Czym jest powysiłkowy ból głowy?

Powysiłkowy ból głowy to ból głowy, które jest wywoływany przez wysiłek fizyczny. 

Jest to stosunkowo rzadkie i zazwyczaj niegroźne zaburzenie, które nie jest związane z żadną chorobą podstawową. Nie do końca wiadomo, jak częsty jest ten rodzaj bólu głowy, ale badania wskazują, że dotyczy on około 1–10% aktywnych fizycznie dorosłych. Ten rodzaj bólu głowy zwykle pojawia się po raz pierwszy w młodym wieku.  

Cechy powysiłkowego bólu głowy

• Ból głowy najczęściej opisywany jest jako pulsujący.
• Staje się on zauważalny w związku z wysiłkiem fizycznym lub krótko po nim.
• Ból występuje zazwyczaj po obu stronach.
• Zazwyczaj ten rodzaj bólu głowy dotyka ogólnie zdrowych osób. Ponadto ten rodzaj bólu głowy różni się od innych bólów głowy, których cierpiący mogli doświadczyć w przeszłości.
• Powysiłkowe bóle głowy są zazwyczaj krótkotrwałe i ustępują po zakończeniu nasilonej aktywności. Ból głowy może trwać krócej niż pięć minut, ale są też pacjenci, u których utrzymuje się on przez kilka godzin, maksymalnie do dwóch dni.
• Wysiłek może również powodować ból głowy u osób z chorobą podstawową, np. chorobą serca. W takich przypadkach ból głowy należy oceniać w kontekście choroby podstawowej i odpowiednio leczyć.

Przyczyna

Jej przyczyna nie jest znana. Nie wykryto leżących u podstaw zmian w mózgu. Ból głowy jest prawdopodobnie spowodowany przejściowo podwyższonym ciśnieniem w głowie. Inna hipoteza mowi zaburzonym powrocie krwi przez żyły głowy podczas wysiłku.

Chociaż generalnie każda aktywność może wywołać ból głowy związany z wysiłkiem, pewne czynności są częściej odpowiedzialne za taki rodzaj bólu niż inne. Przykłady to podnoszenie ciężarów, bieganie, wiosłowanie, tenis, pływanie. Lekkie czynności, takie jak chodzenie, rzadko prowadzą do tego typu bólu głowy. Czynniki ryzyka powysiłkowego bólu głowy:

• Początek intensywnego treningu
• Uciążliwy trening w wysokich temperaturach
• Trening na dużych wysokościach
• Osoby cierpiące na migreny lub mające rodzinną historię migren, wydają się częściej niż przeciętnie cierpieć na ból głowy związany ze wysiłkiem.

Przebieg

Ból często występuje w formie ostrej i w ścisłym związku czasowym z wysiłkiem fizycznym. 

Ból głowy jest zwykle opisywany jako pulsujący i odczuwany po obu stronach głowy lub sporadycznie z tyłu głowy. Istnieją zarówno postacie krótkoterminowe, jak i długoterminowe, a ból może trwać od pięciu minut do dwóch dni.

Rozpoznanie

Historia choroby wykazuje typowe cechy. Badanie lekarskie nie wykazuje żadnych oznak choroby. Przy pierwszym napadzie ważne jest zachowanie spokoju i zaprzestanie aktywności fizycznej.

Istnieją inne choroby, które również mogą zaczynać się nagłym i intensywnym bólem głowy. W ostrym krwotoku mózgowym (krwotok podpajęczynówkowy) bólowi głowy towarzyszą zwykle nudności i wymioty, objawy są wyraźnie nasilone i mogą wystąpić zmiany świadomości. W przypadku pierwszych, szczególnie intensywnych i długotrwałych napadów bólu głowy związanych z wysiłkiem wskazane jest skorzystanie z pomocy lekarskiej!

Jeśli chorzy rozpoznają ból, ponieważ cierpieli z powodu takiego samego w przeszłości, nie ma z kolei powodu do obaw.

Terapia

Celem terapii jest zmniejszenie częstotliwości i intensywności występowania napadów bólu głowy. Czas trwania bólu głowy często można skrócić, jeśli czynność wyzwalająca zostanie przerwana zaraz po rozpoczęciu bólu. Nierzadko zdarza się, że cierpiący doświadczają podobnego bólu kilkakrotnie w określonym przedziale czasu. Ogólnie jednak istnieje tendencja do ustępowania bólu w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. W tym okresie można próbować stopniowo ponownie zwiększyć poziom aktywności. Poprzez ostrożne ćwiczenia i unikanie ćwiczeń przy wysokich temperaturach lub na dużych wysokościach, osoby cierpiące mogą zapobiec wysiłkowemu bólowi głowy. Pomocna może być również lekka rozgrzewka przed właściwą męczącą aktywnością.

Ból głowy związany ze wysiłkiem można leczyć za pomocą leków. NLPZ, takie jak indometacyna lub naproksen, są zwykle skuteczne i mogą być również przyjmowane zapobiegawczo 30–60 minut przed rozpoczęciem aktywności fizycznej.

Choroba jest bolesna, ale niegroźna. Objawy zwykle po jakimś czasie ustępują samoistnie i nie ma dowodów na to, że napady niosą ze sobą zwiększone ryzyko wystąpienia innych chorób.

Dodatkowe informacje

• Wysiłkowy ból głowy — informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Caroline Beier, specjalista chorób wewnętrznych, Hamburg
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent