MEDIBAS
  2. Tematy kliniczne
  3. Laryngologia
  4. Informacje dla pacjentów
  5. Inne choroby
  6. Zespół bezdechu sennego

Zespół bezdechu sennego

Bezdech oznacza przerwę w oddychaniu: podczas bezdechu sennego górne drogi oddechowe śpiącego człowieka zamykają się częściowo lub całkowicie na krótki czas. Powoduje to przerwy w oddychaniu, które – jeśli trwają nieco dłużej – prowadzą do zmniejszenia dopływu tlenu do organizmu. W efekcie sen nie przynosi odpoczynku. Osoby dotknięte tym problemem czują się w ciągu dnia zmęczone i pozbawione sił.
Last published: 04.12.2023  |  Last revised: 27.03.2024  |  Last updated: 27.03.2024
:    : 
: 365
SA 10.05.2022 SM 24.03.2017; SM 16.01.2019
  • Zespół bezdechu sennego
  • Zespół obturacyjnego bezdechu sennego i spłyconego oddechu
  • Spłycenie oddechu
  • Chrapanie
  • Przerwa w oddychaniu
  • Niespokojny sen
  • Zwężone drogi oddechowe
  • Maska CPAP
  • Ciągłe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych
  • Zmęczenie w ciągu dnia

Czym jest zespół obturacyjnego bezdechu sennego?

Definicja

Bezdech senny oznacza przerwanie oddychania podczas snu. W tym kontekście obturacyjny oznacza, że coś hamuje lub utrudnia oddychanie. Zespół obturacyjnego bezdechu sennego jest więc stanem, w którym drogi oddechowe śpiącego co jakiś czas ulegają zwężeniu lub zablokowaniu. Konsekwencją jest zmęczenie w ciągu dnia, zaburzenia uwagi i pamięci oraz choroby układu krążenia.

Objawy

Obturacyjny bezdech senny prowadzi do bardzo niespokojnego i słabego snu z częstymi, krótkimi przebudzeniami w nocy. Te przerwy w oddychaniu mogą prowadzić do duszności. Typowe jest głośne i nieregularne chrapanie. Często partnerzy zauważają chrapanie lub przerwy w oddychaniu bardziej niż sami chorzy.

W wyniku zaburzonego snu osoby cierpiące na tę chorobę często czują się bardzo senne w ciągu dnia. Powoduje to ograniczenia w życiu codziennym prywatnym i zawodowym, w tym zwiększone ryzyko wypadków komunikacyjnych. Pacjenci cierpią na suchość ust, zatkany nos i nagłe parcie na mocz w nocy. Często występują trudności z koncentracją, zmęczenie, obniżona wydajność i poranny ból głowy. Ponadto często występują zaburzenia nastroju włącznie z zaburzeniami lękowymi i depresją.

Zaburzenia następcze lub powikłania

Zespół bezdechu sennego jest czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, m.in. nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, osłabienia serca, zwężenia tętnic wieńcowych (choroby wieńcowej), ostrego zespołu wieńcowego (OZW) (zawału serca), udaru mózgu oraz podwyższonego ciśnienia tętniczego w krążeniu płucnym.

Zespół obturacyjnego bezdechu sennego wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia cukrzycy oraz zaburzeń lipometabolicznych.

Przyczyny

W zespole obturacyjnego bezdechu sennego dochodzi do wielokrotnego zapadania się dróg oddechowych, co powoduje przejściowy niedobór tlenu i przerwanie snu. Przyczyniają się do tego różne mechanizmy:

  • nadwaga
  • warunki anatomiczne (krótka szyja)
  • upośledzone napięcie mięśni gardła
  • nocne przesuwanie płynu do górnej połowy ciała, zwłaszcza w przypadku osłabienia serca lub nerek.

Utrudnia to oddychanie i prowadzi do okresów zmniejszonego oddychania lub przerw w oddychaniu. Po takiej fazie zmniejszonej suplementacji tlenem osoby chore budzą się ponownie i to na krótko, aby ponownie wdychać wystarczającą ilość tlenu.

Powtarzające się przerwy w oddychaniu powodują wahania nasycenia tlenem, ciśnienia tętniczego, częstości akcji serca i ciśnienia w jamie klatki piersiowej.

Czynniki sprzyjające wystąpieniu zespołu bezdechu sennego

Częstotliwość występowania

Częstość występowania zespołu obturacyjnego bezdechu sennego ogólnie wzrasta, a prawdopodobieństwo wystąpienia tego schorzenia zwiększa się wraz z wiekiem. Stosunek liczby mężczyzn do liczby kobiet wynosi ok. 3:1.

Badania

Podstawą rozpoznania zespołu bezdechu sennego jest kompleksowa ocena wszystkich objawów. Jeśli dana osoba żyje w związku partnerskim, często decydujące znaczenie mają informacje przekazane przez partnerów (tzw.) zewnętrzna historia choroby).

W praktyce lekarza rodzinnego

W przypadku podejrzenia obturacyjnego zespołu bezdechu sennego pacjenci są badani w sposób ukierunkowany w gabinecie lekarza rodzinnego. Zapisuje się wzrost i masę ciała, mierzy ciśnienie tętnicze i bada nosogardziel. Stwierdzona ciasnota w nosie, a zwłaszcza w gardle nasuwa podejrzenie bezdechu sennego. Może być też widoczny duży język i stosunkowo duża ilość tkanki w gardle. Język, języczek lub migdałki gardłowe mogą być powiększone i utrudniać oddychanie w pozycji leżącej. Można wykonać EKG i badania krwi.

Poradnia leczenia zaburzeń snu/polisomnografia

Jeśli podejrzenie nie ustępuje, pacjent może zostać skierowany do laryngologa lub do poradni leczenia zaburzeń snu. Może się okazać, że wystarczy nosić w domu na noc niewielkie urządzenie, tzw. aparat do polisomnografii, PSG. Rejestruje on przepływ oddechowy i przerwy, mierzy czynności serca (EKG), ruchy brzucha i klatki piersiowej oraz nasycenie tlenem we krwi, a także rejestruje dźwięki chrapania. Przy prawidłowym wywiadzie lekarskim i odpowiednich wynikach badań często już na tej podstawie można postawić rozpoznanie zespołu bezdechu sennego.

Jeśli nadal istnieją wątpliwości, w poradni leczenia zaburzeń snu można przeprowadzić tzw. polisomnografię. To badanie jest jeszcze bardziej rozbudowane. Na czas badania w pracowni snu przebywa się zwykle 1–2 dni. Jeśli badanie odbywa się w laboratorium, aktywność mózgu może być mierzona za pomocą elektroencefalografii (EEG), ruchy oczu i aktywność mięśni mogą być monitorowane, a fazy snu mogą być badane. Dzięki temu można ocenić, jak bardzo oddychanie wpływa na jakość snu. Zazwyczaj fazy „przynoszącego odpoczynek” snu stają się krótsze.

Leczenie

Głównym celem leczenia jest poprawa snu nocnego poprzez zapobieganie przerwom w oddychaniu. W efekcie pacjenci czują się bardziej wypoczęci w ciągu dnia i są bardziej wydajni.

  • W przypadku nadwagi zalecana jest redukcja masy ciała. Zmniejsza to również ryzyko chorób układu krążenia, które w zespole obturacyjnego bezdechu sennego i spłycenia oddechu rozwijają się częściej niż u osób zdrowych.
  • W pozycji bocznej większość pacjentów chrapie mniej. Pomóc mogą specjalne poduszki pozycjonujące lub kamizelki.
  • Należy bezwzględnie zrezygnować z alkoholu czy środków nasennych, ważne jest również zaprzestanie palenia.

Maska CPAP

Jeśli te proste środki nie przynoszą poprawy, najlepszą metodą leczenia jest stosowanie tzw. maski CPAP (CPAP = Continuous Positive Airway Pressure). Maska ta jest noszona w nocy i dostarcza pacjentowi powietrze pod niewielkim ciśnieniem dodatnim, aby ułatwić mu oddychanie. Urządzenie jest przeznaczone do używania każdej nocy i nie może być wyłączane w nocy. Osoba chora zakłada na twarz maskę, która jest połączona z urządzeniem za pomocą rurki. Samo urządzenie stoi obok łóżka. Urządzenie wtłacza powietrze przez wąż i maskę pod nieco wyższym ciśnieniem niż powietrze w pomieszczeniu. Tak więc powietrze jest wdmuchiwane podczas wdechu, a podczas wydechu muszą być użyte mięśnie oddechowe, aby pracowały przeciwko wyższemu ciśnieniu powietrza. Pomaga to utrzymać drożność górnych dróg oddechowych, dzięki czemu zapewnione jest efektywne oddychanie, a tym samym dotlenienie organizmu.

 
Cpapanwender.jpg
Stosowanie maski nosowej CPAP (źródło: Wikimedia Commons https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cpapanwender.jpg)

Szyna doustna przeciw chrapaniu

Alternatywnym sposobem leczenia jest tzw. szyna doustna przeciw chrapaniu, która lekko wyciąga żuchwę do przodu i w ten sposób otwiera nieco bardziej gardło, gdy usta są normalnie zamknięte. To leczenie często nie jest tak skuteczne jak maska CPAP, ale niektórzy pacjenci znacznie lepiej radzą sobie z szyną niż z maską.

Operacja

Jeśli inne sposoby leczenia nie przyniosły rezultatu i jeśli po konsultacji z lekarzem konieczne jest podjęcie dalszych działań, w niektórych przypadkach może pomóc operacja. Zabieg operacyjny jest stosowany, aby spróbować usunąć ciasnotę w gardle. Operacja zazwyczaj polega na usunięciu fragmentu podniebienia miękkiego oraz języczka i/lub migdałków.

Leki

Istnieje tylko kilka leków, które mają wpływ na objawy bezdechu sennego i mają na celu głównie zmniejszenie uczucia zmęczenia w ciągu dnia np. solriamfetol.

Rokowania

Wentylacja CPAP znacząco poprawia objawy i rokowanie. W większości przypadków oddychanie normalizuje się podczas snu. Wentylacja CPAP nie tylko poprawia zaburzenia oddychania, ale może również zmniejszyć lub nawet wyeliminować senność dzienną, dzięki czemu znacznie wzrasta jakość życia.

Oczekiwana długość życia może być skrócona w porównaniu do osób zdrowych. O rokowaniu w tej chorobie decydują przede wszystkim współistniejące choroby układu krążenia. Śmiertelność w porównaniu ze zdrowymi ludźmi w tym samym wieku jest ok. 4 razy wyższa. Dlatego bardzo ważne jest odpowiednie leczenie.

Jeśli bezdech senny połączony z uczuciem zmęczenia w ciągu dnia nie jest leczony lub jest leczony niewłaściwie, osoba chora nie ma zdolności do prowadzenia pojazdów. Jeśli leczenie jest skuteczne, a uczucie zmęczenia w ciągu dnia ustępuje, osoba chora może ponownie prowadzić pojazdy.

Po rozpoczęciu terapii zalecana jest kontrola w ciągu 3 miesięcy, później zwykle wystarczają kontrole coroczne.

Dodatkowe informacje

Autor

  • Lek. Susanna Allahwerde, specjalista chorób wewnętrznych, Berlin
  • Lek. Kalina van der Bend, recenzent

Link lists

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit

References

Based on professional document Obturacyjny bezdech senny. References are shown below.

