Co to jest alergia?

Alergia to nadwrażliwość układu odpornościowego na pewne substancje, z którymi organizm styka się np. poprzez powietrze lub pokarm. Substancje te, które u zdrowego człowieka nie powodują żadnych problemów zdrowotnych, nazywamy alergenami.

Przykładem najczęstszych alergenów, które mogą wywołać nadmierną reakcję układu odpornościowego są pyłki, produkty spożywcze, roztocza kurzu i leki. Także ukąszenia owadów, zwłaszcza osy i pszczoły, często wywołują reakcje alergiczne. Ponadto zdarzają się alergie na zwierzęta domowe i pleśnie. Alergia kontaktowa (wyprysk kontaktowy) oznacza nadwrażliwość na substancje takie jak lateks, plastry lub metale, z którymi skóra ma kontakt. Alergie na określone substancje, które wykazują podobieństwo do pierwotnie uczulającego alergenu, często występują razem. Zjawisko to nazywane jest alergią krzyżową.

W przypadku alergii układ odpornościowy uczulonej osoby wytwarza przeciwciała przeciwko substancjom, które w rzeczywistości są nieszkodliwe. Gdy taka osoba wchodzi w kontakt z odpowiednim alergenem, następuje odpowiedź immunologiczna i uwolnienie różnych substancji przekaźnikowych, takich jak histamina. Możliwe działania takich substancji przekaźnikowych to rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększona przepuszczalność ściany naczynia z wyciekiem płynu do tkanki, zwężenie dróg oddechowych lub stan zapalny tkanek. Jednak w zdecydowanej większości przypadków reakcja alergiczna występuje miejscowo, czyli jest ograniczona do miejsca kontaktu z substancją wyzwalającą.

Leczenie w czasie ciąży i karmienia piersią

Terapia zależy od nasilenia i rodzaju alergii. Podstawą leczenia jest unikanie kontaktu z powodującym chorobę alergenem. W czasie ciąży i karmienia piersią można przeciwdziałać reakcjom alergicznym poprzez zmianę diety, unikanie określonych substancji na skórze lub odstawienie leków powodujących nadwrażliwość. W przypadku alergii na pyłki pomocne w ocenie sytuacji mogą być kalendarz stężeń pyłków oraz informacje z serwisu pogodowego. Przy alergii zawodowej konieczna może być zmiana warunków w miejscu pracy. Często pozwala to uwolnić się od uciążliwych dolegliwości.

Istnieją różne leki, które łagodzą objawy alergii. Często stosowanymi grupami są tzw. leki przeciwhistaminowe i glikokortykosteroidy. np. w postaci tabletek, spray'ów do nosa lub kremów.

Z reguły w czasie ciąży leki mogą być stosowane w ograniczonym zakresie. Niektórych farmaceutyków nie wolno w ogóle przyjmować, gdyż mogą stanowić zagrożenie dla przyszłej matki lub dziecka. W przypadku leków przeciwalergicznych należy rozważyć uciążliwość dolegliwości w stosunku do potencjalnego ryzyka. Należ omówić sytuację z lekarzem prowadzącym i zapytać, czy przyjmowanie określonych leków jest bezpieczne.

Miejscowe leczenie alergii, np. za pomocą kropli do oczu lub aerozolu do nosa, może być zwykle prowadzone także w czasie ciąży i karmienia piersią w porozumieniu z lekarzem. Do substancji czynnych o działaniu miejscowym, przebadanych pod względem bezpieczeństwa stosowania przez kobietę w ciąży i w okresie karmienia piersią, należą m.in. preparaty kortyzonu (np. budezonid) lub kwas kromoglikanowy. Pomocne może być płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej (NaCl 3%), które w niektórych przypadkach zmniejsza potrzebę stosowania innych leków.

Jeśli leczenie miejscowe nie jest wystarczające, można zastosować loratadynę lub cetyryzynę, leki przeciwhistaminowe II generacji, w postaci tabletek. W przypadku stosowania leków przeciwhistaminowych w okresie karmienia piersią nie można wykluczyć, że u dziecka może wystąpić niepokój lub zmęczenie, a w przypadku loratadyny suchość w ustach i szybkie bicie serca. Jednak jest to raczej mało prawdopodobne.

Należy skonsultować z lekarzem bezpieczeństwo stosowania dotychczasowych leków.

Odczulanie (immunoterapia swoista)

W przypadku odczulania, zwanego również immunoterapią swoistą, podaje się regularnie przez dłuższy czas małe dawki alergenu, aby przyzwyczaić do niego układ immunologiczny i zmniejszyć jego nadmierną reakcję. U kobiet w ciąży dobrze tolerowaną dotychczas stosowaną terapię można zwykle kontynuować w porozumieniu z lekarzem prowadzącym. Należy jednak unikać rozpoczynania terapii i zwiększania dawki w czasie ciąży. Nie ma dowodów na negatywne skutki odczulania podczas karmienia piersią. Może być zatem kontynuowane w okresie karmienia piersią.

Dodatkowe informacje

Alergie

• Co to jest alergia?
• Alergia, przyczyny
• Alergia na pyłki
• Nietolerancja i alergia pokarmowa
• Alergia na lateks
• Alergia na ukąszenia owadów
• Alergie krzyżowe
• Badanie alergii u dzieci
• Alergia, ciężka reakcja alergiczna
• Wstrząs anafilaktyczny
• Pierwsza pomoc dla alergików
• Zapobieganie alergii, zalecenia dietetyczne
• Immunoterapia swoista (SIT) – informacje dla personelu medycznego
• Alergia jako choroba układowa – informacje dla personelu medycznego
• Alergia na ukąszenia owadów – informacje dla personelu medycznego
• Alergia i nietolerancja pokarmowa – informacje dla personelu medycznego

Specyficzne choroby alergiczne

• Astma oskrzelowa
• Astma u dzieci
• Swędząca wysypka
• Wyprysk kontaktowy
• Pokrzywka (urticaria)
• Katar sienny (alergiczny nieżyt nosa)
• Alergiczne zapalenie spojówek (conjunctivitis)
• Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
• Wyprysk atopowy (neurodermit)
• Astma oskrzelowa – informacje dla personelu medycznego
• Alergiczny nieżyt nosa– informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Marleen Mayer, lekarz, Mannheim
• Julia Trifyllis, dr n. med., specjalista ds. ginekologii i położnictwa, Münster/W.