Co to są zaburzenia zachowania?
Zachowanie nazywa się zaburzonym, jeśli trwa dłużej niż sześć miesięcy. Zachowanie musi wyraźnie nie spełniać społecznych oczekiwań i norm dla dzieci w danym wieku. Może się to objawiać na różne sposoby. Często dziecko jest bardzo uparte, drażliwe i „dzikie”.
Inne typowe zachowania to bójki, kłamstwa, kradzieże i wagarowanie. Dzieci z takim zaburzeniem wykazują negatywne zachowania wyrażające się w agresywności, buntowniczości i zastraszaniu innych. Zaburzenia zachowania różnią się od „zwykłych” wybryków i krnąbrnego zachowania młodych ludzi; są poważniejsze. W szczególnie poważnych przypadkach może dojść nawet do rażącego uszkodzenia mienia, przemocy wobec zwierząt i ludzi, włamania lub rabunku, podpalenia i nadużywania narkotyków.
Około 5% wszystkich dzieci ma zaburzenia zachowania; chłopcy 4 razy częściej niż dziewczynki. Zaburzenia zachowania występują częściej w miastach niż na obszarach wiejskich i są bardziej powszechne w niższych klasach społecznych. Choroba występuje mniej więcej równomiernie we wszystkich grupach wiekowych, ale często jest bardziej wyraźna i ciężka u nastolatków.
Przyczyna
Dlaczego u niektórych dzieci rozwijają się zaburzenia zachowania u innych nie, wynika prawdopodobnie z połączenia czynników wrodzonych i tych płynących ze środowiska rodzinnego. Za czynniki ryzyka uważa się nadpobudliwość lub depresję, trudny temperament, problemy z nauką lub szkołą, niską samoocenę i słabe umiejętności społeczne. W ostatnim przypadku chodzi przede wszystkim o skłonność do błędnego interpretowania działań innych ludzi i uznawania ich za wrogie.
Przy rozwoju takiego zaburzenia rolę mogą grać również relacje w rodzinie. Przykładami takich okoliczności są zdrowie psychiczne rodziców, ich związek z przestępczością lub nadużywanie alkoholu. Dziecko może również ucierpieć, jeśli istnieją konflikty między rodzicami, a dom nie zapewnia ciepła i stabilności. Negatywne skutki może mieć również bardzo surowe lub niekonsekwentne wychowanie.
Diagnostyka
Lekarz bada historię medyczną dziecka i zwykle korzysta z kilku źródeł. Szczególną wagę przywiązuje się do rozwoju dziecka i jego zachowania wobec innych. Zaburzenie rozpoznaje się na podstawie historii choroby oraz badań i rozmów z dzieckiem.
Przydatne mogą być także dalsze badania u specjalisty. Obejmuje to badanie różnych funkcji i umiejętności, takich jak testy inteligencji, badania neurologiczne, które badają odruchy, siłę rąk i nóg, odbieranie bodźców czuciowych i ruchy gałek ocznych oraz inne testy, które mogą wykryć, czy układ nerwowy jest w pełni rozwinięty. Ponadto może być wskazane badanie dziecka z punktu widzenia pedagogiki specjalnej.
W każdej ocenie psychologicznej/psychiatrycznej nacisk kładzie się na zdolność do empatii z innymi, a także na takie czynniki zaufanie, poczucie odpowiedzialności za własne działania, relacje z rówieśnikami i zdolność do odczuwania winy. Inne elementy oceny to nastrój, poczucie własnej wartości, kontrola impulsów, myśli prześladowcze i nadużywanie alkoholu/narkotyków.
Leczenie
Celem leczenia jest wspieranie normalnego rozwoju dziecka i zapobieganie dalszemu rozwojowi poza normami i zasadami społecznymi. Leczenie należy rozpocząć jak najwcześniej, aby osiągnąć jak najlepszy efekt. Pożądane jest leczenie we własnym środowisku dziecka. Nie ma pewności co do skuteczności leczenia farmakologicznego.
Dodatkowo wskazana może być psychoterapia rodzinna, pomagająca rodzicom radzić sobie z własnymi problemami, aby mogli lepiej opiekować się dzieckiem. Uzyskują oni również porady dotyczące kwestii wychowawczych i uczą się lepszego kontaktu z dzieckiem.
Ponadto oferowane są rożne rodzaje wsparcia i środki pomocy społecznej, odciążające członków rodziny. W poważnych przypadkach braku opieki dziecko umieszcza się w placówce opiekuńczej.
Terapia instytucjonalna jest wskazana tylko w ciężkich przypadkach, gdy wymagane są procedury, których nie można przeprowadzić poza ośrodkiem terapeutycznym. Maksymalny czas pobytu szpitalnego wynosi jeden rok. Jest to wskazane, jeśli wyznaczanie granic powoduje problemy, a zwłaszcza jeśli istnieje ryzyko samobójstwa lub samookaleczenia. Leczenie zamknięte może być również przydatne, jeśli inne formy leczenia nie przyniosły rezultatów lub jeśli oprócz objawów zaburzenia zachowania pacjent choruje na jakąś poważną chorobę.
Rokowanie
Dzieci z poważnymi zaburzeniami zachowania często cierpią na problemy ze zdrowiem psychicznym w wieku dorosłym. Dobre rokowanie wymaga skupienia się na mocnych stronach dziecka, stworzenia wokół niego dobrej sieci kontaktów i zapewnienia mu pozytywnych relacji z co najmniej jedną stabilną osobą dorosłą. Ważna jest także zdolność nawiązywania kontaktów z ludźmi.
Dodatkowe informacje
- Zaburzenia zachowania — informacje dla lekarzy
Autorzy
- Philipp Ollenschläger, dziennikarz medyczny, Kolonia
Link lists
Authors
Previous authors
Updates
Gallery
Snomed
References
Based on professional document Zaburzenia zachowań społecznych u dzieci. References are shown below.
- Riley M, Ahmed S. Common questions about oppositional defiant disorder. Am Fam Physician 2016 Apr 1; 93(7): 586-591. www.aafp.org
- Canino G, Polanczyk G, Bauermeister JJ, Rohde LA, Frick PJ. Does the prevalence of CD and ODD vary across cultures?. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2010; 45(7): 695–704. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Rowe R, Costello EJ, Angold A, Copeland WE, Maughan B. Developmental pathways in oppositional defiant disorder and conduct disorder. J Abnorm Psychol 2010; 119(4): 726–738. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Steiner H, Remsing L. Work Group on Quality Issues. Practice parameter for the assessment and treatment of children and adolescents with oppositional defiant disorder. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2007; 46(1): 126–141. www.jaacap.com
- Smith JD, Dishion TJ, Shaw DS, Wilson MN, Winter CC, et.al. Coercive family process and early-onset conduct problems from age 2 to school entry. Dev Psychopathol 2014; 26(4 pt 1): 917–932.
- Tung I, Lee SS. Negative parenting behavior and childhood oppositional defiant disorder: differential moderation by positive and negative peer regard. Aggress Behav 2014; 40(1): 79–90.
- Nock MK, Kazdin AE, Hiripi E, Kessler RC. Lifetime prevalence, correlates, and persistence of oppositional defiant disorder: results from the National Comorbidity Survey Replication. J Child Psychol Psychiatry 2007; 48(7): 703–713.
- Furlong M, McGilloway S, Bywater T, Hutchings J, Smith SM, et al. Behavioural and cognitive-behavioural group-based parenting programmes for early-onset conduct problems in children aged 3 to 12 years. Cochrane Database Syst Rev 2012; (2): CD008225. onlinelibrary.wiley.com
- Goertz-Dorten A, Benesch C, Hautmann C, et al. Efficacy of an individualized social competence training for children with oppositional defiant disorders/conduct disorders. Psychother Res 2015.
- Webster-Stratton C, Jamila Reid M, Stoolmiller M. Preventing conduct problems and improving school readiness: evaluation of the Incredible Years Teacher and Child Training Programs in high-risk schools. J Child Psychol Psychiatry 2008; 49(5): 471–488.
- Loeber R, Burke JD, Lahey BB, Winters A, Zera M. Oppositional defiant and conduct disorder: a review of the past 10 years, part I. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2000; 39(12): 1468–1484.
- Greene RW, Ablon JS, Goring JC, et al. Effectiveness of collaborative problem solving in affectively dysregulated children with oppositional-defiant disorder: initial findings. J Consult Clin Psychol 2004; 72(6): 1157–1164.
- Ollendick TH, Greene RW, Austin KE, et al. Parent management training and collaborative & proactive solutions: a randomized control trial for oppositional youth. J Clin Child Adolesc Psychol 2015.
- Connor DF, Steeber J, McBurnett K. A review of attention-deficit/hyperactivity disorder complicated by symptoms of oppositional defiant disorder or conduct disorder. J Dev Behav Pediatr 2010; 31(5): 427–440.
- Copeland WE, Shanahan L, Costello EJ, Angold A. Childhood and adolescent psychiatric disorders as predictors of young adult disorders. Arch Gen Psychiatry 2009; 66(7): 764–772.