  1. Riha R. Defining obstructive sleep apnoea syndrome: a failure of semantic rules, Breathe 2021, 17: 210082, doi:10.1183/20734735.0082-2021, DOI
  2. Lévy P., et al. Obstructive sleep apnoea syndrome, Nat Rev Dis Primers 2015, 1:15015, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Peppard P.E., et al. Increased prevalence of sleep-disordered breathing in adults, Am J Epidemiol. 2013, 177: 1006-14, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Preisig M., et al. Prevalence of sleep-disordered breathing in the general population: the HypnoLaus study, Lancet Respir Med 2015, 310-8, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Fietze I., Laharnar N., Obst A., et al. Prevalence and association analysis of obstructive sleep apnea with gender and age differences–Results of SHIP‐Trend, J Sleep Res 2019, 28: e12770, doi:10.1111/jsr.12770, DOI
  6. Arnaud C., Bochaton T., Pepin J., et al. Obstructive sleep apnoea and cardiovascular consequences: Pathophysiological mechanisms, Arch Cardiovasc Dis 2020, 113: 350-8, doi:10.1016/j.acvd.2020.01.003, DOI
  7. Wickramasinghe H. Obstructive Sleep Apnea (OSA). Medsacpe, aktualizacja: 15.09.2020, dostęp: 20.04.2022, emedicine.medscape.com
  8. Mezzanotte W.S., Tangel D.J., White D.P. Influence of sleep onset on upper-airway muscle activity in apnea patients versus normal controls, Am J Respir Crit Care Med 1996, 153: 1880-7, PubMed
  9. Saboisky, J. P. et al. Neurogenic changes in the upper airway of patients with obstructive sleep apnea, Am J Respir Crit Care Med. 01.02.2012, 185(3): 322-9, PubMed PMID: 22016445, PubMed
  10. White L.H., Bradley T.D. Role of nocturnal rostral fluid shift in thepathogenesis of obstructive and central sleep apnoea, J Physiol. 01.03.2013, 591(5): 1179-93, doi:10.1113/jphysiol.2012.245159, Epub 10.12.2012, Review. PubMed PMID: 23230237, PubMed
  11. Teran-Santos J., Jimenez-Gomez A., Cordero-Guevara J.: The Association between Sleep Apnea and the Risk of Traffic Accidents, N Engl J Med 1999, 340: 847-51, New England Journal of Medicine
  12. Bucks R, Olaithe M., Eastwood P. Neurocognitive function in obstructive sleep apnoea: a meta-review, Respirology 2013, 18: 61-70, doi:10.1111/j.1440-1843.2012.02255.x, DOI
  13. Zhou J., Camacho M., Tang X., et al. A review of neurocognitive function and obstructive sleep apnea with or without daytime sleepiness, Sleep Med 2016, 23: 99-108, doi:10.1016/j.sleep.2016.02.008, DOI
  14. Gupta M., Simpson F., Lyons D. The effect of treating obstructive sleep apnea with positive airway pressure on depression and other subjective symptoms: A systematic review and meta-analysis, Sleep Medicine Reviews 2016, 28: 55-68, doi:10.1016/j.smrv.2015.07.002, DOI
  15. Berry R.B., et al. American Academy of Sleep Medicine. Rules for scoring respiratory events in sleep: update of the 2007 AASM Manual for the Scoring of Sleep and Associated Events. Deliberations of the Sleep Apnea Definitions Task Force of theAmerican Academy of Sleep Medicine, J Clin Sleep Med 2012, 8: 597-619, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  16. Faßbender P., Herbstreit F., Eikermann M., et al. Obstructive sleep apnea—a perioperative risk factor, Dtsch Arztebl Int 2016, 113: 463-69, doi:10.3238/arztebl.2016.0463, DOI
  17. Araghi M., Chen Y., Jagielski A., et al. Effectiveness of lifestyle interventions on obstructive sleep apnea (OSA): systematic review and meta-analysis, Sleep 2013, 36:1553-62, 1562A-1562E, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  18. Tuomilehto H.P., Seppä J.M., Partinen M.M., et al, for the Kuopio Sleep Apnea Group. Lifestyle intervention with weight reduction: first-line treatment in mild obstructive sleep apnea, Am J Respir Crit Care Med 2009, 179: 320-7, PubMed
  19. Smith I., Lasserson T., Wright J. Drug treatments for obstructive sleep apnoea (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 2, 2002 Oxford: Update Software, The Cochrane Library
  20. Strollo P.J. Jr, Hedner J., Collop N., et al. Solriamfetol for the Treatment of Excessive Sleepiness in OSA: A Placebo-Controlled Randomized Withdrawal Study, Chest. 2019 Feb, 155(2): 364-74, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  21. Giles T.L., Lasserson T.J., Smith B., et al. Continuous positive airways pressure for obstructive sleep apnoea in adults, The Cochrane Database of Systematic Reviews 2006, 3: CD001106 Cochrane (DOI)
  22. Sharples L., Glover M., Clutterbuck-James A., et al. Clinical effectiveness and cost-effectiveness results from the randomised controlled Trial of Oral Mandibular Advancement Devices for Obstructive sleep apnoea-hypopnoea (TOMADO) and long-term economic analysis of oral devices and continuous positive airway pressure, Health Technol Assess. 2014, 18: 1-296, PMID: 25359435, PubMed
  23. Lim J., Lasserson T.J., Fleetham J., Wright J.J. Oral applicances for obstructive sleep apnoea, Cochrane Database of Systematic Reviews 2006, 1: CD004435, Cochrane (DOI)
  24. Sundaram S., Lim J., Lasserson T. Surgery for obstructive sleep apnoea in adults, Cochrane Database of Systematic Reviews 2005, 4: CD001004, www.cochranelibrary.com
  25. Ibrahim B., de Freitas Mendonca M., Gombar S., et al. Association of Systemic Diseases With Surgical Treatment for Obstructive Sleep Apnea Compared With Continuous Positive Airway Pressure, JAMA Otolaryngol Head Neck Surg 2021, 147: 1-7, doi:10.1001/jamaoto.2020.5179, DOI
  26. Faßbender P., Herbstreit F., Eikermann M., et al. Obstructive sleep apnea—a perioperative risk factor, Dtsch Arztebl Int 2016, 113: 463-9, DOI: 10.3238/arztebl.2016.0463, DOI
  27. Lisan Q., van Sloten T., Marques Vidal P., et al. Association of Positive Airway Pressure Prescription With Mortality in Patients With Obesity and Severe Obstructive Sleep Apnea: The Sleep Heart Health Study, JAMA Otolaryngol Head Neck Surg 2019, 145: 509-15, doi:10.1001/jamaoto.2019.0281, DOI
  28. George C.F. Reduction in motor vehicle collisions following treatment of sleep apnoea with nasal CPAP, Thorax 2001, 56: 508-12, PubMed
  29. Findley L., Smith C., Hooper J. et al. Treatment with nasal CPAP decreases automobile accidents in patients with sleep apnea, Am J Respir Crit Care Med 2000, 161: 857-9, PubMed