Definicja

Zespół przeciążenia przyśrodkowej okolicy piszczeli (shin splints) to schorzenie, które charakteryzuje się bólem w przedniej, przyśrodkowej części podudzia, szczególnie podczas wysiłku fizycznego. Dolegliwości te pojawiają się zwykle przy długotrwałym obciążeniu tej okolicy, a ból jest zlokalizowany w dolnej części piszczeli.

Objawy

Objawy obejmują ból w dolnej trzeciej części goleni, który nasila się podczas lub po wysiłku, zwłaszcza po intensywnym treningu biegowym. Ból zazwyczaj ustępuje w spoczynku, ale w miarę postępu choroby tolerancja wysiłku zmniejsza się, a ból staje się na tyle intensywny, że zmusza do przerwania treningu.

Przyczyny

Zespół ten powstaje najczęściej w wyniku przeciążenia mięśni i ścięgien w okolicy przyśrodkowej piszczeli. Do najczęstszych przyczyn należą:

• Bieganie po twardym i nierównym podłożu, zbieganie lub podbieganie.
• Nieodpowiednie lub zużyte obuwie sportowe.
• Zbyt szybkie zwiększanie intensywności treningu bez odpowiednich okresów odpoczynku.
• Nieprawidłowe ustawienie stóp (np. nadmierna rotacja zewnętrzna lub hiperpronacja), co prowadzi do nieprawidłowego obciążenia piszczeli.
• Przykurcze lub zwiększone napięcie mięśni łydek i stóp.

Częstość występowania

Zespół przeciążenia przyśrodkowej okolicy piszczeli jest jednym z najczęstszych urazów u biegaczy, szczególnie u osób, które wykonują intensywne treningi.

Badania

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie medycznym i typowych objawach klinicznych, takich jak nadwrażliwość na ucisk wewnętrznej części podudzia. Ból jest zazwyczaj obecny na długości powyżej 5 cm w dolnej i środkowej części piszczeli. W przypadku podejrzenia złamania zmęczeniowego zalecane jest badanie rentgenowskie. Dalsze badania (np. ultrasonografia, rezonans magnetyczny) zwykle nie są wymagane.

Leczenie

Celem leczenia jest złagodzenie ostrych objawów i zapobieganie nawrotom dolegliwości w przyszłości.

• Fizjoterapia: Wskazane jest wzmocnienie i rozciąganie mięśni łydek oraz stopniowe zwiększanie obciążenia. Fizjoterapeuta może zalecić odpowiednie ćwiczenia, które pozwolą na powolne zwiększanie intensywności treningu, unikając przeciążeń.
• Wkładki ortopedyczne: W przypadku hiperpronacji (nadmierne wyginanie się stopy do wewnątrz), pomocne mogą być wkładki do butów, które stabilizują stopę i korygują nieprawidłowe obciążenia.
• Leki: W przypadku silnych objawów w ostrym okresie można stosować leki przeciwbólowe (NLPZ), ale ich rola w leczeniu jest ograniczona.
• Leczenie chirurgiczne: Jeśli postepowanie zachowawcze nie przynosi efektów po roku, rozważa się zabieg chirurgiczny. Polega on na rozcięciu powięzi mięśniowej, co uwalnia chory mięsień.

Co można zrobić we własnym zakresie?

• Ograniczyć obciążenie dotkniętej kończyny, np. poprzez zmianę aktywności na mniej obciążające, jak jazda na rowerze.
• Stosować chłodzenie bolącego miejsca w przypadku ostrych objawów.
• Unikać biegania po twardych nawierzchniach i regularnie zmieniać obuwie sportowe.
• Zastosować solidne buty biegowe z odpowiednią amortyzacją.

Profilaktyka

• Regularnie wymieniać obuwie biegowe, zwłaszcza po przebiegnięciu około 500 km.
• Unikać biegania po twardych nawierzchniach, takich jak np. asfalt.
• W przypadku pojawienia się dolegliwości, zmniejszyć intensywność treningu lub zmienić formę aktywności.
• Rozciąganie i wzmacnianie mięśni łydek oraz stabilizowanie stopy za pomocą wkładek ortopedycznych.

Rokowanie

W większości przypadków dolegliwości ustępują po zastosowaniu odciążenia i odpowiednich zmianach w treningu. W niektórych przypadkach objawy mogą nawracać, co może wymagać dłuższego odpoczynku od sportu lub zmiany dyscypliny. Przy odpowiednim leczeniu i profilaktyce, rokowanie jest na ogół dobre, a pełną sprawność można odzyskać w ciągu 9–12 miesięcy.

Dodatkowe informacje

• Zespół przeciążania przyśrodkowej okolicy piszczeli – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent