Co to jest zapalenie kaletki ścięgna Achillesa?

Definicja

W okolicy przyczepu ścięgna Achillesa do kości piętowej (calcaneus) znajdują się dwie kaletki maziowe (bursae): jedna, położona głębiej, pomiędzy ścięgnem a kością i druga, leżąca powierzchownie, pomiędzy ścięgnem a skórą. Zapalenie którejkolwiek z nich powoduje ból w tylnej części pięty. W terminologii medycznej używa są naprzemiennie określenia Achilles bursitis i bursitis retrocalcanea.

Objawy

Zapalenie kaletki Achillesa powoduje ból w obrębie przyczepu ścięgna do kości piętowej, zwłaszcza po stronie bocznej (zewnętrznej). Często pojawia się również obrzęk i zaczerwienienie w tym miejscu. Ból nasila się podczas chodzenia w butach, a szczególnie przy rozpoczynaniu aktywności, które go wywołują. Chodzenie boso zwykle przynosi ulgę, ponieważ dolegliwości są wtedy mniej intensywne.

Przyczyny

Najczęstszą przyczyną zapalenia kaletki jest długotrwałe drażnienie pięty, np. w wyniku noszenia zbyt ciasnego obuwia. Może też wynikać z zapalenia ścięgna Achillesa, choroby Haglunda lub reumatoidalnego zapalenia stawów. Dodatkowo, czynniki ryzyka to deformacje stóp oraz urazy wyrostka kostnego na kości piętowej, które mogą wystąpić w dzieciństwie.

Częstość występowania

Choroba najczęściej dotyczy osób w średnim i starszym wieku, ale również sportowcy są narażeni na jej wystąpienie.

Diagnostyka

Rozpoznanie zapalenia kaletki Achillesa zwykle stawia się na podstawie wywiadu i pełnego obrazu klinicznego pacjenta. W większości przypadków dodatkowe badania nie są konieczne. Jeśli podejrzewa się chorobę ogólnoustrojową, np. reumatoidalne zapalenie stawów, można zlecić badanie krwi. W przypadku podejrzenia choroby Haglunda, zaleca się prześwietlenie stopy. Badania ultrasonograficzne lub rezonans magnetyczny rzadko są wymagane, ale mogą być przydatne w różnicowaniu zapalenia powierzchownego od głębokiego.

Leczenie

• Unikanie ucisku na bolesne miejsce jest kluczowe.
• Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, takie jak ibuprofen, są stosowane w celu złagodzenia bólu i stanu zapalnego.
• Iniekcje glikokortykosteroidów: Stosowane w przypadku uporczywego bólu, podawane bezpośrednio do kaletki maziowej. Należy je stosować ostrożnie, ponieważ niewłaściwie wykonana iniekcja może doprowadzić do rozerwania ścięgna.
• Operacja: W przypadkach opornych na leczenie zachowawcze, wykonuje się zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu kaletki maziowej (bursektomia). Zabieg może być przeprowadzony metodą minimalnie inwazyjną, np. za pomocą endoskopu ("przez dziurkę od klucza").

Zalecenia dla pacjentów

• Zmiana obuwia na takie, które nie uciska bolesnej okolicy, np. buty z odkrytą piętą.
• Wkładki: Można zastosować miękkie wkładki, np. z pianki lub filcu, z wyciętym otworem w miejscu bólu.
• Rozciąganie ścięgna Achillesa: Ćwiczenia rozciągające, stopniowe zwiększanie obciążenia pięty.

Rokowanie

Rokowanie w przypadku zapalenia kaletki Achillesa jest zazwyczaj dobre. Po wdrożeniu leczenia objawy ustępują, chociaż w rzadkich przypadkach może wystąpić zakażenie bakteryjne kaletki maziowej.

Dodatkowe informacje

• Choroba Haglunda
• Reumatoidalne zapalenie stawów 
• Zapalenie kaletki ścięgna Achillesa – Informacje dla personelu medycznego

Autor

• Hannah Brand, lekarz, Berlin
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent