Czym jest endoproteza stawu kolanowego?

Endoproteza stawu kolanowego to sztuczny staw, który zastępuje naturalny staw kolanowy w przypadku poważnych schorzeń, takich jak artroza (choroba zwyrodnieniowa stawów), reumatoidalne zapalenie stawów, czy po urazach stawu kolanowego, które prowadzą do zniszczenia chrząstki stawowej i kości. Zabieg, który polega na wymianie uszkodzonego stawu na endoprotezę, nazywa się endoprotezoplastyką stawu kolanowego.

Kiedy stosuje się endoprotezę stawu kolanowego?

Endoproteza stawu kolanowego jest zazwyczaj stosowana w przypadkach zaawansowanej artrozy, kiedy leczenie zachowawcze (leki, fizjoterapia, ćwiczenia) przestaje przynosić efekty i pacjent nadal doświadcza silnego bólu, ograniczenia ruchomości oraz utraty funkcji stawu. Inne wskazania do tego zabiegu mogą obejmować reumatoidalne zapalenie stawów, złamania kości kolana czy inne schorzenia, które powodują uszkodzenie stawu kolanowego.

Jak wygląda zabieg endoprotezoplastyki stawu kolanowego?

Zabieg endoprotezoplastyki kolana przeprowadza się zazwyczaj w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym (znieczulenie podpajęczynówkowe). Podczas operacji chirurg usuwa uszkodzoną chrząstkę i zniszczoną część kości stawu kolanowego, a następnie przymocowuje sztuczne elementy stawu.

Endoproteza składa się zazwyczaj z:

• Metalowych elementów (często z kobaltu, chromu lub tytanu), które zastępują kość.
• Polietylenowych lub ceramicznych powierzchni stawowych, które imitują chrząstkę stawową i umożliwiają ruch stawu.
• Cementu kostnego, który łączy metalowe elementy z kością pacjenta.

W niektórych przypadkach, gdy tylko część stawu jest uszkodzona, stosuje się endoprotezę częściową, która zastępuje tylko jedną część stawu (np. tylko przyśrodkową lub boczną część kolana), co wiąże się z krótszym czasem rekonwalescencji.

Ryzyko i powikłania

Podobnie jak w przypadku każdej poważnej operacji, endoprotezoplastyka stawu kolanowego wiąże się z ryzykiem powikłań, takich jak:

• Zakrzepy krwi (tzw. zakrzepica żył głębokich), które mogą prowadzić do zatorowości płucnej.
• Infekcje, które mogą wymagać usunięcia endoprotezy.
• Uszkodzenie nerwów prowadzące do drętwienia lub osłabienia mięśni w okolicy kolana.
• Krwawienie pooperacyjne.
• Obluzowanie lub zużycie endoprotezy, szczególnie po kilku latach, co może wymagać jej wymiany.

Z tego powodu po operacji pacjentom często przepisuje się leki przeciwzakrzepowe, stosuje się pończochy uciskowe i podaje antybiotyki w celu zapobiegania infekcjom.

Rekonwalescencja i rehabilitacja

Po zabiegu pacjent zwykle spędza kilka dni w szpitalu. Już następnego dnia po operacji zaleca się rozpoczęcie wczesnej mobilizacji – wstanie z łóżka i krótki spacer z pomocą personelu medycznego. Rehabilitacja jest kluczowym elementem powrotu do zdrowia. Po kilku dniach pacjent przechodzi do ćwiczeń fizycznych, które pomagają w odzyskaniu pełnej ruchomości stawu oraz siły mięśniowej.

Rekonwalescencja trwa zazwyczaj od 2 do 3 miesięcy, choć pełny powrót do zdrowia i funkcji stawu może zająć nawet do roku. W tym okresie zaleca się unikanie forsownych ćwiczeń i sportów wyczynowych, ale regularne spacery, pływanie czy jazda na rowerze są bardzo korzystne.

Długoterminowe efekty

Większość pacjentów po endoprotezoplastyce stawu kolanowego odczuwa znaczną ulgę w bólu, poprawę funkcji stawu i łatwiejsze poruszanie się. Po rehabilitacji wielu pacjentów nie potrzebuje już żadnej pomocy w chodzeniu. Endoprotezy mogą wytrzymać od 10 do 15 lat, w zależności od materiałów, konstrukcji oraz intensywności użytkowania. Po tym czasie może być konieczna ich wymiana, szczególnie w przypadku endoprotez częściowych, które mają tendencję do szybszego zużywania się.

Rokowanie

Zabieg wszczepienia endoprotezy stawu kolanowego ma bardzo dobre rokowania – nawet u 90% pacjentów ból jest znacznie zmniejszony, a funkcjonowanie stawu znacznie się poprawia. Przewidywana długość życia endoprotezy wynosi zwykle od 10 do 15 lat, jednak po tym czasie może zajść potrzeba wymiany protezy na nową.

Zatem endoproteza stawu kolanowego to skuteczne rozwiązanie dla osób cierpiących na zaawansowaną chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych, które nie uzyskują ulgi z metod leczenia zachowawczego

Dodatkowe informacje

• Artroza stawu kolanowego
• Reumatoidalne zapalenie stawów
• Zakrzepica żylna
• Zatorowość płucna
• Antybiotykoterapia
• Aktywność fizyczna przy zaburzeniach układu mięśniowo-szkieletowego
• Nadwaga i redukcja masy ciała
• Artroza stawu kolanowego – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
• Marie-Christine Fritzsche, lekarka, Fryburg