Czym są nawykowe poronienia samoistne?

Poronienie jest najczęstszym powikłaniem ciąży. Jest to przedwczesne zakończenie ciąży bez interwencji zewnętrznej, zanim nienarodzone dziecko jest zdolne do życia. Poronienia dzielą się na sporadyczne i nawykowe. Jeśli (w zależności od definicji), trzy lub więcej poronień wystąpi po sobie, nazywa się to poronieniem nawykowym (nawracającym).

Chociaż tylko 15% wszystkich potwierdzonych ciąż kończy się poronieniem, całkowitą liczbę poronień szacuje się na prawie 50%. Większość niewykrytych poronień występuje na tak wczesnym etapie, że kobieta nie zdaje sobie sprawy, że jest w ciąży. Poronienia nawykowe dotykają około 1% wszystkich par, podczas gdy 25–50% par doświadcza jednego lub więcej poronień sporadycznych.

Chociaż brakuje danych, uważa się, że częstotliwość występowania poronień nawracających wzrosła, ponieważ liczba dzieci urodzonych przez matki w wieku powyżej 35 lat podwoiła się w ciągu ostatnich 20 lat, a wiek matki jest silnym czynnikiem ryzyka poronienia.

Przyczyna

Nie wiadomo dokładnie, dlaczego u niektórych kobiet dochodzi do powtarzających się poronień. Eksperci podejrzewają, że do najważniejszych przyczyn należą zmiany w materiale genetycznym (mutacje genów i nieprawidłowości chromosomalne), wady rozwojowe, zakażenia, zaburzenia hormonalne lub przyczyny immunologiczne.

Nieprawidłowości chromosomalne są najczęstszą przyczyną poronienia przed 10. tygodniem ciąży. Co najmniej 50–60% wszystkich poronień wiąże się z nieprawidłowościami chromosomalnymi. Dyskutuje się także obecnie, czy w niektórych przypadkach przyczyną mogą być deformacje macicy matki lub guzki mięśniowe (mięśniaki) macicy. Poronienia występujące w środkowym trymestrze ciąży mogą być spowodowane osłabieniem szyjki macicy, która nie jest w stanie wytrzymać nacisku rosnącego płodu. Waginoza bakteryjna jest czynnikiem ryzyka późnego poronienia lub przedwczesnego porodu, ale nie wydaje się być przyczyną powtarzających się poronień. Zespół policystycznych jajników (PCO) może w niektórych przypadkach przyczyniać się do powtarzających się poronień.

Istotne mogą być również zmiany w układzie krzepnięcia krwi, takie jak zespół antyfosfolipidowy i trombofilia, a także mutacja czynnika V Leiden. Prawie jedna piąta wszystkich kobiet z nawracającymi poronieniami ma zaburzenia układu krzepnięcia i okazuje się, że u nieleczonych kobiet z tymi zaburzeniami ryzyko poronienia wynosi około 90%.

Znane czynniki predysponujące do poronień to palenie tytoniu, spożycie alkoholu i kawy (ponad 3 filiżanki dziennie) oraz otyłość. Znaczenie tych czynników jest jednak prawdopodobnie niewielkie.

Jaka jest różnica między poronieniami sporadycznymi a nawykowymi?

Szereg obserwacji sugeruje, że powtarzające się poronienia powinny być traktowane jako osobny obraz chorobowy, odrębny od poronień sporadycznych. Typowe dla kobiet z powtarzającymi się poronieniami są:

• wzrost ryzyka poronienia wraz z liczbą wcześniejszych poronień,
• znacznie wyższa częstotliwość poronień (1%) niż można by oczekiwać od czysto losowego zdarzenia,
• powtarzające się poronienia wydają się (w przeciwieństwie do sporadycznych poronień) występować nawet wtedy, gdy chromosomy płodu są prawidłowe.

Leczenie

Nawet jeśli dojdzie do trzech kolejnych poronień, istnieje 35% szans, że stało się to wyłącznie przez przypadek i 75%, że następna ciąża będzie prawidłowa.

Poronienia mogą prowadzić do powikłań psychologicznych, które wydają się zwiększać ryzyko kolejnego poronienia podczas kolejnej ciąży. Badania pokazują, że opieka psychologiczna we wczesnej ciąży może zmniejszyć ryzyko ponownego poronienia u pacjentek z niewyjaśnionymi poronieniami.

Pozostaje niejasne, czy leczenie farmakologiczne może być wskazane u kobiet bez choroby podstawowej. Wypróbowano kilka rodzajów leków, ale jak dotąd żaden nie okazał się szczególnie odpowiedni. 

W przypadku wykrycia zmian w układzie krzepnięcia (np. zespół antyfosfolipidowy lub trombofilia) obecnie często zaleca się profilaktyczne leczenie niskimi dawkami kwasu acetylosalicylowego i zastrzykami heparyny drobnocząsteczkowej w czasie ciąży.

Dodatkowe informacje

• Poronienia
• Guzki mięśniowe macicy
• Powtarzające się poronienia samoistne (poronienia nawykowe) — informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Julia Trifyllis, dr n. med., specjalistka w dziedzinie ginekologii i położnictwa, Münster/W