Co to jest zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis?

Definicja

Pneumocystis jiroveci jest grzybem, który przy pewnych wcześniejszych chorobach może prowadzić do zapalenia płuc. Nazywa się to "zakażeniami oportunistycznymi". Zakażenia oportunistyczne to termin określający zakażenia, które występują tylko przy osłabionym układzie immunologicznym. Pneumocystozowe zapalenie płuc występuje u pacjentów z osłabioną odpornością spowodwaną zakażeniem HIV lub innymi przyczynami — np. u pacjentów z nowotworami lub osób, które otrzymały przeszczepy narządów i muszą przyjmować leki silnie tłumiące układ odpornościowy (leki immunosupresyjne).

U pacjentów, którzy mają , zakażenie Pneumocystis jiroveci jest uważane za definiujące dla stadium „AIDS”.

Objawy

Po 2–4 tygodniach od zakażenia występuje zwykle duszność, suchy, drażniący kaszel i niewielka gorączka. Częstość oddechu i akcji serca mogą być podwyższone.

Przyczyny

Zakażenie z człowieka na człowieka jest prawdopodobnie najczęstszą drogą zakażenia. Przeniesienie następuje przez wdychanie zawieszonych cząstek, zawierających patogen.

Osoby z nieuszkodzonym układem immunologicznym mogą być bezobjawowymi nosicielami Pneumocystis jiroveci i zarażać osoby, u których ten układ jest osłabiony.

Częstość występowania

• Na całym świecie co roku pojawia się około 400 000 nowych przypadków.
• Jest to najczęstsza choroba oportunistyczna u pacjentów z HIV.
• Dzięki postępom w leczeniu HIV i AIDS oraz możliwości profilaktyki choroby w przypadku istniejącego zakażenia HIV liczba nowych zachorowań gwałtownie spadła.

Badania dodatkowe

W większości przypadków pacjenci dotknięci chorobą mają znane zakażenie HIV lub AIDS. Osłuchiwanie płuc zwykle nie wykazuje zmian patologicznych. Rozpoznanie można ustalić najpewniej dzięki mikroskopowemu wykryciu organizmów Pneumocystis. Próbki uzyskuje się podczas bronchoskopii z płukaniem płuc. Badanie rentgenowskie lub tomografia komputerowa płuc może wykazać typowe zmiany.

Leczenie

Jeśli zapalenie płuc jest wywołane przez Pneumocystis jiroveci, wdraża się szybką antybiotykoterapię. W łagodnych przypadkach, w razie potrzeby, lek może być przyjmowany w postaci tabletek. We wszystkich innych przypadkach leczenie powinno odbywać się w szpitalu, a antybiotyk musi być podawany dożylnie. W przypadku umiarkowanego i ciężkiego zapalenia płuc przepisuje się dodatkowo preparat kortyzonu (prednizolon), który może znacznie zmniejszyć ryzyko śmierci z powodu choroby.

Aby zapobiec zachorowaniu na tę formę zapalenia płuc u pacjentów z grupy ryzyka, osoby, których to dotyczy, mogą być leczone zapobiegawczo (profilaktycznie). Osoby zakażone wirusem HIV otrzymują to leczenie na przykład wtedy, gdy wartość CD4 komórek T jest niższa od 200/mikrolitr. W przypadku pacjentów, u których z innych powodów występuje osłabienie odporności, również może być konieczne leczenie profilaktyczne, np. podczas przyjmowania niektórych leków hamujących układ odpornościowy (leków immunosupresyjnych).

Rokowanie

O przebiegu choroby decyduje czas rozpoznania i nasilenie osłabienia odporności. Śmiertelność pacjentów z  wynosi 10–20%. Śmiertelność wśród pacjentów bez HIV wynosi 30–60%, w zależności od choroby podstawowej. Jeśli przebieg zapalenia płuc jest tak ciężki, że konieczna jest wentylacja, śmiertelność wynosi 58%.

Dodatkowe informacje

• Antybiotykoterapia
• — informacje dla lekarzy

Autor

• Susanna Allahwerde, specjalista medycyny rodzinnej, Berlin
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent