Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Złamanie kości śródstopia

Streszczenie

  • Definicja: Złamanie kości śródstopia (łac. metatarsus).
  • Epidemiologia: Złamania kości śródstopia są jednymi z najczęstszych złamań,. Stanowią 5–6% wszystkich złamań w podstawowej opiece zdrowotnej.
  • Objawy: Ból i obrzęk śródstopia. Po długim okresie powtarzalnej aktywności lub po nagłym zintensyfikowaniu aktywności często występują złamania przeciążeniowe.
  • Wyniki badania: Obrzęk i ból zlokalizowany w śródstopiu, nasilający się podczas palpacji.
  • Diagnostyka: Obrazowanie rentgenowskie (RTG).
  • Leczenie: Leczenie zależy od rodzaju złamania. Często przyczyną silnego bólu są nieprawidłowo wygojone złamania, dlatego należy unikać nieprawidłowego ustawienia kości. Złamania przeciążeniowe leczy się odciążeniem trwającym 3–4 tygodnie.

Informacje ogólne

Definicja

  • Złamanie kości śródstopia (łac. metatarsus).
  • Znaczny odsetek złamań urazowych stanowią następujące 3 rodzaje:
    • złamanie awulsyjne podstawy V kości śródstopia
    • złamania trzonu kości śródstopia
    • złamania podgłowowe części dystalnych: I do IV kości śródstopia.
  • Złamanie marszowe oznacza złamanie przeciążeniowe kości śródstopia.

Epidemiologia

  • Złamania kości śródstopia stanową 5–6% wszystkich złamań w podstawowej opiece zdrowotnej.
  • W około 50% przypadków dochodzi do złamania V kości śródstopia.1
  • Złamania przeciążeniowe są zwykle zlokalizowane w II lub III kości śródstopia.
  • Około 1/3 wszystkich złamań stopy to złamania śródstopia.

Anatomia

  • Kości śródstopia są oznaczone kolejnymi numerami od palucha (I kość śródstopia) do małego palca (V kość śródstopia).
  • Najkrótsza jest I kość śródstopia, a II kość śródstopia jest najdłuższa.
  • Kości śródstopia są typowymi kośćmi długimi i składają się z:
    • środkowej, węższej części zwanej trzonem
    • pogrubionego proksymalnego końca zwanego podstawą
    • pogrubionego końca dystalnego zwanego głową.

Etiologia i patogeneza

Złamanie trzonu

  • I kość śródstopia ma większe znaczenie funkcjonalne w stopie niż pozostałe kości śródstopia, zatem tolerancja nieprawidłowego ustawienia I kości śródstopia jest mniejsza niż pozostałych kości śródstopia.
  • Zwykle w złamaniach II–V kości śródstopia występują tylko niewielkie przemieszczenia.
  • Większość złamań trzonu jest spowodowana bezpośrednim uderzeniem lub urazem skrętnym.2

Złamanie w proksymalnej części V kości śródstopia

  • Mogą to być 3 różne urazy, z których każdy wymaga innego leczenia:
    • złamanie podstawy (guzowatości), złamanie awulsyjne
    • złamanie Jonesa (przejścia podstawy w trzon [przynasady])
    • złamanie trzonu; zwykle złamanie przeciążeniowe.
  • Złamanie podstawy
    • Złamanie awulsyjne jest zwykle spowodowane inwersją stawu skokowego, gdy stopa znajduje się w zgięciu podeszwowym.
    • Wywiad wskazuje na uraz bocznej części stawu skokowego; te złamania często nie są rozpoznawane.
  • Złamanie przejścia podstawy w trzon [przynasady]
    • złamanie Jonesa
    • ostre złamania trzonu kości śródstopia są zwykle spowodowane działaniem siły pionowej lub przyśrodkowo–bocznej na podstawę V kości śródstopia, kiedy ciężar ciała spoczywa na bocznej części stopy w zgięciu podeszwowym3
    • może to mieć miejsce w przypadku nagłej zmiany kierunku, w momencie podnoszenia pięty z podłoża.
  • Złamanie trzonu kości śródstopia
    • często spowodowane przeciążeniem
    • złamania przeciążeniowe trzonu kości śródstopia mogą być spowodowane przewlekłym przeciążeniem, zwłaszcza podczas uprawiania sportów wymagających skakania.

Złamania dystalnych części I–IV kości śródstopia (złamania podgłowowe kości śródstopia)

  • Takie złamania są mniej powszechne niż inne typy złamań kości śródstopia, ale wymagają szczególnej uwagi, ponieważ często wiążą się z uszkodzeniem ścięgien stawu Lisfranca.
  • Ten zespół ścięgien stabilizuje podstawę kości śródstopia, pomaga utrzymać łuk stopy i łączy kości śródstopia z resztą ciała.
  • Nawet niewielkie urazy tego zespołu ścięgien mogą powodować długotrwały ból, dlatego ważna jest prawidłowa diagnoza.
  • U dzieci nasada (miejsce wzrostu) I kości śródstopia znajduje się proksymalnie, podczas gdy nasada II–V kości śródstopia znajduje się dystalnie. Ważne jest, aby być tego świadomym i nie pomylić prawidłowej I kości śródstopia ze złamaniem.

Czynniki predysponujące

  • Długotrwałe lub częste przeciążenia, takie jak marsz lub bieg, predysponują do złamań przeciążeniowych.
  • Szczególnie narażeni na złamania przeciążeniowe są pacjenci z osteoporozą.

ICD–10

  • S92 Złamanie stopy z wyjątkiem stawu skokowego.
    • S92.3 Złamanie kości śródstopia.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Objawy kliniczne złamania, potwierdzenie zdjęciem rentgenowskim.
  • Kryteria ottawskie – wskazane jest badanie rentgenowskie śródstopia.
    • Jeśli w środkowej części stopy występuje ból i spełnione jest 1 z poniższych kryteriów:
      • bolesność uciskowa powyżej podstawy V kości śródstopia (strona boczna)
      • bolesność uciskowa nad kością łódkowatą (os naviculare) (strona przyśrodkowa)
      • brak możliwości obciążenia pełnego ciężarem ciała kończyny bezpośrednio po urazie i podczas późniejszego badania.

Wywiad lekarski

  • Ból i obrzęk kości śródstopia.
  • Złamanie przeciążeniowe
    • Często występuje po długim okresie powtarzalnej aktywności lub po jej nagłej intensyfikacji.
    • W przypadku złamań przeciążeniowych ból często początkowo ustępuje w spoczynku i nawraca podczas chodzenia/biegania.
    • Nieprawidłowo lub niedostateczne zagojone złamanie spowoduje ból i obrzęk podczas obciążenia,.
  • Złamanie trzonu
    • Zwykle spowodowane ostrym urazem w postaci bezpośredniego uderzenia lub urazu skrętnego.
    • Złamanie objawia się bólem, obrzękiem, krwawieniem i trudnościami w chodzeniu.
  • Złamanie w proksymalnej części V kości śródstopia
    • Wymaga specjalnej oceny: czy występuje złamanie awulsyjne? Złamanie Jonesa? Złamanie przeciążeniowe?
    • Wszystkie 3 typy złamań powodują ból bocznej części stopy oraz trudności w chodzeniu.
  • Złamania częsci dystalnych I–IV kości śródstopia
    • Zwykle spowodowane stłuczeniami i bezpośrednim uderzeniem lub w wyniku upadku do przodu na stopę w zgięciu podeszwowym.
    • U sportowców najczęstszym mechanizmem złamania Lisfranca jest obciążenie osiowe stopy w zgięciu podeszwowym. 

Badanie fizykalne

  • Obrzęk i ból podczas palpacji kości śródstopi.
  • Badanie palpacyjne może również ujawnić szczelinę złamania.
  • Złamanie zmęczeniowe
    • miejscowy ból w szczelinie złamania.
  • Złamanie trzonu
    • silny obrzęk, zwłaszcza jeśli pacjent nie układał stopy wysoko.
    • ból w okolicy szczeliny złamania.
  • Złamanie proksymalnej części V kości śródstopia
    • Wymaga specjalnej oceny: czy występuje złamanie awulsyjne? Złamanie Jonesa? Złamanie przeciążeniowe?
  • Złamanie dystalnie w obrębie I–IV kości śródstopia
    • Takie same wyniki badania fizykalnego jak opisane w punkcie dotyczącym ostrych złamań trzonu.

Diagnostyka w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej

RTG

  • Należy je zawsze wykonywać w przypadku podejrzenia złamania kości śródstopia (patrz kryteria ottawskie).
  • Złamania są zwykle tylko nieznacznie przemieszczone.
  • Złamania trzonu
    • Zwykle biegną ukośnie lub poprzecznie.
  • Złamania podgłowowe
    • Zwykle są mnogie, a zatem często występuje przemieszczenie podeszwowe.
  • Złamania przeciążeniowe
    • W przypadku złamań przeciążeniowych szczelina złamania jest początkowo bardzo wąska, ale po 2–6 tygodniach widoczne jest tworzenie kostniny.
    • Złamania przeciążeniowe trzonu II lub III kości śródstopia mogą być trudne do wykrycia na zwykłym zdjęciu rentgenowskim – kliniczne podejrzenie takiego złamania stanowi wskazanie do scyntygrafii lub RM.
    • Jeśli wywiad lekarski i wyniki badania fizykalnego są typowe, taka rozszerzona procedura diagnostyczna nie jest konieczna.
  • Złamanie proksymalnej części V kości śródstopia
    • Jest to złamanie awulsyjne (złamanie awulsyjne guzowatości) – do 25% takich złamań pozostaje nierozpoznanych w badaniu rentgenowskim.4 Interpretację zdjęcia rentgenowskiego we wczesnym okresie dojrzewania mogą utrudniać mała trzeszczka i związane ze ścięgnem miejsce wzrostu kości (wyrostek).5
    • Złamanie Jonesa: złamanie na styku przynasady i trzonu obejmujące powierzchnię stawową w kierunku podstawy IV kości śródstopia.
    • Złamania przeciążeniowe trzonu są zwykle zlokalizowane dystalnie do stawu, ale mogą również występować w lokalizacji złamania Jonesa.
  • Złamanie części dystalnej I–IV kości śródstopia (złamanie podgłowowe)
    • Takie same wyniki badania fizykalnego jak opisane w punkcie dotyczącym złamań trzonu.
    • Złamania dystalnej części kości śródstopia są zwykle złamaniami poprzecznymi lub skośnymi; często występują złamania mnogie.
    • W przypadku urazów o wysokiej energii lub w przypadku jednoczesnego uszkodzenia ścięgien stawu Lisfranca mogą występować przemieszczenia.
  • Złamanie Lisfranca
    • Linia Lisfranca to linia przebiegająca pomiędzy kośćmi stępu a podstawami kości śródstopia.
    • Rozpoznanie złamania Lisfranca wymaga dokładnej oceny zdjęć rentgenowskich.6 W zwykłym badaniu rentgenowskim uraz ten, również poważny, może pozostać nierozpoznany nawet w 50% przypadków.7
    • Pacjentów z niewyjaśnionym bólem w okolicy stawu stępowo–śródstopnego należy skierować na dalsze badania, nawet jeśli zwykłe zdjęcia rentgenowskie nie wykazują żadnych zmian.
    • Jedną z opcji badania są zdjęcia rentgenowskie w projekcji przednio–tylnej i bocznej z obciążeniem. W cięższych urazach (złamanie Lisfranca stopnia II–III) można wykryć rozejście między głową I i II kości śródstopia. W przypadku ciężkich urazów (złamanie Lisfranca stopnia III) może dojść do wypłaszczenia łuku stopy.7
    • Uraz Lisfranca stopnia I należy podejrzewać, jeśli nie widać żadnych zmian na zdjęciach w obciążeniu, ale pacjenci skarżą się na ból w okolicy stępu i śródstopia oraz ból podczas ruchu. W takich przypadkach rozpoznanie ułatwia scyntygrafia kości (czułość 100%).7

Badanie USG

  • Dokładność, czułość i swoistość diagnostyki ultrasonograficznej i rentgenowskiej złamań stopy i stawu skokowego wydają się być równoważne.

Wskazania do skierowania do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej

  • W podejrzeniu złamania pacjentów kieruje się na badanie rentgenowskie i ewentualne dalsze leczenie.
  • W przypadku nieprawidłowego ustawienia lub zaburzeń funkcjonalnych pacjentów kieruje się do poradni chirurgii urazowo–ortopedycznej.

Leczenie

Cele leczenia

  • Leczenie złamania i ewentualnych urazów tkanek miękkich.
  • Zapobieganie powikłaniom wtórnym.

Ogólne informacje o leczeniu

  • Złamania trzonów kości śródstopia bez przemieszczenia zwykle goją się dobrze i bez powikłań. 
  • Wszystkie złamania kości śródstopia mają tę wspólną cechę, że wygojone złamanie w nieprawidłowym ustawieniu często powoduje silny ból, czemu należy zapobiegać.
  • Leczenie zależy od rodzaju złamania.
  • Złamania przeciążeniowe leczy się odciążaniem przez 3–4 tygodnie.

Różne typy złamań

Złamanie awulsyjne podstawy V kości śródstopia

  • V kość śródstopia jest miejscem przyczepu mięśnia strzałkowego krótkiego.
  • Przyczyną złamania może być ciężki uraz w supinacji lub silne obciążenie w inwersji.
  • Terapia zachowawcza
    • Przynosi efekty w złamaniach bez przemieszczenia.8
    • Chodzenie w gipsie lub ortezie przez 5 tygodni (ewentualnie stosuje się tylko bandaż elastyczny9 i but z twardą podeszwą), złamanie jest obciążane od samego początku.
    • Obciążanie jest dozwolone wyłącznie w tolerowanym zakresie.
    • W większości z tych złamań objawy ustępują w ciągu 3–6 tygodni, a złamanie goi się w ciągu 8 tygodni na zdjęciach rentgenowskich.10
  • Leczenie chirurgiczne
    • Czasami może być wskazane w przypadku znacznego przemieszczenia lub złamania śródstawowego.
  • Obserwacja
    • Po usunięciu gipsu.
    • Może wystąpić staw rzekomy – w takich przypadkach wskazana jest stabilizacja z użyciem śrub.
    • Wygojenie w ciągu 4–8 tygodni.

Złamanie Jonesa

  • Oznacza złamanie w proksymalnej części trzonu V kości śródstopia.
  • Często spowodowane urazem pośrednim (podczas treningu).
  • Często występuje staw rzekomy, który jest związany z przedwczesnym obciążeniem. Złamanie wymaga zatem bardziej intensywnego leczenia.
  • Leczenie11
    • Początkowe unieruchomienie za pomocą opatrunku gipsowego i brak aktywności z obciążeniem, kontrola po 3–5 dniach. Następnie w ramach leczenia zachowawczego opatrunek gipsowy podudzia przez 6–8 tygodni. Następnie kontrolne badanie RTG. Zwiększanie obciążenia po wygojeniu (tworzenie się kostniny i brak bolesności uciskowej). Jeśli gojenie jest niepełne, nie należy stosować obciążenia przez kolejne 4 tygodnie. Zwykle czas unieruchomienia wynosi 6–10 tygodni, a czas gojenia do 12 tygodni.2,12 
    • Pierwotna stabilizacja chirurgiczna jest wskazana u profesjonalnych sportowców, ponieważ przyspiesza gojenie.13
    • W przypadku stawu rzekomego wykonuje się chirurgiczne unieruchomienie z przeszczepem kości.

Złamanie trzonu V kości śródstopia

  • Ten typ złamania często goi się z trudem.14
  • Często występują powikłania, takie jak opóźnione gojenie i staw rzekomy.
  • Leczenie należy zindywidualizować.14
  • U bardzo aktywnych pacjentów (sportowców) należy dokładnie rozważyć strategię postępowania.5
    • Ze względu na szybszy powrót do zdrowia wskazana jest operacja.

Urazowe złamania trzonu kości śródstopia

  • Mogą być spowodowane zarówno dużym obciążeniem podczas chodzenia (złamania marszowe), jak i urazem.
  • W większości przypadków bez przemieszczenia.15
  • Leczenie
    • Ponieważ złamane trzony kości są narażone na duże obciążenia zginające podczas chodzenia, leczenie powinno obejmować stosowanie opatrunku gipsowego podudzia na 2 do 3 tygodni5, a następnie stosowanie sztywnej podeszwy przez 4 do 6 tygodni ze stopniowym zwiększaniem obciążenia stopy.8
    • Ewentualnie można użyć butów ze sztywną podeszwą, takich jak chodaki.8
    • Jeśli przemieszczenie jest istotne, wskazane może być zespolenie (osteosynteza) gwoździami Kirschnera.
    • W przypadku mnogich, nieprzemieszczonych złamań krótki gips do chodzenia może skutecznie złagodzić ból.
  • Obserwacja
    • Brak kontroli rentgenowskiej, jeśli złamanie nie jest przemieszczone – po 3 tygodniach w przypadku złamań przemieszczonych.
    • Wyleczenie spodziewane jest po 6 tygodniach; po tym czasie można zakończyć oszczędzanie kończyny.5
  • Rehabilitacja
    • Jeśli zastosowano gips, mogą być konieczne ruchy w stawie skokowym i ćwiczenia rozciągające/wzmacniające nogi.
  • Rokowanie
    • Większość złamań goi się prawidłowo.

Złamania zmęczeniowe trzonu kości śródstopia

  • Złamania zmęczeniowe trzonu kości śródstopia zwykle goją się bez unieruchomienia – jednym z powodów jest doskonałe ukrwienie.
  • Złamania te dobrze reagują na powstrzymanie się od aktywności wyzwalającej przez 4 do 8 tygodni.8
  • Jeśli chodzenie powoduje ból, pacjenci powinni używać kul, aby zmniejszyć obciążenie stopy. Można również stosować buty odciążające przodostopie.
  • Rokowanie
    • Po okresie leczenia trwającym od 4 do 8 tygodni ból ustępuje. Następnie można stopniowo wznowić aktywność.
    • Nawroty mogą wystąpić, jeśli aktywność zostanie wznowiona zbyt wcześnie lub zbyt intensywnie.

Złamanie dystalnej części I–IV kości śródstopia

  • Złamania te są spowodowane upadkiem twardych/ciężkich przedmiotów na palce stóp lub upadkami, podczas których pacjenci uderzają się w palce stóp.
  • W większości przypadków są to mnogie i przemieszczone złamania.
  • Mogą one prowadzić do znaczących późnych skutków, jeśli nie zostaną odpowiednio nastawione (złamanie Lisfranca).
  • Leczenie16
    • Nieprzemieszczone złamania bez oznak złamania Lisfranca można leczyć za pomocą szyny tylnej bez obciążania. Krótki gips na podudzie można założyć po 3 do 5 dniach. Po 7 do 10 dniach należy wykonać zdjęcia rentgenowskie przez gips, aby sprawdzić pozycję złamania (złamań). Jeśli pozycja jest dobra, leczenie gipsem jest kontynuowane przez kolejne 3 do 4 tygodni, przy stopniowym zwiększaniu obciążenia.
    • Jeśli nie można wykluczyć urazu Lisfranca I, pacjenci powinni być leczeni w gipsie ortopedycznym przez 6 tygodni.
    • Leczenie chirurgiczne jest wykonywane, jeśli bezkrwawe nastawienie jest nieskuteczne.
    • Preferowaną metodą jest przezskórne zespolenie gwoździami Kirschnera.
    • Po nastawieniu stosuje się okrągły gips na podudzie na okres 6 tygodni.
  • Obserwacja
    • Odbywa się to po operacji i po 6 tygodniach, kiedy gips jest usuwany.
    • Gwóźdź jest usuwany w tym samym czasie co gips.
  • Rehabilitacja
    • Trening ruchowy, rozciąganie i ćwiczenia siłowe należy rozpocząć po zdjęciu gipsu.

Leczenie farmakologiczne

  • W razie potrzeby leki przeciwbólowe stosowane w uśmierzaniu bólu.

Zapobieganie

  • Regularna zmiana obuwia może zapobiec złamaniom zmęczeniowym spowodowanym przez maszerowanie lub chodzenie.
  • Specjalnie dopasowane wkładki mogą być pomocne w przypadkach anomalii statyki stopy (wysokie podbicie lub płaskostopie).

