Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Synonim: otitis externa circumscripta, furunkuł
• Ropne, rozpływne, bardzo bolesne, bakteryjne zapalenie mieszka włosowego w przewodzie słuchowym zewnętrznym

Epidemiologia

• Raczej rzadko u pacjentów immunokompetentnych
• Zwykle jednostronnie

Etiologia i patogeneza

• Ryzyko wystąpienia czyraka wzrasta, jeśli skóra w kanale słuchowym jest uszkodzona.
• Częste występowanie po wizytach na basenie, mikrourazach (np. przy stosowaniu patyczków do uszu), w przypadku istniejącej alergii kontaktowej na różne substancje zewnętrzne (np. kosmetyki, szampony do włosów, nikiel)
• Patogenem jest zazwyczaj gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus).

Czynniki predysponujące

• Immunosupresja
• Cukrzyca
• Urazy przewodu słuchowego (w tym mikrourazy)
• Niedobory pokarmowe
• Stany łojotokowe
• Popromienne zmiany skórne

ICD-10

• H60.0 Ropień ucha zewnętrznego (czyrak, czyrak gromadny, czyraczność małżowiny usznej lub przewodu słuchowego zewnętrznego)

Diagnostyka

Diagnostyka różnicowa

• Zapalenie wyrostka sutkowatego
• Ostre zapalenie ucha środkowego
• Surowicze zapalenie ucha środkowego
• Rozlane zapalenie ucha zewnętrznego
• Martwicze zapalenie ucha zewnętrznego

Wywiad lekarski

• Zazwyczaj pojawia się silny ból w przewodzie słuchowym, nawet jeśli czyrak jest niewielki, ponieważ skóra ściśle przylega do chrząstki i zapewnia niewielkie możliwości rozszerzania się.
  • ból przy ucisku chrząstki ucha: podejrzenie zapalenia ucha zewnętrznego
  • brak bólu przy ucisku chrząstki ucha: podejrzenie zapalenia ucha środkowego
• ból nasila się przy ucisku chrząstki ucha, pociąganiu za małżowinę uszną i ruchach w stawie skroniowo-żuchwowym.
• Głuchota przewodzeniowa spowodowana obrzękiem 
• Jeśli dojdzie do samoistnej perforacji czyraka, następuje wyciek ropny i zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Badanie przedmiotowe

• Występuje w zewnętrznej, chrzęstnej trzeciej części przewodu słuchowego.
• W badaniu przewodu słuchowego zewnętrznego widoczna jest ropna krosta z okołoogniskowym zaczerwienieniem i obrzękiem.
• W badaniu otoskopowym stwierdza się wyniosły, twardy, nacieczony, czerwonawy, grudkowy twór z ropnym czopem na szczycie.
• Objawy ogólnoustrojowego rozprzestrzeniania się infekcji:
  • gorączka
  • pogorszenie stanu ogólnego

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Jeśli nacięcie (cienkim sklapelem lub igłą) nie jest możliwe w gabinecie lekarza rodzinnego, skierowanie do gabinetu laryngologicznego/chirurgicznego.

Leczenie

Cele leczenia

• Odkażenie ogniska zakażenia
• Łagodzenie bólu

Ogólne informacje o leczeniu

• Zazwyczaj konieczne jest wykonanie nacięcia/nakłucia, a w razie potrzeby zastosowanie wspomagających leków miejscowych.
• W przypadku wystąpienia objawów ogólnoustrojowych należy zastosować antybiotykoterapię.

Leczenie chirurgiczne

• Nacięcie/nakłucie w celu odprowadzenia ropnej wydzieliny
  
• Postępowanie
  
• nacięcie za pomocą skalpela lub nakłucie igłą/kaniulą o dużej średnicy
• w razie potrzeby dodatkowe, tępe rozcięcie i założenie małego opatrunku, ew. założenie sączka 
• tolerowane przez większość pacjentów po znieczuleniu powierzchniowym, np. zimnym sprayem
• w przypadku wyraźnej wrażliwości na dotyk, może być konieczne znieczulenie miejscowe, np. za pomocą artykainy w połączeniu z epinefryną, w okolicy zausznej.

Farmakoterapia

• Miejscowe wilgotne opatrunki, np. z 0,9% roztworem soli fizjologicznej, działają przeciwzapalnie.
• w razie potrzeby dodatkowe miejscowe środki antyseptyczne, np. poliheksanid
• W przypadku wystąpienia objawów ogólnych, takich jak gorączka czy dreszcze, zaleca się antybiotykoterapię ogólnoustrojową, np. fenoksymetylopenicylinę 3-4,5 mln. j.m. dziennie w 2 lub 3 dawkach podzielonych
• W razie potrzeby analgezja, np. przy użyciu ibuprofenu 400–600 mg

Zapobieganie

• Unikanie mechanicznej ingerencji w kanale słuchowym, np. za pomocą patyczków do uszu

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Po odbarczeniu czyraka zwykle natychmiastowe złagodzenie objawów

Powikłania

• Sepsa
• Zapalenie ochrzęstnej ucha
• Zniszczenie przewodu słuchowego i ewentualnie błony bębenkowej na skutek szerzącego się procesu ropnego

Rokowanie

• W przypadku zastosowania odpowiedniego leczenia na wczesnym etapie,  z nacięciem lub nakłuciem, gojenie przebiega zwykle bez powikłań.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Czyrak przewodu słuchowego

Źródła

Piśmiennictwo

• Małgorzata M. et al. Czyrak przewodu słuchowego zewnętrznego – opis przypadku. Now Audiofonol. 2020; 9(2–3): 22–25. nowaaudiofonologia.pl

Autorzy

• Agnieszka Jankowska-Zduńczyk, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Praktyka Lekarzy Rodzinnych w Warszawie (recenzent)
• Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
• Lino Witte, dr n. med., lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Münster