Status szczepienia

• Szczepienie obowiązkowe od dnia urodzenia do ukończenia 19. roku życia a także osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi oraz zalecane wybranym grupom pacjentów - patrz: WSKAZANIA

Preparaty

• Szczepionka inaktywowana, rekombinowana
• Zarejestrowana jako preparat pojedynczy lub jako składnik szczepionek skojarzonych:
  • dwa preparaty pojedynczych szczepionek przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, podanie domięśniowe
  • szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B jako składnik preparatów szczepionek skojarzonych:
  • szczepionka skojarzona przeciwko WZW typu A i B - podanie domięśniowe lub podskórne
  • preparaty 5w1: inaktywowana, adsorbowana - podanie domięśniowe lub podskórne
  • preparaty 6w1: inaktywowana, adsorbowana - podanie domięśniowe lub podskórne

Schemat szczepienia

• Szczepienie podstawowe: 3 dawki (0, 1, 6)- schemat typowy, zalecany w PSO¹:
  • szczepienie pierwotne: 2 dawki - 0, 1 miesiąc
  • szczepienie uzupełniające: 1 dawka - 6 miesięcy od 1. dawki
  • schemat szczepienia podstawowego w przypadku szczepienia preparatami wysokoskojarzonymi (6w1, 5w1) jest zwykle czterodawkowy - zgodnie z ChPL preparatu
  • PSO 2026 uwzględnia również schemat z wykorzystaniem szczepionki wysokoskojarzonej 6w1, może być podawana według dwóch schematów:
    • schemat podstawowy 3+1
      • trzy dawki szczepienia pierwotnego: podawane w odstępach wynoszących minimum 1 miesiąc. Szczepienie rozpoczyna się zazwyczaj po ukończeniu przez dziecko 6 tygodni życia. Kolejne szczepienia wykonuje się najczęściej w 3. i 5. miesiącu życia. Jedna dawka uzupełniająca powinna być podana co najmniej 6 miesięcy po trzeciej dawce szczepienia, pomiędzy 12. a 18. miesiącem życia.
    • schemat skrócony 2+1
      • w indywidualnych przypadkach, na podstawie decyzji lekarza dopuszcza się zastosowanie 3-dawkowego schematu szczepienia. Pierwszą dawkę podaje się po ukończeniu 6 tygodni życia. Drugą dawkę najwcześniej po 8 tygodniach od pierwszej (zazwyczaj w 3. lub 4. miesiącu życia). Jedna dawka uzupełniająca powinna być podana co najmniej 6 miesięcy po ostatniej dawce szczepienia, między 11. a 18. miesiącem życia
• Szczepienie podstawowe - schemat dla dzieci z masą urodzeniową poniżej 2000g: 4 dawki (0, 1, 2, 12)
  • szczepienie pierwotne: 3 dawki - 0, 1, 2 miesiące
  • szczepienie uzupełniające: 1 dawka - 12 miesięcy od 1. dawki
• Szczepienie podstawowe - schemat przyspieszony: 4 dawki (0, 7, 21 dni, 12 miesięcy)
  • szczepienie pierwotne: 3 dawki - 0, 7, 21 dni
  • szczepienie uzupełniające: 1 dawka - 12 miesięcy od 1. dawki
  • schemat stosowany jedynie w przypadku osób dorosłych oraz tylko jednym preparatem szczepionki zarejestrowanej do podawania w tym schemacie
• Szczepienie podstawowe - schemat dla pacjentów dializowanych i w immunosupresji: 4 dawki (0, 1, 2, 6)
  • szczepienie pierwotne: 3 dawki - 0, 1, 2 miesiące
  • szczepienie uzupełniające: 1 dawka - 6 miesiący od 1. dawki
  • zalecane jest zastosowanie szczepionki z podwójna dawką antygenu (40μg)
• Szczepienie przypominające - wskazane jedynie w wybranych przypadkach, patrz: wskazania do rewakcynacji
• Dopuszcza się przesunięcie terminu wykonania pierwszego szczepienia przeciw WZW typu B z 1. doby życia na I wizytę szczepienną (około 7.-8. tydzień życia) u noworodków urodzonych przez matki u których wykazano obecność przeciwciał anty-HBs > 100 U/l (badanie poziomu przeciwciał musi być wykonane w aktualnej ciąży)

• Miejsce szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B w Kalendarzu Szczepień - patrz artykuł: Program Szczepień Ochronnych

Wskazania¹

Jako szczepienie obowiązkowe: 

• dla dzieci od dnia urodzenia do ukończenia 19. roku życia
• w ramach szczepień osób narażonych w sposób szczególny w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi¹:
  • pacjenci przed lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, narządów wewnętrznych, splenektomii, albo z asplenią, zaburzeniami czynności śledziony
  • uczniowie szkół medycznych lub innych szkół prowadzących kształcenie związane z wykonywaniem zawodów w zakresie nauk medycznych lub nauk o zdrowiu, którzy nie byli szczepieni przeciw WZW typu B
  • studenci uczelni prowadzących kształcenie na studiach na kierunkach związanych z kształceniem w zakresie nauk medycznych lub nauk o zdrowiu, którzy nie byli szczepieni przeciw WZW typu B
  • osoby szczególnie narażone na zakażenie w wyniku styczności z osobą zakażoną WZW typu B, które nie były szczepione przeciw WZW typu B
  • kobiety planujące ciążę, które nie były szczepione przeciw WZW typu B
  • osoby w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz osoby
    dializowane
  • osoby zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C
  • osoby wykonujące zawód medyczny narażone na zakażenie, które nie były szczepione przeciw WZW

    typu B

• Jako szczepienie zalecane:
  • osobom, które ze względu na tryb życia lub wykonywane zajęcia są narażone na zakażenia związane z uszkodzeniem ciągłości tkanek lub przez kontakt seksualny
  • osobom dotychczas nieszczepionym chorującym na nowotwory i inne choroby przewlekłe, u których planowane jest leczenie immunosupresyjne
  • przewlekle chorym o wysokim ryzyku zakażenia: z chorobami przebiegającymi z niedoborem odporności, w tym leczonych immunosupresyjnie, chorym z cukrzycą i niewydolnością nerek, chorym przygotowywanym do zabiegów operacyjnych
    • natomiast: nie dopuszcza się uzależnienia wykonania zabiegu medycznego z naruszeniem ciągłości tkanek od wcześniejszego przeprowadzenia szczepienia przeciw WZW typu B

  • przewlekle chorym o wysokim ryzyku zakażenia nieszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych

  • jako szczepienie poekspozycyjne
    • zalecane osobom, które miały kontakt z materiałem potencjalnie zakaźnym (np. krew, płyny ustrojowe) i u których istnieje ryzyko zakażenia HBV
    • seria szczepień poekspozycyjnych powinna być rozpoczęta jak najszybciej, optymalnie w ciągu 12-24 godzin (do maksymalnie 7 dni) po ekspozycji
    • w zależności od stanu uodpornienia osoby narażonej oraz obecności HBsAg u źródła narażenia, profilaktyka poekspozycyjna może obejmować tylko szczepienie, tylko podanie immunoglobuliny, szczepienie i podanie immunoglobuliny (patrz tabela poniżej)

Przeciwwskazania

• Ogólnie przyjęte przeciwwskazania do szczepień oraz specyficzne przeciwwskazania:
  • ciężka nadwrażliwość na białka drożdży - składnik szczepionki

Niepożądane odczyny poszczepienne

• Mogą wystąpić:
  
  • zwykle jedynie objawy miejscowe: ból, stwardnienie, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu podania

Informacje dodatkowe

• Za ochronny poziom przeciciwał po szczepieniu przeciwko WZW typu B, przyjmuje się stężenie anty-HBs >10 j.m./l
• Ochronne stężenie przeciwciał pojawia się około 2 tygodnie po podaniu 2. dawki szczepienia w schemacie podstawowym (0, 1, 6) lub po tygodniu po podaniu 3. dawki szczepienia w schemacie przyspieszonym (0, 7, 21 dni i 12 miesięcy)
• Aby ocenić odpowiedź na szczepienie, oznaczenie poziomu przeciwciał anty-HBs powinno być wykonane około 4 tygodnie po szczepieniu
  • część populacji, pomimo przeprowadzenia pełnego schematu szczepienia przeciwko WZW typu B, nie odpowiada na szczepienie (poziom anty-HBs oznaczony 4 tygodnie po ostatniej dawce szczepienia wynosił <10 j.m./l) - obecnie nie przewiduje się dawek przypominających/doszczepiania takich pacjentów! (wyjątek - wskazania do rewakcynacji, zob. niżej)
    • obecnie przyjmuje się, że nawet u osób z niskim lub nieoznaczalnym poziomem anty-HBs po szczepieniu, należy spodziewać się uodpornienia (ekspozycja na HBV wywołuje produkcję przeciwciał dzięki komórkom pamięci) 
  • u osób nieodpowiadających na szczepienie warto oznaczyć antygen HBs (HBsAg) - brak przeciwciał anty-HBs po szczepieniu może być spowodowany aktywnym zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu B
• Przed szczepieniem przeciwko WZW typu B nie ma konieczności oznaczania HBsAg - niski odsetek nosicielstwa w Polsce
• Wskazania do rewakcynacji po szczepieniach podstawowych¹:
  • pacjenci z niedoborami odporności lub chorujący na cukrzycę
    • jeśli po szczepieniu stężenie przeciwciał anty-HBs wynosi <10 j.m./l - podanie kolejnych 1-3 dawek szczepionki przeciwko WZW typu B
    • jeśli stężenie przeciwciał anty-HBs nadal wynosi <10 j.m./l, nie wykonuje się dalszych szczepień
  • pacjenci w trakcie leczenia immunosupresyjnego nowotorów lub po przeszczepieniu narządów: 
    • stężenie przeciwciał anty-HBs powinno wynosić >100 j.m./l, kontrola ich poziomu powinna odbywać się co 6 miesięcy
    • jeśli stężenie przeciwciał anty-HBs <100 j.m./l - podanie podwójnej dawki szczepionki przeciw WZW typu B
  • pacjenci z przewlekłą chorobą nerek z eGFR <30ml/min oraz dializowani:
    • stężenie przeciwciał anty-HBs powinno wynosić >10 j.m./l, kontrola ich poziomu powinna odbywać się co 6-12 miesięcy
    • jeśli stężenie przeciwciał anty-HBs <10 j.m./l - dawki przypominające zgodnie z ChPL preparatu szczepienia przeciwko WZW typu B i zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego
  • szczepienia przypominające dla pacjentów wymienionych powyżej, powinny być wykonywane jedynie po uprsednim oznaczeniu poziomu anty-HBs
    • w przypadku oceny wskazań do rewakcynacji, badanie poziomu przeciwciał anty-HBs w ramach kwalifikacyjnego badania lekarskiego jest dla pacjenta bezpłatne
• Substancją czynną szczepionek przeciwko WZW typu B jest oczyszczony antygen powierzchniowy (HBsAg), szczepionki zawiearają adiuwant (wodorotlenek glinu)
• W Polsce obecnie zarejestrowane są rekombinowane preparaty szczepionek przeciwko WZW B II generacji (obecnie na świecie dostępne trzy generacje szczepionek)
  • na terenie UE zarejestrowana jest do szczepienia osób dorosłych szczepionka niezawierająca adiuwantu glinowego, schemat podstawowy skada sie z 2 dawek (w jednym badaniu klinicznym wysoki odsetek wytworzenia przeciwcial anty-HBs u badanego persoenu medycznego, do tej pory uważanego za nieodpowiadających na szczepienie po wcześniej podanych co najmniej 5 dawkach szczepienia przeciwko WZW typu B innymi preparatami), na ten moment niezrejestrowana na terenie Polski