest nieco mniejsze. Leki te zwiększają natomiast ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, dlatego w ich przypadku również zalecana jest ostrożność.

W razie zapalenia stawów lub przyczepów ścięgien można miejscowo wstrzykiwać leki z grupy glikokortykosteroidów.

W niektórych przypadkach można zastosować silniejsze leki przeciwzapalne, zwłaszcza jeśli stan zapalny obejmuje inne stawy niż kręgosłup. Do tych środków należy na przykład sulfasalazyna, stosowana także w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Ustalaniem takiego leczenia zajmuje się specjalista reumatolog.

Leki biologiczne

Jeśli u danej osoby występuje szczególnie aktywna postać ZZSK, istnieje możliwość terapii przy zastosowaniu leków hamujących produkcję cytokin zapalnych. Ta stosunkowo nowa grupa leków biologicznych ogranicza aktywność choroby i może opóźnić progresję ZZSK lub jej zapobiec. Leki biologiczne tłumią układ immunologiczny. Jest to zjawisko pożądane podczas leczenia, ale niesie ze sobą zwiększone ryzyko zakażenia. W porozumieniu z lekarzem prowadzącym trzeba rozważyć, czy terapia biologiczna jest uzasadniona i na jakim etapie choroby należy ją wdrożyć.

Ćwiczenia fizyczne

Ćwiczenia fizyczne są najważniejszym elementem leczenia wszystkich pacjentów. Badania wykazały, że kinezyterapia (ćwiczenia ruchowe) pomaga, nie wiadomo natomiast, który ze szczegółowych protokołów leczenia najlepiej byłoby realizować. Trening w wodzie może być uzupełnieniem ogólnych, regularnych ćwiczeń fizycznych. 

Jako program intensywny można zastosować fizjoterapię i pobyt w sanatorium. Kuracja  może uwzględniać zabiegi lecznicze jako działania zarówno rehabilitacyjne, jak profilaktyczne.

Pacjent uczy się od fizjoterapeuty ćwiczeń i metod treningowych, które może regularnie wykonywać we własnym zakresie.

Można również stosować terapię manualną (masaże) w celu zwiększenia ruchomości kręgosłupa i poprawienia postawy.

Leczenie chirurgiczne

Zabieg chirurgiczny może być konieczny w rzadkich przypadkach, np. przy poważnych deformacjach kręgosłupa. Jednak operacje często wiążą się z dużym ryzykiem. Niektórym pacjentom korzyść przynosi chirurgiczne zastąpienie zesztywniałych, zniszczonych stawów protezami, np. w przypadku zwyrodnienia stawu biodrowego.

Dodatkowe informacje

Autorzy

  • Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
  • Marie-Christine Fritzsche, lekarz, Freiburg
  • Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)

Link lists

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit

References

Based on professional document Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK, choroba Bechterewa). References are shown below.

  1. Ward M.M., Deodhar A., Akl E.A., et al. American College of Rheumatology/Spondylitis Association of America/Spondyloarthritis Research and Treatment Network 2015 Recommendations for the Treatment of Ankylosing Spondylitis and Nonradiographic Axial Spondyloarthritis, Arthritis Rheumatol. 2015, doi: 10.1002/art.39298, DOI
  2. McVeigh C.M., Cairns A.P. Diagnosis and management of ankylosing spondylitis, BMJ 2006, 333: 581-5, PubMed
  3. Braun J et al. (1998). Prevalence of spondylarthropathies in HLA-B27 positive and negative blood donors, Arthritis Rheum, 41(1): 58-67, www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Bakland G., Nossent H.C., Gran J.T. Incidence and prevalence of ankylosing spondylitis in Northern Norway, Arthritis Rheum 2005, 53: 850-5, PubMed
  5. Kataria R.K., Brent L.H. Spondyloarthropathies, Am Fam Physician 2004, 69: 2853-60, PubMed
  6. Brown M.A. Breakthroughs in genetic studies of ankylosing spondylitis, Rheumatology (Oxford) 2008, 47: 132-7, academic.oup.com
  7. Kim T.H., Uhm WS, Inman RD. Pathogenesis of ankylosing spondylitis and reactive arthritis. Curr Opin Rheumatol 2005. 17: 400-5. PubMed
  8. Rudwaleit M., van der Heijde D., Landewé R., et al. The development of Assessment of SpondyloArthritis international Society classification criteria for axial spondyloarthritis (part II): validation and final selection, Ann Rheum Dis 2009, 68: 777-83, doi: 10.1136/ard.2009.108233, DOI
  9. Van der Linden S., Valkenburg H.A., Cats A. Evaluation of diagnostic criteria for ankylosing spondylitis: a proposal for modification of the New York criteria, Arthritis Rheum 1984, 27: 361-8, PubMed
  10. Stolwijk C., van Tubergen A., Castillo-Ortiz J.D., Boonen A. Prevalence of extra-articular manifestations in patients with ankylosing spondylitis: a systematic review and meta-analysis, Ann Rheum Dis 2015, 74: 65, pmid:23999006, PubMed
  11. Karberg K., Zochling J., Sieper J., et al. Bone loss is detected more frequently in patients with ankylosing spondylitis with syndesmophytes, J Rheumatol. 2005, 32(7): 1290-8, www.ncbi.nlm.nih.gov
  12. O'Neill T.W., Bresnihan B. The heart in ankylosing spondylitis, Ann Rheum Dis 1992, 51(6): 705-6, www.ncbi.nlm.nih.gov
  13. Feldtkeller E., Khan M.A., van der Heijde et al. Age at disease onset and diagnosis delay in HLA-B27 negative vs. positive patients with ankylosing spondylitis, Rheumatol Int 2003, 23: 61-6, PubMed
  14. Yu W., Feng F., Dion E., Yang H., Jiang M., Genant H.K. Comparison of radiography, computed tomography and magnetic resonance imaging in the detection of sacroileitis accompanying ankylosing spondylitis, Skeletal Radiol 1998, 27: 311-20, PubMed
  15. Braun J., Landewe R., Hermann K.G., Han J., Yan S., Williamson P., et al. Major reduction in spinal inflammation in patients with ankylosing spondylitis after treatment with infliximab: Results of a multicentre, randomised, double-blind, placebo-controlled magnetic resonance imaging study, Arthritis Rheum 2006, 54: 1646-52, PubMed
  16. Balint P.V., Kane D., Wilson H., McInnes I.B., Sturrock R.D. Ultrasonography of entheseal insertions in the lower limb in spondyloarthropathy, Ann Rheum Dis 2002, 61: 905-10, PubMed
  17. Kiltz U., Rudwaleit M., Sieper J., Chenot J.F. et al. [German Society for Rheumatology S3 guidelines on axial spondyloarthritis including Bechterew's disease and early forms: 5 Initial diagnosis/referral strategy], Z Rheumatol, 2014, 73 Suppl 2: 44-8, www.ncbi.nlm.nih.gov
  18. Dagfinrud H., Hagen K.B., Kvien T.K. Physiotherapy interventions for ankylosing spondylitis, Cochrane Database of Systematic Reviews 2008, Issue 1. Art. No.: CD002822. DOI: 10.1002/14651858.CD002822.pub3, www.ncbi.nlm.nih.gov
  19. Ministerstwo Zdrowia. Refundacja - Programy Lekowe. www.gov.pl
  20. Dagfinrud H., Mengshoel A.M., Hagen K.B. et al. Health status in patients with ankylosing spondylitis: a comparison with the general population, Ann Rheum Dis 2004, 63: 1605-10, PubMed
  21. van den Berg R., Baraliakos X., Braun J., et al. First update of the current evidence for the management of ankylosing spondylitis with non-pharmacological treatment and non-biologic drugs: a systematic literature review for the ASAS/EULAR management recommendations in ankylosing spondylitis, Rheumatology (Oxford) 2012, 51: 1388-96, www.ncbi.nlm.nih.gov
  22. Cairns A.P., Wright S.A., Taggart A.J., Coward S.M., Wright G.D. An open study of pulse pamidronate treatment in severe ankylosing spondylitis, and its effect on biochemical markers of bone turnover, Ann Rheum Dis 2005, 64: 338-9, PubMed
  23. Maksymowych W.P., Jhangri G.S., Fitzgerald A.A., LeClerq S., Chiu P., Yan A., et al. A six-month randomised, controlled, double-blind, dose-response comparison of intravenous pamidronate (60 mg versus 10 mg) in the treatment of nonsteroidal anti-inflammatory drug-refractory ankylosing spondylitis, Arthritis Rheum 2002, 46: 766-73, PubMed
  24. Gonca Ince, Tunay Sarpel, Behice Durgun and Seref Erdogan. Effects of a Multimodal Exercise Program for People With Ankylosing Spondylitis, Physical therapy 2006, 86: 924-35, PubMed
  25. Haroon N. Patients with ankylosing spondylitis have increased cardiovascular and cerebrovascular mortality: A Population-based Study, Ann Intern Med 2015, 163: 409-16, doi: 10.7326/M14-2470, DOI