Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Kolka niemowlęca (potocznie kolka trzymiesięczna) to zaburzenie czynnościowe charakteryzujące się przedłużającym się łośnym płaczem lub okresami marudzenia, grymaszenia lub rozdrażnienia, występujących bez oczywistej przyczyny, u dzieci bez zaburzeń wzrastania i innych niepokojących objawów takich jak np. gorączka, zaburzenia przyrostów itp.³
• Objawy rozpoczynają się zwykle przed ukończeniem 5 tygodnia życia, mając największe nasilenie w okresie pomiędzy 4. a 6. tygodniem życia i ustępują do ukończenia 5. miesiąca życia.
• Typowe objawy: przedłużający się, nasilony płacz lub niepokój dziecka, występujący najczęściej w godzinach popołudniowych, bez oczywistej przyczyny, któremu nie można zaradzić. W trakcie napadów kolki dziecko może przyciągać kończyny dolne do brzuszka, co może mylnie sugerować objawy bólowe.
• Jest to łagodne, samoistnie ustępujące zaburzenie czynnościowe. Pomimo tego jest często przyczyną frustracji opiekunów oraz lęku o stan zdrowia dziecka.
• Należy nakierować postępowanie terapeutyczne na edukację, uspokojenie i wsparcie rodziców. 

Częstość występowania

• 20 - 25% wszystkich niemowląt ma kolkę.¹
• Kolka niemowlęca występuje najczęściej w wieku ok. 4. - 6 tygodni.
• Płeć, pora roku, rodzaj diety, czas urodzenia, status społeczno-ekonomiczny i rodzaj karmienia niemowląt nie mają udowodnionego wpływu.²

Etiologia i patogeneza

• Przyczyna nie jest znana, patogeneza jest prawdopodobnie wieloczynnikowa (postuluje się niedojrzałość czynnościową i hormonalną wielu układów, takich jak przewód pokarmowy, zaburzenia składu flory jelitowej, zaburzenia o typie nadwrażliwości trzewnej).
• Powszechnie przyjmuje się, że przyczyną płaczu są dolegliwości żołądkowo-jelitowe, wzdęcia lub kolka, chociaż nie jest do końca jasne, czy doświadczana kolka jest przyczyną czy konsekwencją płaczu.⁴

Patogeneza

• Kolka niemowlęca występuje najczęściej w wieku ok. 4. - 6. tygodni życia.
• Czas trwania i intensywność epizodów płaczu/kolki ulegają znacznej poprawie w 8–9 tygodniu życia, pojawiając się u mniej niż 1% dzieci w wieku 10. - 12. tygodni.
• W większości przypadków płacz zaczyna się w godzinach popołudniowych lub wieczorem.
• Wszystkie niemowlęta, z kolką lub bez, płaczą więcej (średnio około 2h dziennie w wieku 1. - 6. tygodni i około 1h dziennie w wieku 6. - 12. tygodni)¹ w ciągu pierwszych 3 miesięcy życia niż w okresie późniejszymm.

Czynniki predysponujące

• Postuluje się znaczenie niektórych czynników jako predysponujących do pojawiania się kolki (takich jak depresja poporodowa², nieprzypadkowy uraz czaszkowo-mózgowy, palenie papierosów przez matkę⁵), ale ich udział nie jest jednoznacznie udowodniony.

ICD-10

• R10.4 Inny i nieokreślony ból brzucha

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne³

• Obowiązującymi kryteriami w rozpoznawaniu kolki niemowlęcej są Kryteria Rzymskie IV.³
• Typowy wywiad lekarski obejmujący okresy przedłużonego płaczu u niemowląt, występujące najczęściej w pierwszych 3 miesiącach życia, bez oczywistej przyczyny i możliwości zaradzenia. Występują u zdrowych dzieci z prawidłowym przyrostem masy ciała. Pojawiają się i ustępują samoistnie najpoźniej do ukończenia 5. miesiąca życia. 
• Rozpoznanie ustala się zwykle przez wykluczenie objawów z trzech grup: alarmowych (patrz: Sygnały ostrzegawcze) oraz objawów alergii pokarmowej oraz objawów depresji poporodowej u matki. W powyższych przypadkach dalsza diagnostyka i badania nie są wymagane.

Diagnostyka różnicowa

• Normalny płacz u niemowlęcia
• Infekcja dróg oddechowych
• Wady wrodzone przewodu pokarmowego
• Alergia pokarmowa, w tym na białka mleka krowiego
• Wgłobienie
• Zaparcia
• Przepuklina pachwinowa
• Skręt jądra
• Zakażenie układu moczowego
• Zapalenie ucha środkowego
• Zwężenie odźwiernika
• Refluks żołądkowo-przełykowy
• Depresja poporodowa matki

Wywiad lekarski

• Początek i czas trwania napadów płaczu, czynniki wyzwalające
• Objawy towarzyszące, w tym:
  • objawy alarmowe (patrz: Sygnały ostrzegawcze):
    • krwawe, śluzowate stolce są typowe dla wgłobienia.
    • tachykardia i bladość
    • petocje, krwiaki
    • objawy ostrego brzucha
    • utrata masy ciała, niedobór masy ciała
    • niedostateczny przyrost masy ciała, zahamowanie wzrastania
    • gorączka²
    • letarg, apatia pomiędzy napadami
    • częste wymioty
    • objawy krwawienia z przewodu pokarmowego
    • odmawianie przyjmowania pokarmu
    • objawy zespołu Sandifera
  • objawy sugerujące podłoże alergiczne: 
    • biegunki lub zaparcia
    • zmiany skórne sugerujące podłoże atopowe
    • w wywiadzie alergia u krewnych I stopnia
    • regurgitacje
  • objawy depresji poporodowej u matki:
    • obniżenie nastroju, wyczerpanie psychiczne, anhedonia
    • utrata zainteresowania dzieckiem, poczucie nieradzenia sobie z obowiązkami
    • apatia, utrata apetytu
    • duży poziom lęku związany ze stanem zdrowia dziecka

Badanie fizykalne

• Dzieci dotknięte kolką płaczą, są rozdrażnione, przyciągają kolana do brzucha i wydają się odczuwać silny ból.
• Podczas badania przedmiotowego nie stwierdza się odchyleń od normy, przyrosty masy i długości ciała są prawidłowe i harmonijne.
• Jeśli badanie przedmiotowe ujawni odchylenia lub wywiad sugeruje podłoże organiczne objawów, zawsze należy rozważyć inną przyczynę płaczu i wdrożyć dalszą diagnostykę.

Badanie uzupełniające 

• Nie są konieczne w przypadku podejrzenia kolki; aby wykluczyć inne przyczyny, należy wziąć pod uwagę rozpoznania podane w sekcji Diagnostyka różnicowa.

Leczenie

Cele leczenia

• Łagodzenie objawów, uspokojenie i edukacja opiekunów dziecka.

Ogólne informacje o leczeniu

• Rodzice powinni zostać informowani i edukowani na temat czynnościowego charakteru zaburzenia, jego samoistnym ustępowaniu do 5. miesiąca życia i otrzymać wsparcie i być zapewnieni, że dolegliwości nie wynikają z nieprawidłowej opieki nad dzieckiem. 
• Istnieje niewiele wiarygodnych badań na temat tego, co może pomóc zatrzymać i skrócić napady płaczu.

Postępowanie ogólne

• Nie ma wiarygodnych badań potwierdzających, że zmiany w diecie, takie jak zaprzestanie karmienia piersią, unikanie laktozy lub inne wykluczenia potencjalnych alergenów (u matki lub dziecka) mają pozytywny wpływ na kolkę⁶
• Codzienne rytuały mogą przynieść ulgę rodzicom i dziecku.
• Podczas epizodów płaczu można wypróbować różne środki, aby skrócić płacz - natomiast żadna z poniższych metod nie ma udowodnionego działania!:
  • monotonne dźwięki i wibracje (biały szum)
  • regularne kołysanie w przód i w tył (ramię, kołyska, wózek)
  • brak stresu podczas karmienia (unikanie pośpiesznego picia, zachęcanie do bekania)
  • karmienie piersią może również pomóc uspokoić dziecko.⁷
  • unikanie narażenia na nikotynę

Leczenie farmakologiczne

• Probiotyki
  • w przypadku szczepu Lactobacillus reuteri DSM 19378 istnieje kilka badań wykazujących, że jego przyjmowanie prowadzi do znacznego skrócenia czasu płaczu, jedynie u dzieci karmionych piersią.^8-12
• Wszystkie inne leki (IPP, simetikon, laktaza, trimebutyna) nie wypadły lepiej w badaniach niż placebo i nie są zalecane.²
• Herbaty ziołowe, koper włoski również nie mają udowodnionego działania.
  • Europejska Agencja Leków (EMA) odradza stosowanie herbaty z kopru włoskiego u dzieci poniżej 4. roku życia, ponieważ może ona zawierać substancje rakotwórcze.

Inne formy leczenia

• Fizjoterapia, w tym chiroterapia lub osteopatia, zabiegi akupunktury choć często stosowae, nie wykazują statystycznie istotnego wpływu na kolkę niemowlęcą.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• U większości dzieci epizody kolki zmniejszają się lub kończą w wieku ok. 3 miesięcy (kolka trzymiesięczna), ustępują do 5. miesiąca życia.

Powikłania:

• Płaczące dzieci są bardziej narażone na zespół potrząsanego niemowlęcia, maltretowanie (nieprzypadkowy uraz czaszkowo-mózgowy) i dzieciobójstwo.

Rokowania

• Rokowanie jest dobre.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Medibas

• Kolka niemowlęca