Informacje ogólne

Definicja

• Nagły początek, obraz kliniczny potencjalnie zagrażający życiu z wiodącym objawem w postaci bólu brzucha z obroną mięśniową.
• Przyczyny są różnorodne i najczęściej wewnątrzbrzuszne, ale także piersiowe i rzadko internistyczne.
• Rozpoznanie „ostrego brzucha” jest sytuacją nagłą, w której szybka diagnostyka i leczenie decydują o rokowaniu.  
• „Ostry brzuch” należy odróżnić od „niejasnego brzucha”, w przebiegu którego wskazana jest dalsza diagnostyka bólu brzucha, ale który nie wymaga natychmiastowego leczenia.
• Kliniczne odróżnienie niejasnego i ostrego brzucha przez pierwszego oceniającego nie zawsze jest łatwe, ale ma kluczowe znaczenie rokownicze. Najważniejszym kryterium jest wówczas obecność lub brak obrony mięśniowej.

Epidemiologia

• W placówkach pomocy doraźnej ostry ból brzucha stanowi 7–10% wszystkich konsultacji.¹
• Nieswoisty ból brzucha jest najczęstszą przyczyną dolegliwości, ale tylko 0,6% z nich jest powodowanych ostrym brzuchem.¹

ICD–10

• R10 Ból w okolicy brzucha i miednicy.
  • R10.0 Ostry brzuch.
  • R10.1 Ból zlokalizowany w nadbrzuszu.
  • R10.2 Ból w okolicy miednicy i krocza.
  • R10.3 Ból zlokalizowany w innych częściach podbrzusza.
  • R10.4 Inny i nieokreślony ból brzucha.

Diagnostyka różnicowa

Diagnostyka ogólna

• Często ostry brzuch objawia się silnym bólem brzucha, podrażnieniem otrzewnej z obroną mięśniową, zmienioną perystaltyką jelit z zaburzonym rytmem wypróżnień, ewentualnie gorączką i objawami wstrząsu krążeniowego, sepsy lub hipowolemii.
• Przyczyna ostrego brzucha zwykle jest zlokalizowana w jamie brzusznej. Ponadto ważna jest również diagnostyka przyczyn pozabrzusznych i zaburzeń metabolicznych, które mogą wystąpić wraz z objawami ostrego brzucha.
• Ostry brzuch jest stanem nagłym – jest mało czasu na działania diagnostyczne, a nawet one mogą być czasem przeprowadzone dopiero po natychmiastowym leczeniu wstrząsu krążeniowego.
  • Czas dostępny na ustalenie rozpoznania zależy od ciężkości obrazu klinicznego.
• Najczęstsze przyczyny ostrego brzucha to:
  • zapalenie wyrostka robaczkowego (7–28%)
  • zapalenie pęcherzyka żółciowego (3–32%)
  • uwięźnięta przepuklina (10–18%)
  • zapalenie uchyłków (8–9%)
  • mechaniczna niedrożność jelit (4–45%)
  • krwawienie z przewodu pokarmowego (5%)
  • ostre zapalenie trzustki (3–4%)
  • kolka nerkowa (2–3%)
  • perforacje przewodu pokarmowego (2–18%)
  • niedrożność naczyń krezkowych (1–9%)
  • zapalne choroby jelit (0,6%).²
• Rzadsze obrazy kliniczne, takie jak pęknięty tętniak aorty lub niedokrwienie krezki, również powinny być wykluczone jako rozpoznania różnicowe.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego

• 

  USG: zapalenie wyrostka robaczkowego z reakcją zapalną w otoczeniu w przekroju poprzecznym
  Patrz artykuł ostre zapalenie wyrostka robaczkowego.
• Zazwyczaj ból brzucha początkowo jest rozlany i trudny do zlokalizowania, następnie skupia się w dolnej części jamy brzusznej po prawej stronie.
• Klasyczne objawy to nudności i mdłości, a także brak oddawania stolca. W momencie zgłoszenia się do lekarza, ból zwykle utrzymywał się dopiero od 1–2 dni.
• Sperforowane zapalenie wyrostka robaczkowego występuje w 20–30% przypadków, a u osób po 60. roku życia w 30–50% przypadków.
• W przypadku perforacji wyrostka robaczkowego często w okresie początkowym następuje poprawa objawów, ale następnie wraz z narastaniem miejscowego zapalenia otrzewnej rozwija się obraz ostrego brzucha. 
• Jeśli objawy są typowe dla zapalenia wyrostka robaczkowego, rozpoznanie i wskazanie do operacji można ustalić na podstawie objawów klinicznych.
• Do oceny klinicznej u pacjentów powyżej 16. roku życia można zastosować skalę Alvarado lub AIR (Appendicitis Inflammatory Response).3 

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego

• 

  USG: ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego z lekko pogrubioną ścianą pęcherzyka
  Zobacz artykuł ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego.
• Wykrycie lub wykluczenie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego i ewentualnych powikłań powinno opierać się przede wszystkim na badaniu ultrasonograficznym w połączeniu z wynikami badania przedmiotowego.
• Charakterystyczna triada:
  • miejscowe objawy zapalenia (objaw Murphy'ego, miejscowa obrona mięśniowa)
  • ogólnoustrojowe objawy zapalenia (gorączka, leukocytoza i wzrost CRP)
  • pogrubienie ściany pęcherzyka żółciowego.
• W przypadku niejasnych wyników badań ultrasonograficznych lub podejrzenia powikłań, przydatnym badaniem uzupełnieniem mogą być tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.
• Leczeniem z wyboru jest wczesna cholecystektomia laparoskopowa w ciągu 24 godzin od przyjęcia.

Kamica nerkowa

• Zobacz artykuł kamica nerkowa.
• Typowy wywiad lekarski
  • przypominający kolkę ból w okolicy lędźwiowej, który może promieniować do pachwiny lub moszny
  • wyraźna potrzeba ruchu
  • często nudności i wymioty.
• Wyniki – w połączeniu z:
  • wrażliwością opukową/na wstrząsanie okolicy nerek (objaw Goldflama)
  • hematurią.
• Triada kolkowego bólu w okolicy lędźwiowej, uwidocznionego w USG poszerzenia układu moczowego i krwinkomoczu jest niemal patognomoniczna dla kamicy nerkowej.
• Kamienie mogą tworzyć się lub odkładać w całym układzie moczowym.

Ostre zapalenie trzustki

• 

  USG: obrzękowe zapalenie głowy trzustki
  Zobacz artykuł ostre zapalenie trzustki.
• Ze względu na enzymatycznie samotrawienie trzustki, w krótkim czasie dochodzi do aktywacji kaskady mediatorów, co prowadzi do powstania głównie jałowej (abakteryjnej) reakcji zapalnej.
• Wiodącym objawem zapalenia trzustki jest silny opasujący ból w nadbrzuszu z promieniowaniem do pleców.
• Charakterystyczną cechą zapalenia trzustki jest „gumowy brzuch”, czyli umiarkowane napięcie ściany brzucha ze względu na zaotrzewnowe położenie trzustki.
• Objawy skórne zapalenia trzustki w postaci żywo–czerwonych lub brunatnych przebarwień wokół pępka (objaw Cullena) lub z boku (objaw Greya Turnera) są rzadkie i niekorzystne rokowniczo.
• Zdecydowanie najczęstszymi przyczynami są: choroba dróg żółciowych oraz alkoholizm.

Perforacja wrzodu i inne perforacje jamistych narządów wewnętrznych

• Zobacz artykuł choroba wrzodowa.
• Jeśli w przewodzie pokarmowym dojdzie do perforacji, treść jelitowa może dostać się do jamy brzusznej, co może prowadzić do zapalenia otrzewnej lub gazu w jamie otrzewnej (pneumoperitoneum) i może wywołać objawy ostrego brzucha.
• Najczęstsze przyczyny choroby wrzodowej to kolonizacja bakterią Helicobacter pylori oraz przyjmowanie leków z grupy NLPZ.
• Więcej informacji można znaleźć w artykule powikłania wrzodów żołądka.
• Sperforowane zapalenie uchyłków esicy
  • Częstość występowania choroby uchyłkowej wzrasta, z przesunięciem na młodsze grupy wiekowe.
  • Hipoteza o bardziej agresywnym przebiegu choroby uchyłkowej u młodszych pacjentów nie znajduje potwierdzenia w najnowszych badaniach.
  • Zapalenie uchyłków z perforacją otwartą, któremu zwykle towarzyszy ostry brzuch, jest wskazaniem do operacji w trybie pilnym.

Uwięźnięta przepuklina

• Patrz artykuł przepuklina.
• Przepuklina składa się z wrót przepuklinowych i worka przepuklinowego, w którym może znajdować się różna zawartość (np. tkanka tłuszczowa, jelito).
• Jeśli w worku przepuklinowym znajdują się pętle jelita, które dostały się do środka, ale nie mogą się z niego wydostać, nazywa się to przepukliną nieodprowadzalną, nieredukowalną lub zakleszczoną.
• Przepuklina uwięźnięta jest nieodprowadzalna, zakleszczona i zadzierzgnięta, czyli dopływ krwi do zawartości przepukliny jest przerwany. Skutki:
  • martwica związana z niedokrwieniem
  • niedrożność jelita 
  • sepsa.

Niedrożność jelita (ileus)

• 

  USG: niedrożność jelita cienkiego
  Patrz artykuł ostra niedrożność jelita.
• W przypadku niedrożności jelita ważne jest rozróżnienie lokalizacji (jelito cienkie lub grube), jak również przyczynowej patofizjologii (mechaniczna, czynnościowa/porażenna). Dodatkowo może dojść do całkowitej lub niepełnej niedrożności (podniedrożności jelita – subileus), która wpływa na późniejszą terapię, ale jest trudna do oceny klinicznej.
• Niedrożność jelita cienkiego jest zwykle związana ze zrostami i może być leczona zachowawczo w niemal 3/4 przypadków w odróżnieniu od niedrożności jelita grubego, która zwykle wiąże się z obecnością nowotworu złośliwego i wymaga szybkiego leczenia chirurgicznego w 75% przypadków.
• Objawy niedrożności i ich nasilenie w dużym stopniu zależą od miejsca zatrzymania przechodzenia treści jelitowej.
• W jelicie cienkim do najczęstszych objawów należą nudności z wymiotami, skurcze, wzdęcia oraz zaparcia i zatrzymanie gazów.
• Niedrożność jelita cienkiego zwykle zaczyna się ostro i towarzyszą jej wyraźne objawy (nudności, wymioty, wzdęcia, zaparcia i zatrzymania gazów), podczas gdy niedrożność jelita grubego, z wyjątkiem ostrego początku skrętu jelita, jest często początkowo raczej skąpoobjawowa. Objawy często poprzedzone są długo utrzymującymi się dolegliwościami ze zmianą rytmu wypróżnień i nasilającymi się zaparciami.
• W czynnościowej niedrożności jelita przyczyną zaburzeń przejścia treści jelitowej nie jest proces zamykania światła jelita, lecz zmniejszona kurczliwość mięśni gładkich ściany jelita.

Pęknięty tętniak aorty

• Patrz artykuł tętniak aorty.
• Klasyczna triada to ból brzucha i/lub pleców, niskie ciśnienie tętnicze i pulsujący guz w jamie brzusznej.
• Pęknięcie tętniaka aorty wiąże się z wysoką śmiertelnością.
  • Pęknięcie otwarte z wypływem krwi do jamy brzusznej cechuje bardzo małe prawdopodobieństwo przeżycia.
  • Znacznie lepsze rokowanie występuje przy pęknięciu do przestrzeni zaotrzewnowej, w którym tkanka zaotrzewnowa pełni rolę tamponady.

Ostre niedokrwienie krezki

• Patrz artykuł niedokrwienie jelita.
• Około 1% wszystkich przypadków „ostrego brzucha” jest spowodowanych ostrym niedokrwieniem krezki.²
• U pacjentów w wieku >70 lat ostre niedokrwienie krezki występuje w nawet 10% przypadków „ostrego brzucha”.²
• W większości przypadków (85%) niedrożność zakrzepowo–zatorowa dotyczy tętnicy krezkowej górnej.
• Brak tlenu w tkankach prowadzi do zaburzenia przepuszczalności, co umożliwia translokację bakterii jelitowych z możliwą gangreną (zgorzel gazowa) i sepsą.
• W wyniku porażenia czynności śródściennych receptorów bólowych, następuje przerwa w odczuwaniu bólu.
• Zawał krezki jest naczyniowym stanem nagłym o niezmienionej od lat wysokiej śmiertelności, głównie z powodu nieuwzględnienia w diagnostyce różnicowej ostrego brzucha (zwłaszcza u starszych pacjentów).
• U pacjentów często współwystępuje choroba wieńcowa, niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca, cukrzyca oraz choroba tętnic obwodowych (PAD).

Inne przyczyny

Ginekologiczne

• Ciąża pozamaciczna.
• Skręt jajnika/skręt szypuły przy torbieli.
• Zapalenie przydatków.
• Ropień.

Kardiologiczne

• Zawał serca.
• Niewydolność serca.

Płucne

• Zapalenie opłucnej.
• Odma opłucnowa.
• Zatorowość płucna.
• Zapalenie płuc.
• Ropniak opłucnej.

Rzadkie przyczyny

• Nieswoiste zapalenie jelit.
• Ostra porfiria przerywana.
• Przełom nadnerczowy.
• Zatrucie ołowiem.
• Mocznica.
• Cukrzycowa kwasica ketonowa. 
• Rodzinna gorączka śródziemnomorska.
• Dziedziczny obrzęk naczynioruchowy/niedobór inhibitora C1 esterazy.
• Anemia sierpowata.
• Uraz.
• Wgłobienie.

Wywiad lekarski

Ogólne

• Początek bólu, lokalizacja, promieniowanie, charakter.
• Nudności, wymioty (krwawe/fusowate), biegunka (wodnista/krwawa/smolisty stolec/o nieprzyjemnym zapachu).
• Nieregularne wypróżnienia.
• Temperatura ciała.
• Osłabienie/zawroty głowy/skłonność do upadków/omdlenia.
• Przebyte operacje w obrębie jamy brzusznej.
• Wydarzenia poprzedzające objawy.
• Choroby współistniejące.
• Ewentualnie ciąża, rozpoznana torbiel jajnika, wywiad dotyczący menstruacji.
• Wywiad dotyczący leków (w tym ostatnio odstawione leki).

Sygnały ostrzegawcze

• Objawy wstrząsu (niestabilność hemodynamiczna, zaburzenia oddychania, zaburzenia świadomości).
• Objawy otrzewnowe.
• Krwawienie z przewodu pokarmowego.
• Gwałtowne wymioty.
• Ciąża.

Charakterystyka bólu

• Wyróżnia się następujące objawy bólowe:
  • Ból trzewny
    • tępy, głęboko osadzony, raczej rozlany, często napadowy
    • trudny do zlokalizowania
    • wywołany rozciągnięciem narządów jamistych, skurczami mięśni, skurczami, bolesną hiperperystaltyką jelit lub gwałtownym napięciem torebek narządów (np. kolka nerkowa, kolka żółciowa, ból związany z napięciem torebki wątroby)
    • dominujący niepokój ruchowy.
  • Ból somatyczny
    • ostry, palący
    • zwykle łatwy do zlokalizowania
    • skutek zapalenia (np. zapalenie wyrostka robaczkowego), urazu lub zatoru naczynia w narządzie jamy brzusznej
    • źródło w otrzewnej ściennej, krezce, krezce esicy lub przestrzeni zaotrzewnowej
    • unikanie ruchu i płytki oddech, gdyż oba te czynniki wyzwalają ból.
  • Ból trzewny może przerodzić się w ból somatyczny.
• „Stadium iluzji”: ból ustępujący po początkowo silnym bólu może być „spokojem przed burzą”, czyli przed wystąpieniem nowych objawów bólowych jako oznaka zapalenia otrzewnej po perforacji i po zawale krezki.
• Wskazówką może być postawa ciała pacjenta:
  • pacjent pobudzony, niespokojny przy kolce z powodu kamicy żółciowej/kamicy nerkowej
  • pacjent skulony przy zapaleniu trzustki
  • pacjent nieruchomy, spokojny przy zapaleniu otrzewnej (peritonitis).

Lokalizacja bólu (przykłady)

• Prawy dolny kwadrant (RLQ): 
  • ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
  • zapalenie węzłów chłonnych krezki
  • zapalenie uchyłka Meckela
  • miejscowe zapalenie jelit (choroba Leśniowskiego–Crohna)
  • zapalenie uchyłków esicy 
  • rak jelita ślepego (kątnicy) powodujący zwężenie
  • kamica nerkowa/moczowodowa
  • ostre zapalenie przydatków
  • ciąża pozamaciczna
  • ostre zatrzymanie moczu
  • ostre zapalenie pęcherza moczowego.
• Prawy górny kwadrant (RUQ):
  • ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
  • ropniak pęcherzyka żółciowego
  • kamica żółciowa
  • wrzód dwunastnicy
  • wrzód żołądka
  • ostre zapalenie trzustki (OZT)
  • kamica nerkowa/moczowodowa
  • ostre zapalenie wyrostka robaczkowego w przypadku długiego wyrostka zwróconego ku górze w lokalizacji zakątniczej
  • prawopodstawne zapalenie opłucnej/zapalenie płuc
  • ropień wątroby
  • ostre przekrwienie wątroby.
• Lewy górny kwadrant (LUQ): 
  • wrzód żołądka
  • ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
  • ropień podprzeponowy po stronie lewej
  • zawał śledziony/pęknięcie śledziony
  • zawał serca
  • lewopodstawne zapalenie opłucnej/zapalenie płuc
  • uwięźnięta przepuklina rozworu przełykowego
  • lewostronna choroba nerek
  • kamień nerkowy.
• Lewy dolny kwadrant (LLQ):
  • zapalenie uchyłków esicy
  • perforacja uchyłka
  • rak esicy powodujący zwężenie
  • lewostronne ostre zapalenie przydatków
  • ciąża pozamaciczna
  • kamień nerkowy/moczowodowy lewostronny
  • ostre zatrzymanie moczu.
• Lokalizacja bólu nie może być jedynym kryterium wiarygodnego rozpoznania.⁴

Promieniowanie bólu

• Strefy Heada 
  • Istnieje związek między określonymi strefami skóry, a narządami wewnętrznymi objętymi procesem chorobowym.
  • Impuls bólu trzewnego jest przekazywany przez odruch trzewno–skórny, ponieważ przewodnictwo bodźców odbywa się w tym samym segmencie rdzenia kręgowego.
  • Na przykład w chorobie pęcherzyka żółciowego występuje ból barku.
• Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego
  • Zlokalizowany ból w dolnej części jamy brzusznej oraz objawy otrzewnowe w punkcie McBurneya lub Lanza: ból opukowy, ból w momencie gwałtownego zwolnienia ucisku brzucha i miejscowa obrona mięśniowa.
  • Objaw Blumberga: ból po przeciwległej stronie w momencie gwałtownego zwolnienia ucisku brzucha.
  • Objaw Jaworskiego: ból przy unoszeniu wyprostowanej prawej nogi wbrew oporowi, klasycznie przy wyrostku położonym zakątniczo.
  • Objaw Rovsinga: ból przy uciskaniu okrężnicy zstępującej w kierunku antyperystaltycznym.
• Ból w momencie zwalniania ucisku brzucha
  • Ból zmniejsza się stopniowo przy powolnym, delikatnym uciskaniu jednego miejsca w jamie brzusznej.
  • Szybkie, gwałtowne zwolnienie ucisku umożliwia sprawdzenie typowego objawu zapalenia otrzewnej. 
  • Nawet przy ograniczonym miejscowo, jednostronnym bólu, należy sprawdzić go po tej samej stronie oraz przeciwnej, gdyż przy zapaleniu otrzewnej każda zmiana napięcia jest bolesna.
  • Cennych informacji dostarcza mimika twarzy pacjenta podczas badania.

Badanie fizykalne

Ogólne

• Stan ogólny. 
• Objawy wstrząsu (tętno, ciśnienie tętnicze itp.).
• Temperatura ciała.
• Zabarwienie skóry (blade, żółtawe, sinawe).

Osłuchiwanie

• Szmery perystaltyczne, szmery przepływu naczyniowego.

Palpacja

• Obrona mięśniowa
  • początkowo zlokalizowane w rejonie chorego narządu
  • już na początku lub w późniejszym okresie może też obejmować w rozproszony sposób całą otrzewną (objawy otrzewnowe).
• Opór.
• Przepuklina/wrota przepukliny.
• Loże nerki.

Opukiwanie

• Granice narządów, wodobrzusze, zawartość gazów, bóle w trakcie opukiwania.

Badanie per rectum

• Ból, opór, guz, krew na rękawiczce.

Badania uzupełniające 

W gabinecie lekarza rodzinnego/Izbie Przyjęć

Wartości laboratoryjne

• CRP, morfologia krwi, kreatynina, mocznik, sód, potas, amylaza, lipaza, bilirubina, ALT, AST, gamma–GT (GGTP), ALP, mleczany (badanie w opiece specjalistycznej), glukoza.
• Badanie ogólne moczu, ewentualnie test ciążowy.

USG jamy brzusznej

• Dostarczające cennych informacji, mało czasochłonne badanie w gabinecie lekarza rodzinnego, wykonywane w celu potwierdzenia lub wykluczenia podejrzewanego rozpoznania na podstawie wywiadu i badania klinicznego.
• Wyniki badania przedmiotowego:
• wolny płyn
• fale perystaltyczne/poszerzone pętle jelita cienkiego/charakterystyczny obraz „drabinki sznurowej”
• pogrubienie ściany, np. esicy lub pęcherzyka żółciowego
• kamienie żółciowe, wodniak pęcherzyka żółciowego, poszerzenie przewodu żółciowego wspólnego (PŻW)
• tętniak aorty brzusznej
• zatrzymanie moczu.
• Pole widzenia może być często bardzo ograniczone w przypadku otyłości lub znacznych wzdęć.
• Według prospektywnego badania obserwacyjnego obejmującego 128 pacjentów zgłaszających się na oddział ratunkowy z nieswoistym bólem brzucha, przyłóżkowa ultrasonografia prowadzi do dokładniejszej diagnozy i ograniczenia wykonania dodatkowych badań obrazowych i innych testów w ocenie takich pacjentów.⁵

EKG

• Zawał serca
  • Jedno z najważniejszych rozpoznań różnicowych ostrego brzucha.
  • Należy wykonywać w każdym przypadku ostrego brzucha, którego przyczyny nie można wyraźnie zlokalizować w jamie brzusznej na podstawie wywiadu lekarskiego.

W szpitalu

Standardowe badanie RTG

• Zdjęcia rentgenowskie jamy brzusznej
  • Obecnie zastąpione przez obrazowanie warstwowe.
  • Rzadko skutkuje zmianą rozpoznania lub leczenia, nie wnosi istotnych informacji do wywiadu lekarskiego ani badania klinicznego.
• RTG klatki piersiowej w celu wykluczenia podstawnego zapalenia płuc lub w celu przedoperacyjnej oceny stanu układu krążeniowo–oddechowego.

Tomografia komputerowa

• Powinna być wykonana wcześnie, po wykonaniu badania USG.
• Wykazuje najwyższą czułość i swoistość oraz pozwala ustalić alternatywne rozpoznania.
• Wczesne wykonanie tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy w ostrym brzuchu
  • Prowadzi do zmniejszenia śmiertelności i skrócenia czasu hospitalizacji.
  • Może znacząco przyczynić się do rozpoznania nieprzewidzianych stanów i uniknięcia potencjalnie ciężkich powikłań.
• Angiografia TK
  • W podejrzeniu zaburzenia krążenia krezkowego, ewentualnie także śledzionowego lub nerkowego.
  • Rozszerzone i wczesne wskazania do wykonania w przypadku podejrzenia zaburzeń krążenia krezkowego
    • Oszczędność czasu w diagnostyce niedokrwienia krezki.²
  • Wskazane również w diagnostyce źródeł krwawienia z przewodu pokarmowego i urazów nerek, których nie można wykryć innymi metodami.

Endoskopia

• Endoskopia nie ma istotnego znaczenia w diagnostyce ostrego brzucha.

Inne badania

• Ewentualnie badanie ginekologiczne.
• Ewentualnie laparoskopia diagnostyczna.

Środki i zalecenia

Wskazania do hospitalizacji

• Pacjentów z ostrym brzuchem należy hospitalizować w trybie pilnym.

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Ostry ból brzucha.

Ilustracje

USG:

USG: niedrożność jelita cienkiego z poszerzonymi, wypełnionymi płynem pętlami jelita cienkiego i charakterystycznym obrazem „klawiszy fortepianowych” lub „drabinki sznurowej” wskazującymi na ostrą niedrożność jelita (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg)

USG: obrzękowe zapalenie głowy trzustki (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de (©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg)

USG: ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego z lekko pogrubioną ścianą pęcherzyka (3,5 mm, strzałka) w badaniu USG (Źródło: Wikipedia, CC BY-SA 4.0)

USG: zapalenie wyrostka robaczkowego z reakcją zapalną otaczających tkanek w przekroju poprzecznym (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg)

Źródła