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Ponieważ kości śródstopia są ze sobą ściśle połączone, stabilność jest dobra w przypadku złamań od I do II kości i występują tylko niewielkie przemieszczenia. Dzięki temu złamania szybko się goją.

Powikłania i potencjalne urazy towarzyszące

  • Uraz tętnicy.
  • Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych.
  • Kompleksowy zespół bólu regionalnego (CRPS – complex regional pain syndrome).
  • Opóźnione gojenie i staw rzekomy, głównie w złamaniach proksymalnego końca V kości śródstopia.
  • Przykurcz niedokrwienny, jeżeli leczenie urazu naczyniowego lub zespołu ciasnoty przedziałów powięziowych się opóźni.
  • Nieprawidłowe ustawienie po wygojeniu złamania; często może powodować silny ból.
  • Uszkodzenie nerwów.
  • Zapalenie kości i szpiku.

Rokowanie

  • Jest dobre pod warunkiem zastosowania prawidłowej terapii początkowej.

Dalsze postępowanie

  • Dalsze postępowanie w leczeniu złamania odbywa się w szpitalu / ambulatoryjnie.

 

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

Ilustracje

Złamanie bez zniekształcenia przez podstawę 5. kości śródstopia (1) i bocznie w kości sześciennej (2)
Złamanie bez zniekształcenia przez podstawę V kości śródstopia (1) i bocznie w kostce sześciennej (2)

Źródła

  • Bica D., Sprouse RA. Diagnosis and management of common foot fractures,  Am Fam Phys 2016; 96 (3): 183-91, mp.pl  dostęp: 17.02.2024
  • Mazurek M.,  Jabłoński S., Gawroński W.  Złamania zmęczeniowe - znaczenie przerwy w aktywności fizycznej w ich zapobieganiu: studium przypadków w praktyce poradni sportowej, Med Sport Pract 2018, 19(2): 34-43, ruj.uj.edu.pl dostęp: 17.02.2024

