Definicja
Opieka paliatywna ma na celu poprawę jakości życia pacjentów i ich bliskich, którzy zmagają się z dolegliwościami wynikających z choroby zagrażającej życiu. Opieka paliatywna to specjalistyczna dziedzina obejmująca leczenie i badania oraz poszerzanie kompetencji pacjentów z nieuleczalnymi chorobami i przewidywaną krótką długością życia.
Opieka paliatywna tradycyjnie dotyczy pacjentów zmagających się z chorobą nowotworową, jednak ma zastosowanie również w innych przypadkach, takich jak obecność choroby neurodegeneracyjnej oraz ciężkich chorób serca i płuc.
Ważną rolę zarówno w leczeniu jak i w opiece paliatywnej osób z chorobami nowotworowymi odgrywa terapia wspomagająca (wspierająca). Oznacza to ukierunkowane zapobieganie i leczenie dolegliwości, które mogą wystąpić w przypadku choroby nowotworowej jako skutek choroby lub reakcje niepożądane terapii.
Cel opieki paliatywnej
Celem każdego rodzaju opieki paliatywnej jest poprawa jakości życia chorych i ich bliskich. Rozpoznanie i leczenie są zależne od stopnia zaawansowania choroby. W fazie paliatywnej przebiegu choroby lekarz będzie starał się wspólnie z chorą osobą osiągnąć pożądany efekt leczenia, bez pogorszenia jakości życia wskutek intensywnych zabiegów diagnostycznych/ leczniczych i reakcji niepożądanych leków.
Leczenie powinna zawsze poprzedzać dokładna ocena objawów i dolegliwości osoby chorej. Regularne badania kontrolne należy kontynuować w takim zakresie, w jakim jest to konieczne do zidentyfikowania przyczyny nowo pojawiających się dolegliwości i skutecznego ich leczenia. Jeżeli nie mogą one przyczynić do poprawy lub utrzymania jakości życia danej osoby, należy w miarę możliwości unikać uciążliwych badań. Lekarze i personel pielęgniarski oceniają zakres i nasilenie objawów przed leczeniem i po jego rozpoczęciu oraz odnotowują wszelkie reakcje niepożądane.
Współpraca
Osoby z nieuleczalną chorobą i przewidywanym krótkim czasem życia często mają liczne dolegliwości. Ze względu na złożone wyzwania, zespół terapeutyczny powinien składać się z różnych grup zawodowych (lekarzy, personelu pielęgniarskiego, psychologów, fizjoterapeutów itp.), aby zapewnić jak najlepszą pomoc osobom chorym i ich bliskim. Współpraca pomiędzy różnymi dziedzinami medycyny jest często niezbędna. Osoby bliskie choremu powinny mieć możliwość uczestniczenia w opiece nad nim, jeśli sobie tego życzy.
Wiedza oparta na badaniach naukowych
Zalecenia dotyczące różnych sposobów leczenia opierają się częściowo na wynikach badań naukowych, a częściowo na doświadczeniu zdobytym podczas leczenia osób chorych na nowotwór i inne nieuleczalne choroby.
Opieka paliatywna w przypadku mocno zaawansowanej choroby nowotworowej
- Leczenie lęku.
- Nudności i wymioty.
- Zaparcia.
- Dolegliwości w jamie ustnej.
- Trudności z oddychaniem.
- Utrata masy ciała w przypadku nowotworu.
- Depresja.
- Majaczenie.
- Jedzenie w przypadku braku apetytu — poradnik żywieniowy.
- Paliatywne leczenie bólu — informacja dla lekarzy.
Autorzy
- Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
- Anna Zwierzchowska, lekarz (recenzent)
- Marie-Christine Fritzsche, lekarz (recenzent/redaktor)
- Thomas M. Heim, dziennikarz naukowy (recenzent/redaktor)