Podczas badania moczu często zauważa się zwiększoną ilość białka w moczu (białkomocz, proteinuria). Objaw ten może być nieszkodliwy, jeżeli występuje przejściowo. Jeśli jednak nie ustępuje, świadczy to o uszkodzeniu nerek.
Czym jest białkomocz?

Układ moczowy
- Nerki oczyszczają krew z produktów metabolizmu oraz regulują gospodarkę wodną i solną w organizmie.
- Znaczne spożycie płynów przyczynia się do wzrostu czynności wydalniczej nerek.
- Przy niewielkim spożyciu płynów lub dużej ich utracie, np. na skutek pocenia się, czynność wydalnicza nerek maleje.
- Z nerek mocz trafia do dróg moczowych: przez miedniczki nerkowe, moczowody i pęcherz moczowy do cewki moczowej, z końca której jest wydalany.
- Stężenie kreatyniny we krwi dostarcza dość wiarygodnych informacji na temat czynności nerek.
- Białkomocz oznacza zwiększone wydalanie białek (protein) z moczem (ponad 150 mg na dobę). Zazwyczaj mierzy się stosunek albuminy, najważniejszego w większości chorób nerek białka w moczu, do kreatyniny. W tym przypadku górna granica wynosi 30 mg/g.
Co może być przyczyną?
- Możliwe przyczyny to upośledzona czynność nerek i podrażnienie dróg moczowych.
- Przejściowy nieznaczny białkomocz może być niegroźny i występować w związku z:
- aktywnością fizyczną,
- infekcjami dróg moczowych.
- Nieustępujący białkomocz świadczy o uszkodzeniu nerek i należy ustalić jego przyczynę.
Najczęstsze przyczyny
- Zakażenia dróg moczowych ( u kobiet i mężczyzn)
- Typowe objawy to pieczenie podczas oddawania moczu i częste oddawanie moczu.
- Białkomocz nie zawsze jest objawem zakażenia dróg moczowych.
- Odmiedniczkowe zapalenie nerek
- Może wystąpić białkomocz, ale nie zawsze jest on objawem zapalenia miedniczek nerkowych.
- Częstymi objawami natomiast są gorączka i uczucie ogólnego rozbicia, a także tkliwość w okolicy nerek.
- U wielu chorych w przypadku infekcji dróg moczowych występuje pieczenie przy oddawaniu moczu.
- Ciąża
- Białkomocz w pierwszej połowie ciąży może być objawem wcześniejszej choroby nerek lub dróg moczowych.
- Białkomocz w drugiej połowie ciąży może wskazywać na stan przedrzucawkowy i wymaga wyjaśnienia.
- Nadciśnienie tętnicze
- Podwyższonemu ciśnieniu tętnicze często może towarzyszyć również białkomocz.
- Cukrzyca typu 1 i cukrzyca typu 2
- Przewlekła choroba nerek
- Do objawów przewlekłej choroby nerek należą zmęczenie, świąd, zespół niespokojnych nóg, duszności i bóle kostne.
- Najczęściej rozwija się ona na skutek wieloletniego nieodpowiednio leczonego nadciśnienia tętniczego i cukrzycy typu 1 lub typu 2, przewlekłego zapalenia nerek oraz dziedzicznych chorób nerek.
- Białkomocz ortostatyczny
- Jest to białkomocz, który występuje po przebywaniu dłuższy czas w pozycji stojącej u skądinąd zdrowych osób, zwłaszcza poniżej 30. roku życia.
- Białkomocz tego rodzaju występuje głównie w ciągu dnia; w nocy, podczas leżenia, wydalanie białka nie występuje lub jest minimalne.
- Wydalanie białka jest w tym wypadku nieszkodliwe i nie wymaga dalszych badań.
Rzadkie przyczyny
- Przewlekłe zapalenie nerek (kłębuszkowe zapalenie nerek)
- Białkomocz jest jednym z typowych objawów przewlekłego zapalenia nerek.
- Kłębuszkowe zapalenie nerek może wystąpić w wyniku innych chorób lub bez znanej przyczyny.
- Szpiczak mnogi
- Szpiczak mnogi, zwany też plazmocytomą, to nowotwór układu krwiotwórczego.
- Do klasycznych objawów należą bladość i słaba wydolność organizmu na skutek anemii, bólów kostnych i infekcji.
- Często towarzyszy im niewydolność nerek.
- Białaczka
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
- W przypadku wystąpienia ciężkich objawów, takich jak ból w podbrzuszu, gorączka, zatrzymanie moczu, zatrzymanie wody w nogach lub bardzo złe samopoczucie, należy zwrócić się do lekarza.
Badania
- Podczas konsultacji lekarz spyta o ewentualną ciążę, wcześniejsze choroby czy bieżące objawy, takie jak pienisty mocz.
