Czym są drgawki?

Drgawki to mimowolne, intensywne skurcze mięśni, które mogą być oznaką poważnej choroby podstawowej. W zależności od charakterystyki napadów, można je klasyfikować na dwa główne typy:

• Drgawki ogniskowe – dotyczą jednej grupy mięśniowej lub jednej części ciała.
• Drgawki uogólnione – obejmują całe ciało i zazwyczaj wiążą się z utratą przytomności.

Drgawki ogniskowe mogą również prowadzić do zaburzeń świadomości i przekształcać się w napady uogólnione. U dzieci często występują drgawki gorączkowe (spowodowane wysoką temperaturą) oraz drgawki afektywne (wywołane silnymi emocjami), które nie są groźne i ustępują po leczeniu podstawowej choroby.

Różne rodzaje drgawek

• Drgawki toniczne – charakteryzują się długotrwałymi skurczami mięśni.
• Drgawki kloniczne – naprzemienne fazy skurczu i rozkurczu mięśni.
• Mioklonie – krótkie, impulsywne skurcze mięśni, które mogą występować także u osób zdrowych (np. przy zasypianiu czy w reakcji na nagły bodziec).
• Napady atoniczne i absencje – w przypadku padaczki mogą występować napady, podczas których mięśnie nagle wiotczeją lub chorzy wydają się „nieobecni” bez wyraźnych drgawek.

Padaczka – najczęstsza przyczyna drgawek

Padaczka to zaburzenie mózgu, które prowadzi do różnych typów drgawek. Istnieją dwa główne rodzaje padaczki:

• Padaczka uogólniona – obejmuje wszystkie mięśnie i wiąże się z utratą przytomności. Napady trwają zwykle kilka minut i ustępują samoistnie.
• Padaczka ogniskowa – dotyczy określonej części ciała (np. ramienia) bez znacznej utraty przytomności.

U osób z padaczką nie występują objawy w okresach bez napadów. Warto jednak pamiętać, że padaczka może być objawem poważnych chorób podstawowych, które również wymagają diagnozy i leczenia.

Inne przyczyny drgawek

• Nocne skurcze łydek – często występują u dorosłych, zwłaszcza po nadmiernym wysiłku, w czasie ciąży, przy odwodnieniu lub w czasie hemodializy.
• Udar mózgu, uraz czaszkowo-mózgowy, zakażenie ośrodkowego układu nerwowego, guz mózgu – te schorzenia mogą prowadzić do napadów drgawkowych.
• Choroby metaboliczne – m.in. hipoglikemia (niski poziom cukru we krwi) oraz zaburzenia elektrolitowe (np. niski poziom wapnia).
• Leki – różne leki, takie jak środki przeciwdepresyjne, leki na nadciśnienie czy nadmierne dawki insuliny, mogą wywoływać drgawki.

Drgawki a napad hiperwentylacji

Atak hiperwentylacji charakteryzuje się przyspieszonym, płytkim oddychaniem, co prowadzi do zmniejszenia poziomu dwutlenku węgla we krwi. Mimo, że atak wygląda dramatycznie, zwykle nie jest groźny. W takim przypadku pomocne jest skupienie się na głębokim oddychaniu oraz oddychanie przez plastikową torbę, aby zwiększyć poziom CO₂ w organizmie.

Drgawki o podłożu psychicznym

U osób z chorobami psychicznymi mogą wystąpić napady, które przypominają drgawki, ale nie mają one podłoża fizycznego. Takie napady są często wynikiem silnego stresu emocjonalnego.

Drgawki u dzieci

U dzieci drgawki najczęściej są związane z gorączką i są określane jako drgawki gorączkowe. Choć nie stanowią one zagrożenia, mogą zwiększać ryzyko wystąpienia padaczki w późniejszym okresie życia. Inne przyczyny to drgawki afektywne, wynikające z silnych emocji, czy lęki nocne, które występują w czasie snu.

Kiedy udać się do lekarza?

Napad drgawek, szczególnie bez wyraźnej przyczyny i z utratą przytomności, powinien być natychmiast skonsultowany z lekarzem. W takich przypadkach konieczne jest ustalenie przyczyny, ponieważ może to być objaw poważnej choroby mózgu lub urazu.

Diagnostyka drgawek

Podczas wizyty, lekarz zapyta o:

• Charakter napadu (czas trwania, lokalizacja, czy doszło do utraty przytomności).
• Okoliczności wystąpienia napadu (np. zaburzenia snu, alkohol, stres).
• Czy napad wystąpił wcześniej.
• Obecność innych chorób i stosowanie leków.

Następnie lekarz przeprowadzi badanie neurologiczne, a jeśli napad trwał dłużej niż 5 minut lub się powtarzał, mogą zostać przepisane leki przeciwdrgawkowe. W niektórych przypadkach konieczne może być przyjęcie do szpitala na obserwację.

Dodatkowe badania

W zależności od objawów i podejrzewanej przyczyny, mogą zostać zlecone dodatkowe badania, takie jak:

• Tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI).
• Badania krwi, elektroencefalogram (EEG) oraz punkcja płynu mózgowo-rdzeniowego, jeśli podejrzewa się zakażenie mózgu.

Leczenie drgawek

Leczenie drgawek zależy od przyczyny. W przypadku padaczki konieczna jest precyzyjna diagnoza typu napadów, ponieważ różne rodzaje padaczki wymagają stosowania różnych leków. W wielu przypadkach drgawki nie wymagają leczenia, jeśli są sporadyczne, ale w innych sytuacjach leczenie choroby podstawowej lub stosowanie leków przeciwdrgawkowych może być niezbędne.

Dodatkowe informacje

• Padaczka
• Napady drgawek u dzieci
• Drgawki gorączkowe
• Nocne skurcze łydek
• Utrata przytomności
• Omdlenie
• Zespół niespokojnych nóg
• Napady drgawek i skurcze mięśni – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Markus Plank, Mgr, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń