Definicja: Zaburzenie czynnościowe charakteryzujące się okresami przedłużonego płaczu u niemowląt, występujące najczęściej w pierwszych 3 miesiącach życia, u zdrowych dzieci z prawidłowym przyrostem masy ciała.
Częstość występowania: Występuje często, dotyczy 20 - 25% wszystkich dzieci.
Objawy: Typowe są przedłużające się epizody płaczu, często o tej samej porze każdego dnia, powtarzające się przez kilka dni lub codziennie w tygodniu i trwające kilka tygodni.
Obraz kliniczny: Badanie fizykalne nie wykazuje odchyleń, a przyrosty masy i długości ciała są harmonijne.
Diagnostyka: Rozpoznanie według Kryteriów Rzymskich IV. W przypadku braku objawów sugerujących podłoże organiczne dolegliwości - dalsza diagnostyka nie jest wymagana.
Leczenie: Postępowanie nakierowane na uspokojenie, wsparcie i edukację rodziców, objawy zwykle są samoograniczające się i ustępują w większości przypadków do 3 miesiąca życia dziecka. Nie ma wiarygodnych dowodów na skuteczność innych konkretnych interwencji - zarówno farmakologicznych, dietetycznych jak i behawioralnych.
Kolka niemowlęca (potocznie kolka trzymiesięczna) to zaburzenie czynnościowe charakteryzujące się przedłużającym się łośnym płaczem lub okresami marudzenia, grymaszenia lub rozdrażnienia, występujących bez oczywistej przyczyny, u dzieci bez zaburzeń wzrastania i innych niepokojących objawów takich jak np. gorączka, zaburzenia przyrostów itp.3
Objawy rozpoczynają się zwykle przed ukończeniem 5 tygodnia życia, mając największe nasilenie w okresie pomiędzy 4. a 6. tygodniem życia i ustępują do ukończenia 5. miesiąca życia.
Typowe objawy: przedłużający się, nasilony płacz lub niepokój dziecka, występujący najczęściej w godzinach popołudniowych, bez oczywistej przyczyny, któremu nie można zaradzić. W trakcie napadów kolki dziecko może przyciągać kończyny dolne do brzuszka, co może mylnie sugerować objawy bólowe.
Jest to łagodne, samoistnie ustępujące zaburzenie czynnościowe. Pomimo tego jest często przyczyną frustracji opiekunów oraz lęku o stan zdrowia dziecka.
Należy nakierować postępowanie terapeutyczne na edukację, uspokojenie i wsparcie rodziców.
Kolka niemowlęca występuje najczęściej w wieku ok. 4. - 6 tygodni.
Płeć, pora roku, rodzaj diety, czas urodzenia, status społeczno-ekonomiczny i rodzaj karmienia niemowląt nie mają udowodnionego wpływu.2
Etiologia i patogeneza
Przyczyna nie jest znana, patogeneza jest prawdopodobnie wieloczynnikowa (postuluje się niedojrzałość czynnościową i hormonalną wielu układów, takich jak przewód pokarmowy, zaburzenia składu flory jelitowej, zaburzenia o typie nadwrażliwości trzewnej).
Powszechnie przyjmuje się, że przyczyną płaczu są dolegliwości żołądkowo-jelitowe, wzdęcia lub kolka, chociaż nie jest do końca jasne, czy doświadczana kolka jest przyczyną czy konsekwencją płaczu.4
Patogeneza
Kolka niemowlęca występuje najczęściej w wieku ok. 4. - 6. tygodni życia.
Czas trwania i intensywność epizodów płaczu/kolki ulegają znacznej poprawie w 8–9 tygodniu życia, pojawiając się u mniej niż 1% dzieci w wieku 10. - 12. tygodni.
W większości przypadków płacz zaczyna się w godzinach popołudniowych lub wieczorem.
Wszystkie niemowlęta, z kolką lub bez, płaczą więcej (średnio około 2h dziennie w wieku 1. - 6. tygodni i około 1h dziennie w wieku 6. - 12. tygodni)1 w ciągu pierwszych 3 miesięcy życia niż w okresie późniejszymm.
Obowiązującymi kryteriami w rozpoznawaniu kolki niemowlęcej są Kryteria Rzymskie IV.3
Typowy wywiad lekarski obejmujący okresy przedłużonego płaczu u niemowląt, występujące najczęściej w pierwszych 3 miesiącach życia, bez oczywistej przyczyny i możliwości zaradzenia. Występują u zdrowych dzieci z prawidłowym przyrostem masy ciała. Pojawiają się i ustępują samoistnie najpoźniej do ukończenia 5. miesiąca życia.
Rozpoznanie ustala się zwykle przez wykluczenie objawów z trzech grup: alarmowych (patrz: Sygnały ostrzegawcze) oraz objawów alergii pokarmowej oraz objawów depresji poporodowej u matki. W powyższych przypadkach dalsza diagnostyka i badania nie są wymagane.
utrata zainteresowania dzieckiem, poczucie nieradzenia sobie z obowiązkami
apatia, utrata apetytu
duży poziom lęku związany ze stanem zdrowia dziecka
Badanie fizykalne
Dzieci dotknięte kolką płaczą, są rozdrażnione, przyciągają kolana do brzucha i wydają się odczuwać silny ból.
Podczas badania przedmiotowego nie stwierdza się odchyleń od normy, przyrosty masy i długości ciała są prawidłowe i harmonijne.
Jeśli badanie przedmiotowe ujawni odchylenia lub wywiad sugeruje podłoże organiczne objawów, zawsze należy rozważyć inną przyczynę płaczu i wdrożyć dalszą diagnostykę.
Badanie uzupełniające
Nie są konieczne w przypadku podejrzenia kolki; aby wykluczyć inne przyczyny, należy wziąć pod uwagę rozpoznania podane w sekcji Diagnostyka różnicowa.
Leczenie
Cele leczenia
Łagodzenie objawów, uspokojenie i edukacja opiekunów dziecka.
Ogólne informacje o leczeniu
Rodzice powinni zostać informowani i edukowani na temat czynnościowego charakteru zaburzenia, jego samoistnym ustępowaniu do 5. miesiąca życia i otrzymać wsparcie i być zapewnieni, że dolegliwości nie wynikają z nieprawidłowej opieki nad dzieckiem.
Istnieje niewiele wiarygodnych badań na temat tego, co może pomóc zatrzymać i skrócić napady płaczu.
Postępowanie ogólne
Nie ma wiarygodnych badań potwierdzających, że zmiany w diecie, takie jak zaprzestanie karmienia piersią, unikanie laktozy lub inne wykluczenia potencjalnych alergenów (u matki lub dziecka) mają pozytywny wpływ na kolkę6
Codzienne rytuały mogą przynieść ulgę rodzicom i dziecku.
Podczas epizodów płaczu można wypróbować różne środki, aby skrócić płacz - natomiast żadna z poniższych metod nie ma udowodnionego działania!:
monotonne dźwięki i wibracje (biały szum)
regularne kołysanie w przód i w tył (ramię, kołyska, wózek)
brak stresu podczas karmienia (unikanie pośpiesznego picia, zachęcanie do bekania)
karmienie piersią może również pomóc uspokoić dziecko.7
unikanie narażenia na nikotynę
Leczenie farmakologiczne
Probiotyki
w przypadku szczepu Lactobacillus reuteri DSM 19378 istnieje kilka badań wykazujących, że jego przyjmowanie prowadzi do znacznego skrócenia czasu płaczu, jedynie u dzieci karmionych piersią.8-12
Wszystkie inne leki (IPP, simetikon, laktaza, trimebutyna) nie wypadły lepiej w badaniach niż placebo i nie są zalecane.2
Herbaty ziołowe, koper włoski również nie mają udowodnionego działania.
Europejska Agencja Leków (EMA) odradza stosowanie herbaty z kopru włoskiego u dzieci poniżej 4. roku życia, ponieważ może ona zawierać substancje rakotwórcze.
Inne formy leczenia
Fizjoterapia, w tym chiroterapia lub osteopatia, zabiegi akupunktury choć często stosowae, nie wykazują statystycznie istotnego wpływu na kolkę niemowlęcą.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
U większości dzieci epizody kolki zmniejszają się lub kończą w wieku ok. 3 miesięcy (kolka trzymiesięczna), ustępują do 5. miesiąca życia.
Dobrzańska A., Obrycki Ł., Socha P. Pediatria w praktyce lekarza POZ. wyd. MediaPress, Warszawa 2022.
Johnson JD, Cocker K, Chang E. Infantile colic: Recognition and treatment. Am. Fam. Physician. 2015. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Benninga MA, Faure C, Hyman PE, St James Roberts I, Schechter NL, Nurko S. Childhood Functional Gastrointestinal Disorders: Neonate/Toddler. Gastroenterology. February 15, 2016. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Wolke D, Bilgin A, Samara M. Systematic Review and Meta-Analysis: Fussing and Crying Durations and Prevalence of Colic in Infants. J Pediatr 2017 Jun; 185: 55-61. pmid:28385295 PubMed
Reijneveld SA, Brugman E, Hirasing RA. Infantile colic: maternal smoking as potential risk factor. Arch Dis Child 2000; 83: 302-3. PubMed
Gordon M,Biagioli E,Sorrenti M,Lingua C,Moja L,Banks SS,Ceratto S,Savino F, Dietary modifications for infantile colic. The Cochrane database of systematic reviews. 2018 www.ncbi.nlm.nih.gov
Howard CR, Lanphear N, Lanphear BP, et al. Parental responses to infant crying and colic: the effect on breastfeeding duration. Breastfeed Med 2006; 1: 146-55. pmid:17661591 PubMed
Szajewska H, Gyrczuk E, Horvath A. Lactobacillus reuteri DSM 17938 for the Management of Infantile Colic in Breastfed Infants: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. J Pediatr 2013. doi:10.1016/j.jpeds.2012.08.004. DOI
Chau K, Lau E, Greenberg S, et al. Probiotics for infantile colic: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial investigating Lactobacillus reuteri DSM 17938. J Pediatr. 2015; 166:74-78. PMID: 25444531 PubMed
Sung V, D`Amico F, Cabana MD, et al. Lactobacillus reuteri to Treat Infant Colic: A Meta-analysis. Pediatrics 2018 Jan; 141(1): pii: e20171811. pmid:29279326 PubMed
Sung V, Hiscock H, Tang MLK, et al. Treating infant colic with the probiotic Lactobacillus reuteri: double blind, placebo controlled randomised trial. BMJ 2014; 348: g2107. BMJ (DOI)
Daelemans S, Peeters L, Hauser B, Vandenplas Y.Recent advances in understanding and managing infantile colic.F1000Res. 2018 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Perry R, Leach V, Penfold C. et al. An overview of systematic reviews of complementary and alternative therapies for infantile colic. Syst Rev 2019. systematicreviewsjournal.biomedcentral.com
Autorzy
Natalia Jagiełła, lekarz (redaktor)
Monika Lenz, Fachärztin für Allgemeinmedizin, Neustadt am Rübenberge
R104
Kolka; kolka niemowlęca; Kolka trzymiesięczna; Zaburzenia regulacjiperystaltyki u niemowląt; Kolka u niemowląt; Kolka u małych dzieci; Reguła trzech; kryteria rzymskie; kryteria rzymskie IV
koklakolka niemowleca; kolka trzymiesieczna; zaburzenia perystaltyki u niemowlat; kolka u malych dzieci; regula trzech
Definicja: Zaburzenie czynnościowe charakteryzujące się okresami przedłużonego płaczu u niemowląt, występujące najczęściej w pierwszych 3 miesiącach życia, u zdrowych dzieci z prawidłowym przyrostem masy ciała.