- Zmierzy temperaturę ciała i ciśnienie tętnicze oraz zbada, czy występują objawy zwiększonej ilości płynów w organizmie oraz obrzęk nóg. Zostanie również pobrana krew do badania.
- Szczególnie ważne jest badanie moczu w celu określenia stosunku albuminy do kreatyniny.
- Jeśli poziom białka jest zbyt wysoki, pacjenta kieruje się do specjalisty w celu pobrania próbki tkanki z nerek.
- Przeprowadza się także badanie USG w celu wykluczenia lub potwierdzenia uszkodzenia nerek.
Postępowanie
- Podstawą jest leczenie choroby podstawowej, np. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego lub kłębuszkowego zapalenia nerek.
- Ponieważ białkomocz zmniejsza się wraz z obniżeniem ciśnienia tętniczego, podwyższone ciśnienie tętnicze należy obniżyć do wartości
- Sam podwyższony poziom białka w moczu można obniżyć farmakologicznie.
- Obecnie nie stwierdzono jednoznacznie, czy zmniejszenie spożycia białka w diecie opóźnia postępy przewlekłej choroby nerek.
- W zależności od stanu fizycznego i postępu choroby wszyscy pacjenci z przewlekłą niewydolnością nerek powinni być monitorowani co najmniej raz do roku.
Dodatkowe informacje
- Zakażenia dróg moczowych u kobiet
- Zakażenia dróg moczowych u mężczyzn
- Zakażenia dróg moczowych u kobiet w ciąży
- Odmiedniczkowe zapalenie nerek
- Przewlekła niewydolność nerek
- Białkomocz – informacje dla lekarzy
Autorzy
- Markus Plank, mgr, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń
- Dietrich August, lekarz, Fryburg w Bryzgowii
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent
Link lists
Authors
Previous authors
Updates
Gallery
Snomed
References
Based on professional document Białkomocz. References are shown below.
- KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease, Kidney International Supplements 2013, 3: 1-150, kdigo.org
- Hillege H.L., Janssen W.M., Bak A.A. Microalbuminuria is common, also in a nondiabetic, nonhypertensive population, and an independent indicator of cardiovascular risk factors and cardiovascular morbidity, J Intern Med 2001, 249: 519-26, doi:10.1046/j.1365-2796.2001.00833.x, DOI
- Thomas B. Proteinuria, Medscape, aktualizacja: 25.03.2020, emedicine.medscape.com
- Viswanathan G., Upadhyay A. Assessment of proteinuria, Adv Chronic Kidney Dis. 2011, 18: 243-8, PubMed
- Leung A.K.C., Wong A.H.C. Proteinuria in children, Am Fam Physician 2010, 82: 645-51, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Jafar T.H., Stark P.C., Schmid C.H., Landa M., Maschio G., Marcantoni C. for the AIPRD Study Group. Proteinuria as a modifiable risk factor for the progression of non-diabetic renal disease. Angiotensin-converting enzyme inhibition and progression of renal disease, Kidney Int 2001, 60: 1131 - 40, PubMed
- van der Velde M., Matsushita K., Coresh J., et al. Lower estimated glomerular filtration rate and higher albuminuria are associated with all-cause and cardiovascular mortality, A collaborative meta-analysis of high-risk population cohorts. Kidney Int. 2011, 79: 1341-52, PubMed
- Levey A.S., de Jong P.E., Coresh J., et al. The definition, classification, and prognosis of chronic kidney disease: a KDIGO Controversies Conference report, Kidney Int. 2011, 80: 17-28, PubMed
- Parker J., Kirmiz S., Noyes S., et al. Reliability of urinalysis for identification of proteinuria is reduced in the presence of other abnormalities including high specific gravity and hematuria, Urol Oncol 2020, 38: 853.e9-853.e15, doi:10.1016/j.urolonc.2020.06.035, DOI
- Waheed S. Assessment of proteinuria, BestPractice, aktualizacja: 17.09.2014, bestpractice.bmj.com
- Toblli J., Bevione P., Di Gennaro F. et al. Understanding the Mechanisms of Proteinuria: Therapeutic Implications. International Journal of Nephrology 2012, 2012: 1-13. doi:10.1155/2012/546039, DOI
- Jafar T.H., Schmid C.H., Landa M., Giatras I., Toto R., Remuzzi G. et al. Angiotensin-converting enzyme inhibitors and progression of nondiabetic renal disease. A meta-analysis of patient-level data, Ann Intern Med 2001, 135: 73-87, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Carroll M.F., Temte J.L. Proteinuria in adults: A diagnostic approach, Am Fam Physician 2000, 62: 1333-40, American Family Physician