Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (osteoartroza stawu biodrowego)

Definicja

 Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego to przewlekłe schorzenie, w którym dochodzi do stopniowego uszkodzenia chrząstki stawowej, pokrywającej powierzchnię stawów biodrowych. W wyniku tego procesu, stawy stają się nieregularne, mogą pojawić się zwapnienia, a staw traci swoją elastyczność. W miarę postępu choroby dochodzi do uszkodzenia nie tylko chrząstki, ale także kości otaczających staw oraz tkanki miękkiej.

Objawy

• Ból w okolicy stawu biodrowego: Początkowo ból jest odczuwany głównie w pachwinie, bocznej lub przedniej części uda, promieniując czasami w kierunku kolana. Ból pojawia się głównie podczas chodzenia, zwłaszcza po dłuższej aktywności, a następnie łagodnieje po krótkim odpoczynku.
• Ból w spoczynku i w nocy: W zaawansowanym stadium choroby ból staje się bardziej intensywny, a występuje również w spoczynku, w tym w nocy, co jest sygnałem postępu choroby.
• Ograniczenie ruchomości stawu: Z biegiem czasu staw traci swoją elastyczność, co powoduje trudności w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak wchodzenie po schodach czy wstawanie z krzesła.

Przyczyny

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego może być wynikiem różnych czynników:

• Predyspozycje genetyczne: Wiele przypadków choroby jest dziedzicznych, co może predysponować do jej rozwoju.
• Nadwaga i otyłość: Nadmierna masa ciała powoduje większe obciążenie stawów, zwłaszcza biodrowych, co przyspiesza proces ich zwyrodnienia.
• Wrodzone wady stawu biodrowego: Deformacje, takie jak dysplazja stawu biodrowego, mogą predysponować do rozwoju zwyrodnienia.
• Urazy stawu biodrowego: Przebyte złamania, szczególnie w okolicach kości udowej, mogą prowadzić do zwyrodnienia stawu.
• Przewlekłe zapalenia stawu biodrowego: Takie jak te występujące w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów.
• Choroba Perthesa: Jest to choroba, w której dochodzi do zniszczenia głowy kości udowej, co zwiększa ryzyko zwyrodnienia stawu biodrowego.
• Czynniki zawodowe i sportowe: Zawody wymagające długotrwałego stania lub częstego podnoszenia ciężarów (np. prace fizyczne) oraz niektóre dyscypliny sportowe (np. podnoszenie ciężarów, piłka nożna) mogą zwiększać ryzyko rozwoju choroby.

Częstotliwość występowania

 Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego jest powszechna w krajach uprzemysłowionych, zwłaszcza wśród osób powyżej 60. roku życia. Około 15-20% osób w tej grupie wiekowej cierpi na to schorzenie, a staw biodrowy jest jednym z głównych stawów dotkniętych zwyrodnieniem (obok stawów kolanowych).

Badania dodatkowe

• Badanie kliniczne: Lekarz ocenia zakres ruchomości stawu biodrowego oraz sprawdza, czy ból jest wywoływany przez ruchy w stawie.
• Rentgen: Rentgen stawu biodrowego jest podstawowym badaniem diagnostycznym. Pozwala na ocenę stanu stawu, wykrycie zwężenia przestrzeni stawowej oraz obecności zwapnień w obrębie stawu. W przypadku zaawansowanej choroby można zobaczyć zmiany w strukturze kości.
• Rezonans magnetyczny (RM) i tomografia komputerowa (TK): Stosowane w przypadku potrzeby dokładniejszej oceny stawu lub wątpliwości w diagnostyce, zwłaszcza gdy objawy kliniczne nie odpowiadają zmianom na zdjęciach rentgenowskich.

Leczenie

Celem leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego jest łagodzenie objawów, poprawa funkcji stawu oraz opóźnianie postępu choroby.

• Leczenie farmakologiczne:

  • Środki przeciwbólowe: Stosuje się głównie NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), takie jak ibuprofen, które łagodzą ból i stan zapalny.
  • Dodatkowe preparaty: W niektórych przypadkach stosuje się preparaty takie jak glukozamina i chondroityna, które mają wspierać strukturę chrząstki, chociaż ich skuteczność w łagodzeniu objawów bywa kontrowersyjna.

• Leczenie uzupełniające:

  • Terapie fizyczne: Regularna fizjoterapia, w tym ćwiczenia wzmacniające mięśnie wokół stawu biodrowego, mogą pomóc w utrzymaniu sprawności i zmniejszeniu bólu. Ultradźwięki, elektroterapia, balneoterapia i leczenie ciepłem i zimnem mogą również przynieść ulgę.
  • Zalecenia dotyczące masy ciała: Osoby z nadwagą powinny starać się zredukować masę ciała, co zmniejsza obciążenie stawów.

• Zabieg chirurgiczny:

  • Endoproteza stawu biodrowego (wymiana stawu): Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi ulgi, a ból jest przewlekły i uniemożliwia normalne funkcjonowanie, najlepszym rozwiązaniem może być wymiana stawu biodrowego. W trakcie zabiegu usuwana jest uszkodzona głowa kości udowej i panewka stawu, a w ich miejsce wstawiana jest sztuczna proteza (endoproteza).
    • Rodzaje protez: Protezy mogą być całkowite, w których wymienia się zarówno głowę kości udowej, jak i panewkę miednicy, oraz częściowe, kiedy wymienia się tylko jedną część stawu.
    • Powikłania: Choć wyniki operacji są zazwyczaj bardzo dobre, mogą wystąpić powikłania, takie jak infekcje, krwawienie czy zakrzepica. W rzadkich przypadkach może dojść do obluzowania protezy, co wymaga jej wymiany.

• Rehabilitacja pooperacyjna: Po operacji wymiany stawu biodrowego konieczna jest rehabilitacja, która może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Fizjoterapia pomoże w odzyskaniu pełnej sprawności stawu biodrowego.

Rokowanie

• Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego ma charakter postępujący, ale wiele osób radzi sobie z jej objawami dzięki leczeniu farmakologicznemu, terapii fizycznej i odpowiednim zmianom stylu życia.
• W przypadku konieczności przeprowadzenia operacji wymiany stawu, większość pacjentów osiąga zadowalające rezultaty, a po rehabilitacji staw biodrowy odzyskuje dużą część swojej funkcji.
• Jednak protezy mają określoną trwałość, zwykle wynoszącą 15-20 lat, po czym może być konieczna ich wymiana.

Wczesne rozpoznanie choroby, odpowiednie leczenie i regularna rehabilitacja mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów i opóźnić potrzebę operacji. 

Dodatkowe informacje

• Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
• Aktywność fizyczna: lekarstwo dla ciała i ducha
• Nadwaga
• Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego – informacje dla lekarzy

Ilustracja

Staw biodrowy

Autorka

• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Natalie Anasiewicz, dr n. med., lekarka, Davos