Czym jest krwotok nadtwardówkowy?
Krwotok nadtwardówkowy to krwawienie w głowie, między czaszką a oponą twardą mózgową (łac. dura mater). Takie krwawienie występuje zazwyczaj w przypadku uszkodzenia naczynia krwionośnego, często w wyniku urazu głowy. Przy takim urazie czaszkowo-mózgowym często dochodzi do innych urazów, takich jak np. złamania kości czaszki. Krwotok nadtwardówkowy jest poważnym następstwem wypadku i może prowadzić do różnych objawów, łącznie z utratą przytomności. Ważne jest szybkie skierowanie do szpitala i w większości przypadków konieczna jest operacja w trybie pilnym.
Krwotoki nadtwardówkowe powstają wskutek około 2% urazów głowy. Częstotliwość ta jest odpowiednio większa, im poważniejszy jest uraz głowy. Mężczyźni chorują 4 razy częściej niż kobiety, co wynika przede wszystkim z faktu, że mężczyźni znacznie częściej doznają urazów głowy.
Objawy
Krwotok nadtwardówkowy występuje zwykle w ramach urazu czaszkowo-mózgowego, skutkiem wypadku mogą więc także być inne urazy. Typowym objawem krwotoku nadtwardówkowego jest okresowa utrata przytomności. Pierwszymi objawami po okresowej nieprzytomności są zwykle bóle głowy, nudności, wymioty i napady drgawek. Ponadto mogą wystąpić silne zawroty głowy, drgawki i ponowne zaburzenia świadomości po okresie polepszenia stanu chorego (tzw. interwale jasnym). W ciężkich przypadkach krwotok nadtwardówkowy może prowadzić do długotrwałej nieprzytomności. Jeżeli osoba poszkodowana nie zostanie szybko poddana leczeniu szpitalnemu, przebieg może się gwałtownie pogorszyć i zakończyć śpiączką lub zgonem.
Diagnostyka
W przypadku podejrzenia krwotoku nadtwardówkowego należy szybko skierować poszkodowanego do szpitala. Najważniejszym środkiem umożliwiającym postawienie rozpoznania jest Tomografia komputerowa (TK) mózgu. Badanie TK pokazuje, czy i w którym obszarze głowy gromadzi się krew. W niektórych przypadkach wykonuje się również rezonans magnetyczny (MRI), który dostarcza dokładniejszych wyników badania, ale jego wykonanie zajmuje więcej czasu.
Leczenie
Szybkie leczenie w szpitalu jest niezwykle ważne w przypadku krwotoku nadtwardówkowego. Po wykryciu krwotoku za pomocą TK podejmowana jest decyzja o odpowiednim leczeniu. Jeśli krwotok nadtwardówkowy nie jest bardzo nasilony, a pacjent jest w stabilnym stanie, w niektórych przypadkach operacja nie musi być konieczna. W większości przypadków konieczne jest jednak otwarcie sklepienia czaszki, aby usunąć nagromadzoną wskutek krwotoku krew. Najczęściej zajmują się tym neurochirurdzy. Alternatywnym zabiegiem ratunkowym jest trepanacja, podczas której podwyższone ciśnienie w mózgu jest zmniejszane przez wywiercony w czaszce mały otwór trepanacyjny.
Rokowanie
Przy szybkim wyleczeniu rokowanie jest dobre. 90–95% pacjentów całkowicie wraca do zdrowia. Przy braku leczenia śmiertelność w przypadku krwotoku nadtwardówkowego wynosi do 50%. W fazie zdrowienia wielu pacjentów cierpi na ból głowy, zawroty głowy, uogólniony niepokój, problemy z koncentracją i zmęczenie.
Dodatkowe informacje
- Uraz czaszkowo-mózgowy
- TK mózgu
- Napad padaczkowy
- Krwotok nadtwardówkowy – informacje dla personelu medycznego
- Nieprzytomność, zaburzenie świadomości – informacje dla personelu medycznego
Ilustracje
Autorzy
- Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
- Jonas Klaus, lekarz, Fryburg
Link lists
Authors
Previous authors
Updates
Gallery
Snomed
References
Based on professional document Krwiak nadtwardówkowy. References are shown below.
- Bullock MR, Chesnut R, Ghajar J, et al. Surgical management of acute epidural hematomas. Neurosurgery 2006; 58:S7. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Huisman TA, Tschirch FT. Epidural hematoma in children: Do cranial sutures act as a barrier?. J Neuroradiol 2008; 36: 93-7. PubMed
- Cohen JE, Montero A, Israel ZH: Prognosis and clinical relevance of anisocoria-craniotomy latency for epidural hematoma in comatose patients. J Trauma 1996 Jul; 41(1): 120-2 PubMed
- Wester K: Decompressive surgery for "pure" epidural hematomas: does neurosurgical expertise improve the outcome? Neurosurgery 1999 Mar; 44(3): 495-500; discussion 500-2. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Nelson JA. Local skull trephination before transfer is associated with favorable outcomes in cerebral herniation from epidural hematoma. Acad Emerg Med 2011; 18:78. PubMed
- Bejjani GK, Donahue DJ, Rusin J, Broemeling LD: Radiological and clinical criteria for the management of epidural hematomas in children. Pediatr Neurosurg 1996 Dec; 25(6): 302-8 PubMed
