Ostry ból pleców

Ból pleców jest bardzo powszechny. Dotyka 60–80% populacji co najmniej raz w życiu. W ciągu 12 miesięcy około 50% osób doświadcza tego typu dolegliwości, a 5–15% zgłasza, że ból pleców występuje u nich przewlekle. Jest to więc schorzenie o charakterze społecznym. Ból pleców może występować w postaci ostrej lub przewlekłej. Ostry ból trwa zazwyczaj krócej niż trzy miesiące. Wiele osób w ciągu życia doświadcza kilku epizodów ostrego bólu pleców.

Kręgosłup

Kręgosłup to silna i wytrzymała struktura, która umożliwia poruszanie się w pozycji wyprostowanej i chroni rdzeń kręgowy. Składa się z 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych i 5 kręgów lędźwiowych. Pomiędzy kręgami znajdują się krążki międzykręgowe, zbudowane z chrząstki, a ich wewnętrzna część – jądro miażdżyste – jest miękka. Po bokach kręgów znajdują się stawy, które umożliwiają ruchy kręgosłupa i zapewniają jego stabilność. Dodatkowo, stabilność i mobilność kręgosłupa zapewniają odpowiednie mięśnie.

Z upływem lat dochodzi do zmian związanych z wiekiem, zwłaszcza w obrębie krążków międzykręgowych, które stają się cieńsze i mogą ulegać degeneracji. W takich przypadkach wewnętrzna część krążka może wypchnąć się poza swoje miejsce, co prowadzi do ucisku na jeden lub więcej korzeni nerwowych w kanale kręgowym. Taki stan nazywany jest wypukliną lub przepukliną dysku. Przepuklina krążka międzykręgowego występuje u około 35% populacji, jednak nie zawsze powoduje dolegliwości bólowe.

Przyczyny

W wielu przypadkach nie można jednoznacznie określić przyczyny ostrego bólu pleców. Do najczęstszych czynników ryzyka należą: dźwiganie ciężkich przedmiotów, ruchy skrętne tułowia, jednostronne obciążenia, słaba kondycja fizyczna, brak aktywności fizycznej, stres, problemy emocjonalne oraz predyspozycje genetyczne. Często przyczyną jest kombinacja kilku z tych czynników.

Jak powstaje ból?

Ostry ból pleców może mieć różne źródła. W wielu przypadkach jest to tzw. „postrzał” (lumbago) – ból odczuwany w dolnej części pleców, który może być bardzo intensywny, ale zwykle nie wiąże się z poważnym uszkodzeniem kręgosłupa. Inną częstą przyczyną ostrego bólu pleców jest przepuklina dysku, gdy jądro miażdżyste wypycha się poza swoje miejsce, uciskając korzeń nerwowy. Zmiany degeneracyjne kręgów, szczególnie w obrębie wyrostków poprzecznych, mogą prowadzić do ucisku korzeni nerwowych przez zwężone otwory międzykręgowe. W wyniku tego pojawia się ból oraz wzmożone napięcie mięśniowe.

Rzadziej ból pleców może być wynikiem innych, poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak złamanie kręgu, nowotwory, infekcje lub choroby zapalne (np. reumatyzm). W tych przypadkach ból pleców jest tylko jednym z objawów i wymaga dalszej diagnostyki.

Ból pleców można sklasyfikować w następujący sposób:

1. Zwykłe (niespecyficzne) bóle pleców i lumbago – 80–90% przypadków.
2. Ból korzeni nerwowych promieniujący poniżej kolana – najczęściej spowodowany przepukliną krążka międzykręgowego lub zwężeniem otworu międzykręgowego (rwa kulszowa to termin stosowany do określenia bólu promieniującego wzdłuż nerwu kulszowego).
3. Inne, rzadziej występujące choroby – nowotwory, złamania, choroby reumatyczne – 1–5%.

Co można zrobić we własnym zakresie?

Leczenie ostrego bólu pleców najlepiej rozpocząć od jak najszybszego powrotu do normalnych czynności codziennych. Zaleca się stopniowe wznowienie aktywności fizycznej i wykonywanie codziennych obowiązków. Czasami pomocne może być krótkotrwałe zwolnienie lekarskie, ale leżenie w łóżku nie jest rozwiązaniem. Brak aktywności fizycznej może prowadzić do osłabienia mięśni i pogorszenia stanu zdrowia.

Unikaj długotrwałego leżenia, zwłaszcza w przypadku bólu korzeniowego, ponieważ to może nasilić dolegliwości. Warto jednak pamiętać, że odpoczynek w łóżku nie jest sposobem leczenia i nie przyspieszy procesu zdrowienia. Kręgosłup nie wyleczy się leżąc.

Ból pleców można skutecznie leczyć lekami, z których część jest dostępna bez recepty w aptekach. Jeśli przyjmujesz leki przeciwbólowe, stosuj je regularnie, 3–4 razy dziennie, aby uzyskać lepszy efekt.

Bądź optymistą i pamiętaj, że nie ma powodu do niepokoju. Z połączeniem aktywności fizycznej taka postawa sprzyja szybkiemu powrotowi do zdrowia.

Kiedy należy szukać pomocy?

Silny ból pleców rzadko oznacza poważną chorobę, jednak należy szukać pomocy, jeśli:

• Jesteś zaniepokojony stanem swojego zdrowia.
• Ból jest intensywny i nie ustępuje po zastosowaniu leków przeciwbólowych lub odpoczynku.
• Potrzebujesz zwolnienia lekarskiego lub ból nie mija szybko.
• Zauważasz niedowłady mięśni.
• Masz problemy z oddawaniem moczu lub czujesz drętwienie w okolicy krocza (może to świadczyć o poważnym wypadnięciu krążka międzykręgowego, które wymaga leczenia operacyjnego w ciągu 24 godzin).
• Zauważasz niezamierzoną utratę wagi lub masz złe samopoczucie ogólne.

Co zrobi lekarz?

Lekarz przeprowadzi szczegółowe badanie, aby określić, czy chodzi o „zwykły” ból pleców, ból korzeniowy spowodowany przepukliną dysku, czy zwężenie kanału kręgowego. Należy również wykluczyć poważniejsze choroby podstawowe, które w rzadkich przypadkach mogą powodować ból pleców.

W zależności od objawów, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak badanie krwi lub zdjęcie rentgenowskie. Badania obrazowe nie są rutynowo wykonywane, chyba że ból nie ustępuje po 4–6 tygodniach. Zwykle zdjęcia rentgenowskie nie dostarczają jednoznacznych informacji w przypadku bólu pleców.

Lekarz przekaże Ci dokładne informacje na temat diagnozy i omówi dostępne opcje leczenia. Może również przepisać odpowiednie leki przeciwbólowe. Dodatkowo, oceni, czy jesteś zdolny do pracy lub czy powinieneś porozmawiać z pracodawcą o zmianie rodzaju pracy.

Jeśli po 1–2 tygodniach nie nastąpi poprawa, lekarz oceni, czy wskazane będą zabiegi terapeutyczne, takie jak terapia manualna. Tego rodzaju leczenie może pomóc złagodzić ból i poprawić ruchomość.

W przypadku bólu korzeniowego lekarz oceni, czy konieczna jest operacja. Tylko niewielki odsetek pacjentów wymaga leczenia operacyjnego – większość szybko poprawia swój stan zdrowia bez interwencji chirurgicznej.

Po około 4–6 tygodniach lekarz zaplanuje dalszy program rehabilitacji, w tym ćwiczenia lub zajęcia ruchowe z fizjoterapeutą, które pomogą przywrócić pełną sprawność.

Kiedy objawy ustępują?

Stan pacjenta poprawia się zwykle po kilku dniach do tygodnia, a całkowite wyleczenie następuje po 4–6 tygodniach. Zaledwie niewielki odsetek osób zmaga się z przewlekłym bólem pleców, wymagającym dalszej diagnostyki.

Dodatkowe informacje

• Przewlekły ból pleców
• Aktywność fizyczna – lek dla ciała i duszy
• Przewlekły ból pleców – Informacje dla personelu medycznego