Co to jest zespół fibromialgii?
Definicja
Fibromialgia to przewlekły zespół objawów, który charakteryzuje się szerokim bólem mięśni, stawów i kości w wielu obszarach, a także zaburzeniami snu, chronicznym zmęczeniem oraz trudnościami w koncentracji. Choroba ta nie ma podłoża organicznego, co oznacza, że nie jest wynikiem uszkodzenia tkanek. aniNie innychjest stanówteż zapalnychspowodowana stanami zapalnymi w organizmie. Fibromialgia nie stanowi bezpośredniego zagrożenia życia, jednak może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjenta.
W potocznym języku, fibromialgia jest często określana jako „reumatyzm tkanek miękkich”, ponieważ obejmuje ból mięśni, stawów i więzadeł.
Objawy
Główne objawy fibromialgii to:
- Ból mięśni, stawów i kości, który może występować w różnych częściach ciała, często obejmując szyję, plecy, ramiona, biodra oraz ręce i nogi. Ból może być o różnej intensywności: od tępego, piekącego, po ostry i przeszywający.
- Zaburzenia snu, czyli częste wybudzanie się w nocy oraz uczucie, że sen nie daje odpoczynku. Chory może budzić się zmęczony, mimo długiego czasu spędzonego w łóżku.
- Przewlekłe zmęczenie i wyczerpanie, nawet po odpoczynku, które może prowadzić do osłabienia zdolności do wykonywania codziennych czynności.
- Trudności w koncentracji, tzw. „fibro fog” – problemy z zapamiętywaniem, koncentracją oraz myśleniem.
- Bóle głowy i częste migreny.
- Bóle brzucha, w tym skurcze w podbrzuszu, mogące przypominać dolegliwości związane z zespołem jelita drażliwego.
Objawy fibromialgii są często zmienne i mogą nasilać się pod wpływem stresu, zmiany pogody, urazów czy innych czynników zewnętrznych.
Przyczyny
Dokładna przyczyna fibromialgii nie została jeszcze w pełni poznana, ale uważa się, że jest to wynik interakcji wielu czynników, wz tymktórych najważniejsze to:
- Predyspozycje genetyczne,
któremogące sprawiać, że organizm jest bardziej podatny na rozwój tej choroby. - Zaburzenia w układzie nerwowym, które mogą prowadzić do nadmiernej reakcji na bodźce bólowe. Zmiany te mogą dotyczyć przetwarzania bodźców bólowych w mózgu i rdzeniu kręgowym.
- Czynniki biologiczne, takie jak zmiany w receptorach serotoninowych, które mają wpływ na
nastrojenastrój i percepcję bólu. - Czynniki psychiczne – stres, depresja, lęki, urazy emocjonalne oraz traumy mogą również przyczyniać się do rozwoju fibromialgii.
- Czynniki związane ze stylem życia, takie jak palenie tytoniu, nadwaga, brak aktywności fizycznej oraz zaburzenia snu.
Fibromialgia może również występować w połączeniu z innymi chorobami, takimi jak reumatyzm, zapalenie stawów czy choroby psychiczne (np. depresja).
Częstotliwość występowania
Fibromialgia dotyczy osób w każdym wieku, ale najczęściej pojawia się w okresie dorosłości, szczególnie między 40. a 60. rokiem życia. Choroba jest bardziej powszechna u kobiet, które chorują na nią około 2-3 razy częściej niż mężczyźni. Szacuje się, że w skali międzynarodowej fibromialgia dotyka od 0,4% do 8,8% populacji.
Badania
Rozpoznanie fibromialgii opiera się głównie na wywiadzie lekarskim, badaniu fizykalnym oraz wykluczeniu innych chorób o podobnych objawach. W diagnostyce wykorzystuje się również kwestionariusze, które pomagają określić lokalizację i nasilenie bólu, jak również inne objawy związane z chorobą.
Kwestionariusz fibromialgii zawiera pytania dotyczące takich objawów jak:
- Miejsca występowania bólu (np. szczęka, obręcz barkowa, szyja, plecy, brzuch, biodra, uda, podudzie).
- Objawy towarzyszące, takie jak zmęczenie, problemy ze snem, bóle głowy, depresja, ból w podbrzuszu, trudności z koncentracją.
Dodatkowo przeprowadza się podstawowe badania laboratoryjne (morfologia krwi, OB, TSH, witamina D, itd.), aby wykluczyć inne choroby, które mogą dawać podobne objawy,. takieDo jaktakich chorób zalicza się: niedoczynność tarczycy, depresjadepresję, zapalenie stawów, czy zespół Sjögrena.
Leczenie
Leczenie fibromialgii jest złożone i zazwyczaj obejmuje kilka różnych podejść terapeutycznych:
-
Leki:
- Leki przeciwdepresyjne, takie jak amitryptylina (w małych dawkach, działająca koanalgetycznie), mogą pomóc w zmniejszeniu bólu oraz poprawie jakości snu.
- W przypadku współistniejących zaburzeń lękowych i depresji stosuje się również pregabalinę i duloksetynę.
- Leki opioidowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i środki zwiotczające mięśnie, kortykosteroidy nie są zalecane, ponieważ mają ograniczoną skuteczność w leczeniu fibromialgii i mogą powodować skutki uboczne, czasami grożne.
-
Terapia multimodalna:
To podejście wielodyscyplinarne, które łączy metody aktywizujące z psychoterapią. Zalecane techniki aktywizujące to:- Trening wytrzymałościowy (np. szybki marsz, jazda na rowerze, taniec) o niskiej lub średniej intensywności, co najmniej 2-3 razy w tygodniu przez 30 minut.
- Gimnastyka w wodzie (aqua aerobik) – delikatne ćwiczenia fizyczne w wodzie, które są łagodne dla stawów.
- Ćwiczenia fizyczne w sali – ćwiczenia gibkościowe, koordynacyjne i wzmacniające.
Z kolei metody psychoterapeutyczne obejmują terapię poznawczo-behawioralną, która pomaga radzić sobie z przewlekłym bólem i stresem, oraz edukację pacjenta na temat choroby i jej zarządzania.
Uzupełnieniem leczenia mogą być również techniki takie jak Qi-Gong, Tai-Chi oraz Joga, które pomagają w rozluźnieniu mięśni, poprawie elastyczności i redukcji stresu.
Rokowanie
Fibromialgia jest chorobą przewlekłą, która nie prowadzi do uszkodzenia narządów ani nie skraca życia. Pomimo braku pełnego wyleczenia, dzięki odpowiedniemu leczeniu i aktywności fizycznej, pacjenci mogą znacząco poprawić jakość życia. Często stosowanie terapii multimodalnej, regularne ćwiczenia oraz techniki relaksacyjne prowadzą do zmniejszenia objawów, a pacjenci mogą funkcjonować w społeczeństwie, zachowując zdolność do pracy i codziennego życia.
Dodatkowe informacje
- Palenie szkodzi zdrowiu
- Aktywność fizyczna: lek dla ciała i duszy
- Zespół fibromialgii – Informacje dla personelu medycznego
Autor
- Tomasz Tomasik (recenzent)
- Susanna Allahwerde, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Berlin
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent