Co to są choroby przewodów łzowych i gruczołów łzowych?

Przewody łzowe. 1 Gruczoł łzowy, 2 Woreczek łzowy, 3 Kanalik łzowy

Aparat łzowy składa się z głównego gruczołu łzowego znajdującego się pod górną powieką na zewnątrz oka oraz kilku mniejszych gruczołów w powiece. W kąciku oka u nasady nosa woreczek łzowy zbiera płyn łzowy, a kanalik łzowy odprowadza płyn łzowy z oka do jamy nosowej. Choroby przewodów łzowych i gruczołów łzowych można podzielić na 3 różne typy:

• wężenie przewodu łzowego z zablokowaniem przewodów łzowych
• zapalenie woreczka łzowego
• zapalenie gruczołu łzowego

Zwężenie przewodów łzowych charakteryzuje się nawracającym, często ropnym wyciekiem płynu z jednego lub obu oczu. Płyn wypływa z kącika oka po stronie nosa. Zapalenie woreczka łzowego lub gruczołów łzowych powoduje ból, obrzęk i sączenie wokół oczu o różnym nasileniu.

Zwężenie przewodów łzowych u niemowląt jest często wrodzone i u większości dzieci otwiera się samoistnie w ciągu pierwszych 2 lat życia.

Zwężenie kanalika łzowego, który ma służyć jako ujście dla łez z oka, może spowodować stan zapalny woreczka łzowego. Dotyczy to głównie małych dzieci i osób w wieku 60–70 lat. Kobiety chorują na to częściej niż mężczyźni.

Zapalenie gruczołu łzowego jest rzadkie, może wystąpić jednocześnie z zakażeniem wirusem.

Przyczyny

Zwężone przewody łzowe u małych dzieci wynikają z opóźnionego rozwoju kanalika łzowego – dziecko urodziło się ze zbyt wąskim kanalikiem łzowym. Wąskie kanaliki łzowe są czynnikiem predysponującym do zapalenia woreczka łzowego. Zapalenie woreczka łzowego jest zwykle spowodowane zakażeniem bakteryjnym.

Zapalenie gruczołu łzowego występuje rzadko i zwykle jest wynikiem zakażenia wirusem. Jeśli jednak woreczek łzowy jest już objęty stanem zapalnym z powodu zakażenia wirusem, łatwo może rozwinąć się dodatkowo zakażenie bakteryjne.

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawiane jest na podstawie wywiadu lekarskiego i badania okulistycznego. Często możliwe jest wyciśnięcie ropnia z woreczka łzowego, jeśli jest on objęty stanem zapalnym. Ropień może być zbadany pod kątem patogenów.

Terapia

U małych dzieci w większości przypadków kanalik łzowy otwiera się sam. Jednak do tego czasu może minąć kilka miesięcy. Poza dokładnym oczyszczeniem letnią wodą, na początku nie trzeba stosować żadnego leczenia. Ponadto, jeśli dzieci mają wąskie kanaliki łzowe, można delikatnie masować obszar woreczka łzowego między kącikiem oka a nosem, aby złagodzić blokadę. W pojedynczych przypadkach, jeśli rozwinie się zakażenie, konieczne może być leczenie antybiotykami.

W rzadkich przypadkach zapalenie woreczka łzowego może wymagać przeprowadzenia niewielkiego zabiegu chirurgicznego i otwarcia przewodu łzowego w celu odprowadzenia ropienia. Jeśli nie jest możliwe stworzenie stałego odpływu w ten sposób, konieczna może być operacja polegająca na stworzeniu sztucznego kanalika z woreczka łzowego do nosa.

Rokowanie

Wrodzone zwężenie przewodu łzowego u niemowląt zwykle goi się samoistnie w ciągu pierwszych kilku lat życia i rzadko wymaga leczenia. Zapalenie woreczka łzowego może przejść w stan przewlekły, powodując zwężenie przewodów łzowych. W takim przypadku pacjenci powinni mieć wykonane badanie okulistyczne, aby ocenić potrzebę operacji.

Jeśli woreczek łzowy lub gruczoły łzowe ulegną zapaleniu, w rzadkich przypadkach może powstać opuchlizna lub ropień, a zakażenie może rozprzestrzenić się na otaczające tkanki. Konieczna jest wtedy intensywna terapia antybiotykami i ewentualnie zabieg chirurgiczny.

Dodatkowe informacje

• Antybiotyki
• Zapalenie woreczka łzowego – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Kalina van der Bend, lekarz, Blachownia (recenzent)
• Markus Plank, mgr, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń