Informacje ogólne

Definicja

• Brodawki łojotokowe (verrucae seborrhoica) są również nazywane rogowaceniem łojotokowym lub brodawkami starczymi (verrucae senilis).
• Brodawka łojotokowa jest jedną z najczęstszych łagodnych zmian naskórkowych o hiperkeratotycznej powierzchni, pojawiającą się częściej wraz z wiekiem.¹

Epidemiologia

• Brodawki łojotokowe pojawiają się zwykle po 50. roku życia.
• U większości ludzi w ciągu życia rozwija się co najmniej jedna brodawka łojotokowa.
• Liczba brodawek wzrasta wraz z wiekiem.
  • Występują one równie często u kobiet i mężczyzn.
• Brodawki łojotokowe rzadziej występują u osób pochodzenia afrykańskiego.²

Etiologia i patogeneza

• Przyczyna nie jest znana. Pewną rolę wydają się odgrywać procesy starzenia się skóry, skłonności genetyczne i ekspozycja na promieniowanie UV.
• Brodawka łojotokowa rozwija się od początkowej plamki z hiperpigmentacją do charakterystycznej blaszki.²
• Brodawki łojotokowe mogą występować na całym ciele, z wyjątkiem wewnętrznej powierzchni dłoni i podeszew stóp oraz błon śluzowych.
  • Zmiany z pigmentacją w okolicy dłoni i podeszw nasuwają poważne podejrzenie czerniaka.³

Objaw Lesera–Trélata

• Przy objawie Lesera–Trélata na skórze występuje nagły wysiew wielu brodawek łojotokowych z silnym świądem, jednakże bez rozwoju stanu zapalnego.
  • Często związane z rogowaceniem ciemnym.
  • Często w przebiegu zespołu paranowotworowego w przypadku nowotworu złośliwego narządów wewnętrznych.

ICD–10

• L82 Brodawka łojotokowa.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Typowe objawy kliniczne.

Diagnostyka różnicowa

• Czerniak.
• Rogowacenie słoneczne
• Rak podstawnokomórkowy

Wywiad lekarski

• Brodawka łojotokowa zwykle przebiega bezobjawowo.
• Może wystąpić świąd.
• Uraz mechaniczny często powoduje podrażnienie, takie jak krwawienie, a nawet łagodne zakażenia, czasami części brodawki mogą się oderwać.
• Dużą liczbę brodawek uznaje się za problem estetyczny.
• Podejrzenie zmian innych niż łagodne:⁴
  • umiejscowienie na twarzy, dłoniach i podeszwach stóp, a także na błonie śluzowej
  • szybkie powiększanie się
  • przebarwienia
  • krwawienia i/lub rany bez podrażnień mechanicznych
  • zmieniony sposób odczuwania: świąd, ból, kłucie.

Badanie fizykalne

• Zmiany morfologicznie zróżnicowane, od płasko-wyniosłych grudek do wyraźnie zaznaczonych hiperkeratotycznych, brodawkowatych guzów.
  • Zabarwienie: od koloru zbliżonego do skóry zdrowej do barwy brunatnej lub brązowo–czarnej.
    

    Brodawka łojotokowa
• Lokalizacja
  • Zwykle występuje na tułowiu, ale może również pojawić się na grzbietach rąk i kończynach, twarzy, owłosionej skórze głowy i w okolicy narządów płciowych.³
• Wielkość brodawek łojotokowych zwykle waha się od kilku milimetrów do 3 cm średnicy.
  • Możliwe są jednak większe zmiany.
• Stucco keratosis¹
  • Jest łagodną zmianą spowodowaną nieprawidłowym rogowaceniem naskórka, odmianą keratozy łojotokowej.
  • Obejmuje liczne, zabarwione w kolorze skóry lub białe, suche, łuszczące się zmiany, zwykle występujące na kończynach.
    

    Brodawki łojotokowe
• Dermatosis papulosa nigra¹
  • Jest inną odmianą keratozy łojotokowej.
  • Składa się z wielu, małych, brązowych lub czarnych grudek, które najczęściej pojawiają się na twarzy osób o ciemnej karnacji.

Diagnostyka specjalistyczna

• W różnicowaniu między znamieniem melanocytowym a keratozą pomaga wiek pacjenta, lokalizacja, rozmiar i morfologia zmian.
• Dermatoskopia może być wykorzystana do bardziej precyzyjnego odróżnienia, szczególnie w obrębie twarzy.⁵
• Jeśli nadal istnieją wątpliwości co do łagodności, należy wykonać badanie histologiczne.

Leczenie

Cele leczenia

• Leczenie nie jest konieczne.
• Usunięcie brodawki przy:
  • problemach estetycznych
  • stałym drażnianiu mechanicznym
  • wątpliwościach dotyczących rozpoznania.

Metody leczenia

• Brodawki łojotokowe nie wymagają leczenia, jednak można je usunąć ze względów estetycznych.²
• Łyżeczkowanie.
• Krioterapia
  • Daje dobre rezultaty – z wyjątkiem nasilonej hiperkeratozy.
  • Powoduje mniejszy dyskomfort po zabiegu.
• Laseroterapia
  • Do usuwania brodawek łojotokowych można stosować różne warianty lasera.⁶
• Chirurgiczne usunięcie
  • Umożliwia pobranie materiału do badania histopatologicznego.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Brodawki łojotokowe nie ulegają zwyrodnieniu i są łatwe do usunięcia.
• Mogą wystąpić nawroty.
• Odróżnienie od czerniaka jest zwykle możliwe klinicznie, a w razie wątpliwości w badaniu dermatoskopowym.
• Nagły wzrost liczby brodawek łojotokowych może być objawem nowotworów narządów wewnętrznych (objaw Lesera–Trélata).⁷
• W takim przypadku należy rozważyć przeprowadzenie dalszych badań.⁸

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Brodawki łojotokowe.

Ilustracje

Wielkość brodawek łojotokowych zwykle waha się od kilku milimetrów do 3 cm średnicy; możliwe są jednak większe zmiany.

Brodawki łojotokowe najczęściej pojawiają się na tułowiu, jednak mogą również występować na kończynach, twarzy i skórze głowy

W dermatoskopii brodawek łojotokowych widoczne są małe torbiele łojowe

Brodawka łojotokowa