Status szczepienia

• Szczepienie obowiązkowe od ukończenia 6. tygodnia do ukończenia 19. roku życia zgodnie z Kalendarzem Szczepień oraz jako obowiązkowe szczepienie dla osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie w związku z przesłankami klinicznymi/epidemiologicznymi lub jako szczepienie zalecane wybranym grupom pacjentów - patrz: WSKAZANIA

Preparaty

• Brak zarejestrowanych preparatów pojedynczych szczepionki przeciwko krztuścowi
• Preparat skojarzony zawierający komponentę pełnokomórkową krztuśca:
  • DTPw - szczepionka błoniczo-tężcowo-krztuścowa (pełnokomórkowa), adsorbowana, podanie podskórne lub domięśniowe
    • rejestracja do ukończenia 3. roku życia
• Preparaty skojarzone zawirające komponentę acelularną krztuśca:
  • DTPa+IPV - szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (acelularna, złożona) oraz polio, adsorbowana, podanie domięśniowe
    • rejestracja do ukończenia 13. roku życia
  • dTap - szczepionka tężcowo-błoniczo-krztuścowa (acelularna), podanie domięśniowe lub podskórne
  • dTap+IPV - szczepionka przeciwko tężcowi, błonicy, krztuścowi (acelularna) i polio, podanie domięśniowe lub podskórne
  • składnik szczepionek wysokoskojarzonych: 
    • preparaty 5w1: inaktywowana polisacharydowa, skoniugowana - podanie domięśniowe lub podskórne
    • preparaty 6w1: inaktywowana polisacharydowa, skoniugowana - podanie domięśniowe lub podskór

Schemat szczepienia

• Szczepienie podstawowe dzieci przeciw krztuścowi jako obowiązkowe zgodnie z Kalendarzem Szczepień przeprowadzane jest z wykorzystaniem szczepionek tężcowo-krztuścowo-błoniczych (DTPw i DTPa) lub alternatywnie preparatów wysokoskojarzonych (5w1 lub 6w1, koszt szczepionek pokrywają rodzice):
  • szczepienie pierwotne: 3 dawki
    • po ukończeniu 6. tygodnia życia, w odstępach co 8 tygodni
  • szczepienie uzupełniające: 1 dawka w 16.-18. miesiącu życia
  • Zgodnie z PSO 2025¹:
    • u dzieci z trwałymi przeciwwskazaniami do szczepienia przeciw krztuścowi szczepionką błoniczo-tężcowo-krztuścową z pełnokomórkowym komponentem krztuśca (DTPw) oraz u dzieci urodzonych przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży lub urodzonych z masą urodzeniową poniżej 2500g w szczepieniach podstawowych należy zastosować szczepionkę błoniczo-tężcowo-krztuścową z bezkomórkowym komponentem krztuśca (DTPa)
    • w przypadku przeciwwskazania do szczepienia przeciw krztuścowi należy zastosować szczepionkę błoniczo-tężcową (DT) - 2 dawki w 1. roku życia i 1 dawkę w 2. roku życia
      • wówczas w 2. miesiącu życia należy podać szczepionkę przeciw WZW typu B, a po 6–8 tygodniach drugą dawkę przeciw WZW typu B jednocześnie z pierwszą dawką szczepionki błoniczo-tężcowej (DT), po następnych 6–8 tygodniach podać drugą dawkę szczepionki błoniczo-tężcowej (DT)
• Szczepienie przypominające :
  • jako szczepienie obowiązkowe zgodnie z Kalendarzem Szczepień - 2 dawki: 
    • w 6. roku życia: 1 dawka (DTPa)
    • w 14. roku życia: 1 dawka (dTap)
  • jako szczepienie zalecane: 
    • młodzieży w 19. roku życia (dTap) zamiast obowiązkowego szczepienia przypominającego (Td)
    • co 10 lat lub w przypadku innych wskazań (patrz: WSKAZANIA): 1 dawka (dTap lub dTap-IPV)

• Miejsce szczepienia przeciw krztuścowi w Kalendarzu Szczepień - patrz artykuł: Program Szczepień Ochronnych

