Czym są drgawki?
Drgawki to mimowolne, intensywne skurcze mięśni, które mogą być oznaką poważnej choroby podstawowej. W zależności od charakterystyki napadów, można je klasyfikować na dwa główne typy:
- Drgawki ogniskowe – dotyczą jednej grupy mięśniowej lub jednej części ciała.
- Drgawki uogólnione – obejmują całe ciało i zazwyczaj wiążą się z utratą przytomności.
Drgawki ogniskowe mogą również prowadzić do zaburzeń świadomości i przekształcać się w napady uogólnione. U dzieci często występują drgawki gorączkowe (spowodowane wysoką temperaturą) oraz drgawki afektywne (wywołane silnymi emocjami), które nie są groźne i ustępują po leczeniu podstawowej choroby.
Różne rodzaje drgawek
- Drgawki toniczne – charakteryzują się długotrwałymi skurczami mięśni.
- Drgawki kloniczne – naprzemienne fazy skurczu i rozkurczu mięśni.
- Mioklonie – krótkie, impulsywne skurcze mięśni, które mogą występować także u osób zdrowych (np. przy zasypianiu czy w reakcji na nagły bodziec).
- Napady atoniczne i absencje – w przypadku padaczki mogą występować napady, podczas których mięśnie nagle wiotczeją lub chorzy wydają się „nieobecni” bez wyraźnych drgawek.
Padaczka – najczęstsza przyczyna drgawek
Padaczka to zaburzenie mózgu, które prowadzi do różnych typów drgawek. Istnieją dwa główne rodzaje padaczki:
- Padaczka uogólniona – obejmuje wszystkie mięśnie i wiąże się z utratą przytomności. Napady trwają zwykle kilka minut i ustępują samoistnie.
- Padaczka ogniskowa – dotyczy określonej części ciała (np. ramienia) bez znacznej utraty przytomności.
U osób z padaczką nie występują objawy w okresach bez napadów. Warto jednak pamiętać, że padaczka może być objawem poważnych chorób podstawowych, które również wymagają diagnozy i leczenia.
Inne przyczyny drgawek
- Nocne skurcze łydek – często występują u dorosłych, zwłaszcza po nadmiernym wysiłku, w czasie ciąży, przy odwodnieniu lub w czasie hemodializy.
- Udar mózgu, uraz czaszkowo-mózgowy, zakażenie ośrodkowego układu nerwowego, guz mózgu – te schorzenia mogą prowadzić do napadów drgawkowych.
- Choroby metaboliczne – m.in. hipoglikemia (niski poziom cukru we krwi) oraz zaburzenia elektrolitowe (np. niski poziom wapnia).
- Leki – różne leki, takie jak środki przeciwdepresyjne, leki na nadciśnienie czy nadmierne dawki insuliny, mogą wywoływać drgawki.
Drgawki a napad hiperwentylacji
Atak hiperwentylacji charakteryzuje się przyspieszonym, płytkim oddychaniem, co prowadzi do zmniejszenia poziomu dwutlenku węgla we krwi. Mimo, że atak wygląda dramatycznie, zwykle nie jest groźny. W takim przypadku pomocne jest skupienie się na głębokim oddychaniu oraz oddychanie przez plastikową torbę, aby zwiększyć poziom CO2CO2 w organizmie.
Drgawki o podłożu psychicznym
U osób z chorobami psychicznymi mogą wystąpić napady, które przypominają drgawki, ale nie mają one podłoża fizycznego. Takie napady są często wynikiem silnego stresu emocjonalnego.
Drgawki u dzieci
U dzieci drgawki najczęściej są związane z gorączką i są określane jako drgawki gorączkowe. Choć nie stanowią one zagrożenia, mogą zwiększać ryzyko wystąpienia padaczki w późniejszym okresie życiuycia. Inne przyczyny to drgawki afektywne, wynikające z silnych emocji, czy lęki nocne (tzw. pavor nocturnus), które występują w czasie snu.
Kiedy udać się do lekarza?
Napad drgawek, szczególnie bez wyraźnej przyczyny i z utratą przytomności, powinien być natychmiast skonsultowany z lekarzem. W takich przypadkach konieczne jest ustalenie przyczyny, ponieważ może to być objaw poważnej choroby mózgu lub urazu.
Diagnostyka drgawek
Podczas wizyty u lekarza, tenlekarz zapyta o:
- Charakter napadu (czas trwania, lokalizacja, czy doszło do utraty przytomności).
- Okoliczności wystąpienia napadu (np.
deprywacjazaburzenia snu, alkohol, stres). - Czy napad wystąpił wcześniej.
- Obecność innych chorób i stosowanie leków.
Następnie lekarz przeprowadzi badanie neurologiczne, a jeśli napad trwał dłużej niż 5 minut lub się powtarzał, mogą zostać przepisane leki przeciwdrgawkowe. W niektórych przypadkach konieczne może być przyjęcie do szpitala na obserwację.
Dodatkowe badania
W zależności od objawów i podejrzewanej przyczyny, mogą zostać zlecone dodatkowe badania, takie jak:
- Tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI).
- Badania krwi, elektroencefalogram (EEG) oraz punkcja płynu mózgowo-rdzeniowego, jeśli podejrzewa się zakażenie mózgu.
Leczenie drgawek
Leczenie drgawek zależy od przyczyny. W przypadku padaczki konieczna jest precyzyjna diagnoza typu napadów, ponieważ różne rodzaje padaczki wymagają stosowania różnych leków. W wielu przypadkach drgawki nie wymagają leczenia, jeśli są sporadyczne, ale w innych sytuacjach leczenie choroby podstawowej lub stosowanie leków przeciwdrgawkowych może być niezbędne.
Dodatkowe informacje
- Padaczka
- Napady drgawek u dzieci
- Drgawki gorączkowe
- Nocne skurcze łydek
- Utrata przytomności
- Omdlenie
- Zespół niespokojnych nóg
- Napady drgawek i skurcze mięśni – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
- Markus Plank, Mgr, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń