Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Drgawki gorączkowe

Streszczenie

  • Definicja:  Napady drgawek u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5 lat z gorączką i bez objawów zakażenia  ośrodkowego układu nerwowego.
  • Częstość występowaniaEpidemiologia:  U około 2–5% wszystkich dzieci występuje napad drgawek gorączkowych.
  • Objawy:  Napad drgawek ma często charakter toniczno-–kloniczny i często towarzyszy mu zmęczenie po napadzie.  
  • Badanie fizykalne:  Gorączka, brak objawów neurologicznych po napadzie.
  • Diagnostyka:  Konieczna tylko w przypadku złożonych drgawek gorączkowych.
  • Leczenie:  Przedłużające się napady są leczone farmakologicznie, np. diazepamem lub midazolamem.

Informacje ogólne

Definicja

  • Drgawki gorączkowe to napady drgawek u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5 lat.
    • zZ gorączką powyżej 38°C.
    • U których nie stwierdza się zakażenia  ośrodkowego układu nerwowego  lub innej konkretnej przyczyny napadów.
    • U których nie występują napadów drgawek bez gorączki.
  • Napad zazwyczaj trwa krócej niż 15 minut. Ma postać uogólnionego napadu i występuje tylko raz w ciągu 24 godzin.

Częstość występowaniaEpidemiologia

  • Drgawki gorączkowe występują u około 2–5% wszystkich dzieci, a szczyt ich występowania przypada na wiek 18 miesięcy.1
  • Występuje sezonowy wzrost częstości występowania w miesiącach jesiennych i zimowych.
  • Chłopcy chorują częściej niż dziewczynki.
  • Większość napadów występuje w godzinach wieczornych.2

Etiologia i  patogeneza

  • Na wystąpienie drgawek gorączkowych mają wpływ czynniki genetyczne i środowiskowe.
  • Dokładna patofizjologia nie jest do końca wyjaśniona.
  • Typowe „proste” drgawki gorączkowe rozwijają się jako uogólniony napad toniczno-–kloniczny (typu grand mal) i zwykle trwają 2–3  minuty.
  • Rzadziej występują również drgawki atoniczne lub toniczne.
  • Napady ogniskowe mogą wystąpić w drgawkach gorączkowych złożonych.

Czynniki predysponujące

  • Zakażenia wirusowe.
  • Dodatni wywiad rodzinny.
  • Zaburzenia rozwoju.3
  • Uczęszczanie do przedszkola lub żłobka.
  • Ekspozycja na dym papierosowy w życiu płodowym.
  • Hospitalizacja w oddziale intensywnej opieki neonatologicznej przez ponad 28 dni.
  • Stan po szczepieniu MMR (w zależności od wieku dziecka podczas szczepienia).4

ICD-–10

  • R56 Drgawki niesklasyfikowane gdzie indziej.
    • R56.0 Drgawki gorączkowe.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Konieczne jest odróżnienie od napadów drgawkowych przebiegających bez gorączki.
  • Brak wcześniejszych drgawek przebiegających bez gorączki w wywiadzie.
  • Dziecko jest w wieku >6 miesięcy i <6 lat.
  • Brak potencjanejpotencjalnej innej przyczyny (zapalenia opon mózgowo-–rdzeniowych, zaburzeń metabolicznych, urazu).

Klasyfikacja4-5

  • Drgawki gorączkowe proste (najczęstsze, około 70–80% przypadków)
    • uogólnione drgawki toniczno-–kloniczne
    • czas trwania <15 minut
    • tylko jeden1 napad w ciągu 24 godzin.
  • Drgawki gorączkowe złożone
    • napady ogniskowe
    • czas trwania >15  minut
    • więcej niż jeden1 napad w ciągu 24 godzin.
  • Stan padaczkowy  w przebiegu drgawek gorączkowych (rzadko)
    • stan padaczkowy podczas epizodu gorączki u dziecka z drgawkami gorączkowymi
    • Momoże wystąpić  podczas pierwszego napadu drgawek gorączkowych.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Zakażenie przebiegające z gorączką
    • Drgawki gorączkowe często występują w fazie narastania gorączki i dlatego mogą być pierwszym objawem klinicznym zakażenia.
  • Wywiad rodzinny.
  • Istniejąca wcześniej choroba przebiegająca z napadami padaczkowymi.
  • Objawy zaburzeń rozwojowych.
  • Wywiad dotyczący drgawek:
    • czynniki wywołujące
    • czas trwania
    • opis przebiegu
    • aura (objawy prodromalne)
    • subiektywne doświadczenia dziecka podczas napadu
    • sinica
    • ocena nagrań wideo (nagrania wykonane przez rodziców telefonem komórkowym mogą być wartościowym elementem wywiadu).
  • Drgawki są zwykle uogólnione, toniczne lub toniczno-–kloniczne.
  • Napad trwa zwykle krócej niż 5 minut (mediana trwania napadu: 4 minuty)65, a u 87% pacjentów trwa krócej niż 10 minut. Tylko 9% napadów trwa dłużej niż 15 minut.76
    • Przedłużające się napady drgawek są czynnikiem ryzyka  późniejszego rozpoznania padaczki.76
  • Po napadzie dziecko często zasypia.
  • Następujące czynniki predysponują do nawrotów:
    • wiek poniżej 18 miesięcy przy pierwszym napadzie
    • niższa temperatura ciała, około 38°C podczas napadu
    • napad w przebiegu krótko trwającej gorączki (<1 godziny)
    • drgawki gorączkowe w wywiadzie rodzinnym
    • zaburzenia rozwoju dziecka
    • uczęszczanie do przedszkola lub żłobka
    • drgawki gorączkowe złożone.
  • Należy zapoznać się ze statusem szczepień dziecka (zwłaszcza dzieci poniżej 18. miesiąca życia).

Badanie przedmiotowefizykalne

  • Pomiar temperatury.
  • Wykluczenie zakażenia OUN
    • U dzieci w wieku poniżej 12 miesięcy, mogą być nieobecne objawy kliniczne zapalenia opon mózgowo-–rdzeniowych.
    • W przypadku ogniskowych napadów drgawek z gorączką u dziecka, zawsze należy brać pod uwagę opryszczkowe zapalenie mózgu.
  • Poza gorączką często  brak odchyleń w badaniu przedmiotowym.
  • Należy w szczególności ocenić:
    • poziom świadomości
    • kontakt wzrokowy    
    • napięcie mięśniowe
    • obecność sztywności karku
    • stan skóry, szczególnie pod kątem obecności wybroczyn .

Badania uzupełniające

  • Jeśli przyczyna drgawek jest możliwa do określenia, przebieg jest niepowikłany, a badanie przedmiotowe nie odbiega od normy, dalsze badania laboratoryjne nie są konieczne.4
  • Inne badania, takie jak EEG i/lub nakłucie lędźwiowe, są przeprowadzane w indywidualnych przypadkach w odpowiednim oddziale specjalistycznym, ale zazwyczaj nie są konieczne.

Wskazania do hospitalizacji

  • Należy rozważyć u dzieci poniżej 18. miesiąca życia (wykluczenie zapalenia opon mózgowo-–rdzeniowych).1
  • Jeśli podejrzewa się zakażenie ośrodkowego układu nerwowego.    
  • W  drgawkach złożonych.
  • W drgawkach bezgorączkowych.
  • Gdy przyczyna gorączki jest niejasna.76
  • Jeśli nie ma możliwości zapewnienia dziecku wystarczającej opieki w warunkach domowych.4

Leczenie

Ogólne informacje o leczeniu

  • Proste drgawki gorączkowe ustępują samoistnie po 2–3  minutach bez negatywnych skutków zdrowotnych.4
  • W przypadku nawracających napadów, szczególnie ważne jest uspokojenie rodziców.
    • Należy zachować spokój podczas napadu.
    • Chłodzenie ciała: należy rozebrać dziecko, ew.ewentualnie stosować chłodne, wilgotne okłady.
    • Po ustaniu napadu położyć dziecko na boku, aby ślina lub śluz mogły wypłynąć z jamy ustnej.4
  • W napadach trwających dłużej niż 5 minut należy włączyć leczenie farmakologiczne.
  • W kolejnych epizodach gorączki zwykle zaleca się podawanie leków przeciwgorączkowych.
    • Nie potwierdzono, że profilaktyczne podawanie leków przeciwgorączkowych zapobiega drgawkom gorączkowym w kolejnych epizodach gorączki.87
  • Po napadzie
    • Należy zmierzyć temperaturę.
    • Należy zapewnić dziecku optymalną podaż płynów.    

Leczenie farmakologiczne98

  • Diazepam doodbytniczo
    • niemowlęta: 0,25–0,5  mg/kg m.c.
    • małe dzieci/dzieci w wieku szkolnym: 0,2–0,4  mg/kg m.c.
    • Ww razie potrzeby powtórzenie dawki po 10 minutach, jeśli drgawki nie ustąpią.
  • Midazolam dopoliczkowo
    • 2,5  mg u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 1 roku
    • Ww razie potrzeby powtórzenie dawki po 10 minutach, jeśli drgawki nie ustąpią.
  • Lorazepam dożylnie
    • 0,1 mg/kg m.c., maksymalnie 4 mg109 
      • Ww razie potrzeby powtórzenie dawki po 10 minutach, jeśli drgawki nie ustąpią.
  • Diazepam dożylnie
    • 0,3 mg/kg m.c. (wlew 2 min.minuty), maksymalnie 5 mg u niemowląt i 10 mg u dzieci starszych109
    • Ww razie potrzeby powtórzenie dawki po 10 minutach, jeśli drgawki nie ustąpią.

Zapobieganie

  • Rodzicom można zapewnić dostęp do leków dopoliczkowych lub doodbytniczych, aby mogli szybko sami interweniować i przerwać ewentualne kolejne napady.
  • Skuteczność długotrwałego leczenia przeciwpadaczkowego u dzieci z drgawkami gorączkowymi w wywiadzie, nie jest wystarczająco potwierdzona.

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

  • Drgawki zwykle nie trwają dłużej niż kilka minut.
  • Czas trwania dłuższy niż 15 minut wskazuje na drgawki złożone.
  • Około1o 1/3 dzieci ma nawroty podczas późniejszych epizodów gorączki.4
    • Około połowa nawrotów występuje w ciągu 6 miesięcy, a 90% w ciągu 2 lat.

Powikłania

  • Gorączkowy stan padaczkowy  występuje rzadko.
  • Tzw. porażenie Todda (porażenie połowicze) może wystąpić po długotrwałych napadach ogniskowych, ale powinno ustąpić po upływie 1-–2  godzin.

Rokowanie

  • Rokowanie jest dobre. Ogólna śmiertelność u dzieci z drgawkami gorączkowymi nie jest podwyższona.
  • Rozwój poznawczy dzieci z drgawkami gorączkowymi nie jest zaburzony.
  • U około 2,4% dzieci z drgawkami gorączkowymi prostymi, rozwija się później padaczka.4
  • Wskaźnikami zwiększonego ryzyka późniejszej padaczki są przedłużające się napady ogniskowe, napady wielokrotne w ciągu 24 godzin, zaburzenia neurologiczne, padaczka w wywiadzie rodzinnym i zaburzenia rozwoju.76
  • Istnieją również przesłanki, że drgawki gorączkowe mogą być powiązane z zespołem nagłej śmierci łóżeczkowej.1110
  • Wielokrotne hospitalizacje z powodu drgawek gorączkowych wiążą się ze zwiększonym ryzykiem późniejszego rozwoju padaczki.1211

Informacje dla pacjentów

OEdukacja czym należy poinformować rodziców?pacjenta

  • O potencjalnym przebiegu choroby i dobrym rokowaniu.4
  • O ogólnych zaleceniach dotyczących drgawek gorączkowych:
    • zachowanie spokoju
    • rozebranie dziecka, ew.ewentualnie podanie leków przeciwgorączkowych
    • podanie diazepamu przy napadzie trwającym powyżej 5 minut
    • po napadzie ułożenie dziecka na boku ,

Materiały edukacyjne dla pacjentów

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Mastrangelo M., Midulla F., Moretti C. Actual insights into the clinical management of febrile seizures., Eur J Pediatr 2014; 173: 977–982. Tłum. pol. Stencel D, kons. Wendorff J, Przysło Ł. Drgawki gorączkowe – aktualne zasady postępowania., (dostęp: 13.03.2024), www.mp.pl
  2. Sharafi R., Hassanzadeh Rad A, Aminzadeh V. Circadian Rhythm and the Seasonal Variation in Childhood Febrile Seizure., Iran J Child Neurol. 2017;, 11(3): 27-30., (dostęp: 13.03.2024), www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Graves RCR.C., Oehler K., Tingle LEL.E. Febrile seizures: risks, evaluation, and prognosis., Am Fam Physician 2012;, 85: 149-53., www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Smith DKD.K., Sadler KPK.P., Benedum M. Febrile Seizures: Risks, Evaluation, and Prognosis., Am Fam Physician, 01.04.2019, 2019 Apr 1;99(7): 445-45050, www.aafp.org
  5. Mewasingh LD, Chin RFM, Scott RC. Current understanding of febrile seizures and their long-term outcomes. Dev Med Child Neurol, 62, 2020: 1245-1249. onlinelibrary.wiley.com
  6. Hesdorffer DCD.C., Benn EKE.K., Bagiella E., et al. Distribution of febrile seizure duration and associations with development. Ann Neurol 2011; Jul;, 70(1): 93-100., (dostęp: 14.03.2024), DOI: 10.1002/ana.22368, DOI
  7. Sadleir LGL.G., Scheffer IEI.E. Febrile seizures., BMJ 2007;, 334: 307-11., www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Hashimoto R., Suto M., Tsuji M., et al. Use of antipyretics for preventing febrile seizure recurrence in children: a systematic review and meta-analysis., Eur J Pediatr. 2021 Apr;, 180(4): 987-997.97, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  9. McIntyre J., Robertson S., Norris E., et al. Safety and efficacy of buccal midazolam versus rectal diazepam for emergency treatment of seizures in children: a randomised controlled trial., Lancet 2005;, 366: 205-10., www.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Grygalewicz J. Jak postępować z dzieckiem, u którego wystąpiły drgawki gorączkowe? 500 pytań z pediatrii., Medycyna Praktyczna, (dostęp: 14.03.2024), www.mp.pl
  11. Crandall LGL.G., Lee JHJ.H., Stainman R., et al. Potential role of febrile seizures and other risk factors associated with sudden deaths in children., JAMA Netw Open 2019., pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Dreier JWJ.W., Li J., Sun Y., et al. Evaluation of Long-term Risk of Epilepsy, Psychiatric Disorders, and Mortality Among Children With Recurrent Febrile Seizures: A National Cohort Study in Denmark., JAMA Pediatr 2019., PMID: 31589251., www.ncbi.nlm.nih.gov
  13. Mewasingh L.D., Chin R.F.M., Scott R.C. Current understanding of febrile seizures and their long-term outcomes, Dev Med Child Neurol, 62, 2020: 1245-9, onlinelibrary.wiley.com

AutorzyOpracowanie

  • Aleksandra Danieluk, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
  • Bonnie Stahn, Dr med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Hamburg(recenzent/redaktor)
R56; R560
kramper; Feberkramper
Napad drgawek; Drgawki gorączkowe; Gorączka; Stan padaczkowy w gorączce; Padaczka; Omdlenie; Utrata przytomności
Drgawki gorączkowe
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja:  Napady drgawek u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5 lat z gorączką i bez objawów zakażenia  ośrodkowego układu nerwowego. Częstość występowaniaEpidemiologia:  U około 2–5% wszystkich dzieci występuje napad drgawek gorączkowych.
Pediatria
Drgawki gorączkowe
/link/e3b2a32edcc24311a5ec127d67b8671c.aspx
/link/e3b2a32edcc24311a5ec127d67b8671c.aspx
drgawki-goraczkowe
SiteDisease
Drgawki gorączkowe
K.Reinhardt@gesinform.de
livem.com#dr.dabrowska@wpparol@konsylium24.pl
pl
pl
pl