Wskazania

• Szczepienie obowiązkowe:
  • od 7. tygodnia życia do ukończenia 19. roku życia zgodnie z Kalendarzem Szczepień
  • w ramach szczepień osób narażonych w sposób szczególny w związku z przesłankami klinicznymi¹:
    • pacjenci przed lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, narządów wewnętrznych, splenektomii, albo z asplenią, zaburzeniami czynności śledziony
• Szczepienie zalecane: (dTap lub dTap+IPV)
  • młodzieży w 19. roku życia zamiast trzeciej dawki szczepienia przypominającego (pzeprowadzane zgodnie z PSO w ramach szczepień obowiązkowych szczepionką błoniczo-tężcową, Td)
  • osobom dorosłym pojedynczą dawkę przypominającą co 10 lat (dTap)
  • personelowi medycznemu, w szczególności mającemu kontakt z noworodkami i niemowlętami
  • osobom w podeszłym wieku, które ze względu na wykonywane zajęcia są narażone na zakażenie
  • kobietom w ciąży od ukończenia 27 do 36 tygodnia ciąży, a w uzasadnionych przypadkach zagrożenia przedwczesnym porodem - po ukończeniu 20. tygodnia ciąży, w schemacie jednodawkowym, jako zalecane szczepienie ochronne w każdej ciąży, dla którego zakup szczepionek został objęty finansowaniem ministra właściwego do spraw zdrowia (dTap)²
  • osobom z otoczenia noworodków i niemowląt do ukończenia 12 miesiąca życia

Przeciwwskazania

• Ogólnie przyjęte przeciwwskazania do szczepień oraz specyficzne przeciwwskazania:
  • przeciwwskazania do szczepienia preparatem zawierającym pełnokomórkową komponentę krztuśca (DTPw):
    • postępujące schorzenia neurologiczne
    • encefalopatia w ciągu 7 dni po poprzedniej dawce szczepienia przeciw krztuścowi, niewyjaśniona inną przyczyną
    • anafilaksja po poprzedniej dawce
    • drgawki (z towarzyszącą gorączką lub bez niej), występujące w ciągu 3 dni po poprzednim szczepieniu
    • nieukojony płacz trwający ponad 3 godziny, występujący w ciągu 48 godzin po poprzednim szczepieniu
    • epizod hipotoniczno-hiporeaktywny, występujący w ciągu 48 godzin po poprzednim szczepieniu
    • gorączka ≥40,5°C, bez innej prawdopodobnej przyczyny, występująca w ciągu 48 godzin po poprzednim szczepieniu
  • przeciwwskazania do szczepienia preparatem zawierającym acelularną komponentę krztuśca (DTPa):
    • postępujące schorzenia neurologiczne
    • encefalopatia w ciągu 7 dni po poprzedniej dawce szczepienia przeciw krztuścowi, niewyjaśniona inną przyczyną
    • anafilaksja po poprzedniej dawce

Niepożądane odczyny poszczepienne

• NOP występują częściej po podaniu szczepionki z pełnokomórkową komponentą krztuśca (DTPw), znacznie rzadziej po podaniu szczepionki acelularnej
• Mogą wystąpić:
  • objawy miejscowe: ból, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu podania
  • objawy ogólne - częste: wysoka gorączka
  • objawy ogólne - rzadkie: 
    • drgawki (z towarzyszącą gorączką lub bez niej), występujące w ciągu 3 dni po szczepieniu
    • epizod hipotoniczno-hiporeaktywny, występujący w ciągu 48 godzin po szczepieniu
    • nieukojony płacz trwający ponad 3 godziny, występujący w ciągu 48 godzin po szczepieniu
    • pokrzywka alergiczna
  • objawy ogólne - bardzo rzadkie: 
    • ostra encefalopatia, występująca w ciągu 7 dni po szczepieniu
    • wstrząs anafilaktyczny

Informacje dodatkowe

• W Polsce w okresie od stycznia do września 2024 zarejestrowano ponad 14 500 przypadków krztuśca (dane NIZP PZH-PIB)³ co przekłada się na zapadalność na poziomie około 39 przypadków na 100 tys. ludności - jest to ponad 26-krotny (!) wzrost zachorowań w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r.
• Przechorowanie krztuśca nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko krztuścowi
• Preparaty z acelularną komponentą krztuśca różnią się pomiędzy sobą ilością antygenu - zaleca się więc przeprowadzanie szczepienia podstawowego preparatem jednego producenta
  • na każdym etapie szczepienia podstawowego można natomiast dokonać zamiany preparatu DTPw na DTPa