Piśmiennictwo

  1. Fetzer G.B., Wright R.W. Metatarsal shaft fractures and fractures of the proximal fifth metatarsal, Clin Sports Med. 2006 Jan, 25(1): 139-50, x, www.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Boutefnouchet T., Budair B., Backshayesh P., Ali S,A. Metatarsal fractures: a review and current concepts, Trauma 2014, 16(3): 147-63, journals.sagepub.com
  3. Dean B.J., Kothari A., Uppal H., Kankate R. The jones fracture classification, management, outcome, and complications: a systematic review, Foot Ankle Spec. 2012 Aug. 5, (4): 256-9, www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Pao D.G., Keats T.E., Dussault R.G. Avulsion fracture of the base of the fifth metatarsal not seen on conventional radiography of the foot: the need for an additional projection, AJR Am J Roentgenol 2000, 175: 549-52, PubMed
  5. Hatch R.L., Alsobrook J.A., Clugston J.R. Diagnosis and management of metatarsal fractures, Am Fam Physician 2007, 76: 817-26, PubMed
  6. Rajiah P. Metatarsal fracture imaging. Medscape, aktualizacja: 28.12.2015, emedicine.medscape.com
  7. Nunley J.A., Vertullo C.J. Classification, investigation, and management of midfoot sprains: Lisfranc injuries in the athlete, Am J Sports Med 2002, 30: 871-8, PubMed
  8. Zenios M., Kim W.Y., Sampath J., Muddu B.N. Functional treatment of acute metatarsal fractures: a prospective randomised comparison of management in a cast versus elasticated support bandage, Injury 2005, 36: 832-5, PubMed
  9. Zwitser E.W., Breederveld R.S. Fractures of the fifth metatarsal; diagnosis and treatment, Injury, 2010 Jun, 41(6): 555-62, www.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Nunley J.A. Fractures of the base of the fifth metatarsal: the Jones fracture, Orthop Clin North Am 2001, 32: 171-80, PubMed
  11. Kerkhoffs G.M., Versteegh V.E., Sierevelt I.N., et al. Treatment of proximal metatarsal V fractures in athletes and non-athletes, BR J Sports Med 2012, doi:10.1136/bjsports-2011-090389, DOI
  12. Smith T.O., Clark A., Hing C.B. Interventions for treating proximal fifth metatarsal fractures in adults: a meta-analysis of the current evidence-base, Foot Ankle Surg 2011, 17(4): 300-7, pmid: 22017907, PubMed
  13. Mologne T.S., Lundeen J.M., Clapper M.F., O'Brien T.J. Early screw fixation versus casting in the treatment of acute Jones fractures, Am J Sports Med 2005, 33: 970-5, PubMed
  14. Dameron T.B. Jr. Fractures of the proximal fifth metatarsal: selecting the best treatment option, J Am Acad Orthop Surg 1995; 3: 110-4, PubMed
  15. O'Malley M.J., Hamilton W.G., Munyak J. Fractures of the distal shaft of the fifth metatarsal. "Dancer's fracture,"Am J Sports Med 1996, 24: 240-3, www.ncbi.nlm.nih.gov
  16. Hatch R.L., Alsobrook J.A., Clugston J.R., Diagnosis and Management of Metatarsal Fractures, Am Fam Physician 2007, 76(6): 817-26, pmid:17910296, PubMed
  17. Stiell I.G., Greenberg G.H., McKnight R.D., Nair R.C., McDowell I, Worthington JR. A study to develop clinical decision rules for the use of radiography in acute ankle injuries, Ann Emerg Med 1992, 21(4): 384-90, pmid:1554175, PubMed
  18. Bachmann L.M., Kolb E., Koller M.T., Steurer J., ter Riet G. Accuracy of Ottawa ankle rules to exclude fractures of the ankle and mid-foot: systematic review, BMJ 2003, 326: 417-24, pmid:12595378, PubMed
  19. Strayer S.M., Reece S.G., Petrizzi M.J. Fractures of the proximal fifth metatarsal, Am Fam Physician 1999, 59: 2516-22, American Family Physician
  20. Quill G.E. Jr. Fractures of the proximal fifth metatarsal, Orthop Clin North Am 1995, 26: 353-61, PubMed
  21. Canagasabey M.D., Callaghan M.J., Carley S. The sonographic Ottawa Foot and Ankle Rules study (the SOFAR study), Emerg Med J 2011, 28(10): 838-40, pmid:20943841, PubMed
  22. Ekinci S., Polat O., Günalp M., Demirkan A., Koca A. The accuracy of ultrasound evaluation in foot and ankle trauma, Am J Emerg Med 2013, 31(11): 1551-5, pmid: 23992775, PubMed
  23. Chuckpaiwong B., Queen R.M., Easley M.E., Nunley JA. Distinguishing Jones and proximal diaphyseal fractures of the fifth metatarsal, Clin Orthop Relat Res. 2008 Aug, 466(8): 1966-70, www.ncbi.nlm.nih.gov

Opracowanie

  • Adam Boruch (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz (redaktor)
  • Sandra Krüger (recenzent/redaktor)
brudd i metatars; brudd metatars; Metatarsbrudd
Złamanie kości śródstopia; Złamanie zmęczeniowe kości śródstopia; Złamania trzonu kości śródstopia; Złamanie podstawy kości śródstopia; Złamania podgłowowe kości śródstopia; Złamanie Jonesa; Zmęczeniowe złamanie trzonu kości śródstopia; Złamanie Lisfranca; Złamanie awulsyjne podstawy V kości śródstopia
Złamanie kości śródstopia
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Złamanie kości śródstopia (łac. metatarsus). Epidemiologia: Złamania kości śródstopia są jednymi z najczęstszych złamań,. Stanowią 5–6% wszystkich złamań w podstawowej opiece zdrowotnej.
Ortopedia/Chirurgia urazowa
Złamanie kości śródstopia
/link/ca834a62b2394101abbf5335c522221c.aspx
/link/ca834a62b2394101abbf5335c522221c.aspx
zlamanie-kosci-srodstopia
SiteDisease
Złamanie kości śródstopia
K.Reinhardt@gesinform.de
m.parol@konsylium24.pl
pl
pl
pl