Czym jest ból i obrzęk moszny?

• Te dolegliwości są dość powszechne.
• Mogą się za tym kryć zarówno niegroźne, jak i poważne choroby.
• Ból w jądrach może być ostry lub przewlekły.

Z czego składa się moszna?

• Do męskich narządów płciowych należą dwa jądra, które znajdują się w mosznie między nogami, oraz prącie. Narządy płciowe są ściśle powiązane z męskim układem moczowym, dlatego nieprawidłowe funkcjonowanie jednego systemu wpływa także na drugi.
• Każde jądro to gruczoł, który produkuje plemniki (komórki rozrodcze) i męski hormon płciowy testosteron.
• Za każdym jądrem znajduje się długi, ruchomy kanał zwany najądrzem. Plemniki są stale produkowane w każdym z jąder. Plemniki dostają się do najądrzy i tam dojrzewają przez kilka tygodni, zanim wyjdą przez nasieniowody i pęcherzyk nasienny (gruczoł pęcherzykowy), który produkuje płyn nasienny.

Co jest przyczyną bólu i obrzęku moszny?

Najczęstsze przyczyny

• Stłuczenie jądra:
  • Kopnięcie lub uderzenie w mosznę (np. podczas uprawiania sportu) jest zawsze bardzo bolesne.
  • Ból powinien ustąpić w ciągu pierwszej pół godziny.
• Skręt powrózka nasiennego (skręt jądra)
• Skręcenie jądra blokuje przepływ krwi i jest stanem zagrożenia medycznego.
• Typowe objawy to nagły i silny ból po jednej stronie, nudności i wymioty, bez gorączki.
• Choroba występuje najczęściej u niemowląt i w okresie dojrzewania.
• Jeśli masz niezstąpione jądra, istnieje większe ryzyko wystąpienia skrętu jądra.
• Zapalenie najądrzy
• Przy takim zapaleniu ból rozwija się powoli i może promieniować do brzucha. Inne cechy charakterystyczne to gorączka, pieczenie podczas oddawania moczu i częste oddawanie moczu, szybko pojawiający się obrzęk i tkliwość w okolicy tylnej, górnej części jądra (najądrzy).
• Choroba jest wywoływana przez bakterie (przenoszone drogą płciową) i jest leczona antybiotykami.
• Występuje we wszystkich grupach wiekowych, ale u dzieci jest rzadka.
• Wodniak jądra
  • Wodniaki jąder mogą wystąpić we wszystkich grupach wiekowych. Występują dość często u niemowląt.
  • Przyczyną tego schorzenia może być nagromadzenie płynu w mosznie.
  • Objawia się to nieprzyjemnym uczuciem ciężkości, a moszna wydaje się „przeszkadzać”, ponieważ jest nadmiernie rozciągnięta.
• Torbiel nasieniowa, spermatocele
  • Choroba występuje u dorosłych mężczyzn. W najądrzach powstają małe, wypełnione spermą torbiele.
  • Często znajduje się na wierzchu najądrzy, w postaci kulistego obrzęku o średnicy około 1 cm. Nie powoduje żadnych innych objawów, ale może niepokoić.
• Żylaki powrózka nasiennego
  • Żylaki mogą rozwijać się w jądrach od okresu dojrzewania. Często występują u zdrowych mężczyzn.
  • Żylaki często występują po lewej stronie i dają niewiele objawów. Sporadycznie pojawia się uczucie ciężkości, tkliwości i bólu.
• Przepuklina
  • U dzieci i młodzieży stan ten wynika z wrodzonego osłabienia ściany brzucha. U starszych mężczyzn jest często spowodowany przez ciężkie podnoszenie ciężarów lub inny wysiłek, który wywiera duży nacisk na ścianę brzucha.
  • Okrągłe wybrzuszenie staje się widoczne, gdy stoisz, kaszlesz lub w inny sposób wypychasz brzuch na zewnątrz.
  • W przypadku przepukliny pachwinowej uwięźniętej występuje silny ból.

Przyczyny niewymagające leczenia 

• Wrażliwe jądra
  • ból w jednym lub obu jądrach, bez oznak choroby organicznej, najczęściej w najądrzu
  • Krótkotrwały ból jąder po stosunku seksualnym może wystąpić i nie wymaga leczenia.
  • Po sterylizacji (wazektomii) przejściowy ból występuje u 30% pacjentów.

Rzadkie przyczyny, które wymagają leczenia

• Zapalenie jądra
  • W przebiegu świnki może dojść do zapalenia jąder.
• Nowotwór jądra
  • Choroba ta najczęściej występuje u mężczyzn w wieku od 25 do 45 lat.
  • Jądra mogą być wrażliwe na dotyk lub bolesne. Możesz poczuć powiększenie jądra lub twardy guzek.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

• W przypadku ostrego, silnego bólu należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
• W przypadku mniej ostrych objawów należy poprosić o dokładne, ale niepilne badanie lekarskie.

Jak postępuje lekarz?

Wywiad lekarski

Lekarz może zadać następujące pytania:

• Jak długo trwają te dolegliwości?
• Jak zaczęły się dolegliwości?
• W przypadku ostrego bólu:
  • Czy ból pojawił się nagle, czy też powoli narastał?
  • Czy ma Pan gorączkę?
  • Czy ma Pan problemy z oddawaniem moczu?
  • Czy czuje się Pan źle?
  • Czy został Pan ostatnio uderzony/kopnięty w brzuch?

Badanie lekarskie

• Lekarz zbada przede wszystkim mosznę, palpacyjnie zbada jądra i najądrza oraz ewentualnie prześwietli mosznę lampą w zaciemnionym pomieszczeniu. Jeśli moszna wydaje się przezroczysta, świadczy to o wodniaku.

Badania dodatkowe

• Badania dodatkowe ustala się w zależności od obrazu klinicznego. W przypadku ostrych objawów wykonuje się badanie krwi, które dostarcza informacji o istniejącym stanie zapalnym.
• Często obejmuje to badanie moczu.
• W przypadku podejrzenia skrętu jądra lub innego poważnego schorzenia wykonuje się badanie ultrasonograficzne.

Skierowanie do specjalisty

• W przypadku podejrzenia skręconego jądra, następuje przyjęcie do szpitala.
• Jeśli diagnoza jest niejasna, wystawia się skierowanie na badanie USG.

Dodatkowe informacje

• Zapalenie jąder
• Niezstąpione jądra
• Scyntygrafia jąder
• Skręcenie jądra/skręcenie powrózka nasiennego
• Ból jąder – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Marcin Major, lekarz, Kraków (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden