Definicja

Opieka paliatywna ma na celu poprawę jakości życia pacjentów i ich bliskich, którzy zmagają się z dolegliwościami wynikających z choroby zagrażającej życiu. Opieka paliatywna to specjalistyczna dziedzina obejmująca leczenie i badania oraz poszerzanie kompetencji pacjentów z nieuleczalnymi chorobami i przewidywaną krótką długością życia.

Opieka paliatywna tradycyjnie dotyczy pacjentów zmagających się z chorobą nowotworową, jednak ma zastosowanie również w innych przypadkach, takich jak obecność choroby neurodegeneracyjnej oraz ciężkich chorób serca i płuc.

Ważną rolę zarówno w leczeniu jak i w opiece paliatywnej osób z chorobami nowotworowymi odgrywa terapia wspomagająca (wspierająca). Oznacza to ukierunkowane zapobieganie i leczenie dolegliwości, które mogą wystąpić w przypadku choroby nowotworowej jako skutek choroby lub jako reakcje niepożądane terapii.

Cel opieki paliatywnej

Celem każdego rodzaju opieki paliatywnej jest poprawa jakości życia chorych i ich bliskich. Rozpoznanie i leczenie są zależne od stopnia zaawansowania choroby. W fazie paliatywnej przebiegu choroby lekarz będzie starał się wspólnie z chorą osobą osiągnąć pożądany efekt leczenia, bez pogorszenia jakości życia wskutek intensywnych efektów diagnostycznych i reakcji niepożądanych leków. Leczenie powinna zawsze poprzedzać dokładna ocena objawów i dolegliwości osoby chorej. Regularne badania kontrolne należy kontynuować w takim zakresie, w jakim jest to konieczne do zidentyfikowania przyczyny nowo pojawiających się dolegliwości i skutecznego ich leczenia. Jeżeli nie mogą one przyczynić do poprawy lub utrzymania jakości życia danej osoby, należy w miarę możliwości unikać uciążliwych badań. Lekarze i personel pielęgniarski oceniają zakres i nasilenie objawów przed leczeniem i po jego rozpoczęciu oraz odnotowują wszelkie reakcje niepożądane.

Współpraca

Osoby z nieuleczalną chorobą i przewidywanym krótkim czasem życia często mają liczne dolegliwości. Ze względu na złożone wyzwania zespół terapeutyczny powinien składać się z różnych grup zawodowych (lekarzy, personelu pielęgniarskiego, psychologów, fizjoterapeutów itp.), aby zapewnić jak najlepszą pomoc osobom chorym i ich bliskim. Współpraca pomiędzy różnymi dziedzinami medycyny jest często niezbędna. Krewni powinni mieć możliwość uczestniczenia w opiece nad osobą chorą, jeśli ona sobie tego życzy.

Wiedza oparta na badaniach naukowych

Zalecenia dotyczące różnych sposobów leczenia opierają się częściowo na wynikach badań naukowych, a częściowo na doświadczeniu zdobytym podczas leczenia osób chorych na nowotwór i inne nieuleczalne choroby.

Terapia paliatywna w przypadku mocno zaawansowanej choroby nowotworowej

• Leczenie lęku
• Nudności i wymiotowanie
• Zaparcia
• Dolegliwości w jamie ustnej
• Trudności z oddychaniem
• Utrata masy ciała w przypadku nowotworu
• Depresja
• Majaczenie
• Jedzenie w przypadku braku apetytu — poradnik żywieniowy
• Paliatywna terapia bólu — informacja dla lekarzy

Autorzy

• Thomas M. Heim, dr n. med., dziennikarz naukowy, Freiburg
• Marie-Christine Fritzsche, lekarz, Freiburg
• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (edytor/recenzent)