Sztywność karku to ograniczone i bolesne czynne i bierne przyginanie głowy w kierunku klatki piersiowej.
SynonimSynonimy: odczyn oponowy, objaw oponowy
rodzaj obronnej reakcji odruchowej w celu złagodzenia bólu w przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych w stanie zapalnym
Opistotonus: obronna reakcja z maksymalnym odgięciem szyi i pleców ku tyłowi, co prowadzi do łukowatego wygięcia całego ciała, związana z nadmiernym napięciem mięśni kręgosłupa
Meningismus: objawy oponowe wynikające z podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych przy braku innych objawów wskazujących na ich zapalenie lub występujące bez zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Inne choroby, takie jak krwotoki wewnątrzczaszkowe, guzy, autoimmunopatie z objawami ze strony OUN (np. toczeń rumieniowaty) lub choroba Kawasakiego są względnie rzadkimi przyczynami sztywności karku.
ICD-10
R29.1 Odczyn oponowy
Diagnostyka różnicowa
BlokadyBlokada szyjnego odcinka kręgosłupa
Najczęstszestsza przyczynyprzyczyna.
Wywiad lekarski: nagły początek ograniczenia ruchomości przy gwałtownym ruchu lub po długim leżeniu/spaniu, często bolesny.
Ogólny stan fizyczny dobry.
Zapalenie szyjnych węzłów chłonnych
Najczęstszestsza przyczynyprzyczyna.
Wywiad lekarski: współistniejące objawy zakażenia górnych dróg oddechowych.
Wyczuwalne, przesuwające sięprzesuwalne, powiększone i bolesne przy ucisku węzły chłonne szyjne.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Rzadka, ale bardzo ciężka choroba, zwykle spowodowanapowodowana przez meningokoki.
W przypadku ostrego pogorszenia stanu ogólnego stanu fizycznego, bólu głowy i gorączki o niejasnej przyczynie, należy zawsze wziąć pod uwagę i wykluczyć zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Początkowym objawem jest niekiedy sztywność karku lub kręcz karku.
Kręcz karku
Skrzywienie szyi, które może mieć przyczynę mięśniową (np. skrócenie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego), ale może też być objawem poważnych chorób, takich jak nowotwory.
Diagnostyka
Rozważania diagnostyczne
Sztywność karku jest objawem ostrzegawczym („czerwoną flagą”), który może występować w różnych chorobach zagrażających życiu.
Jeśli istnieją nawet niewielkie wątpliwości co do przyczyny usztywnienia szyisztywności, należy jak najszybciej wyjaśniprzeprowadzić jedaignostykę w szpitalu.
Wywiad lekarski
Początek
uraz
możliwy krwotok wewnątrzczaszkowy
gwałtowny, nietypowy ruch kręgosłupa szyjnego
Wskazuje na blokadę.
Przebieg
gwałtowne pogorszenie stanu ogólnego stanu fizycznego?
Wszystkie swoiste badania czynnościowe mają na celu ustalenie, czy rozciąganie opon mózgowo-rdzeniowych może wywoływać ból lub czy pacjent przybiera odruchową postawę obronną.
Rozpoznanie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wyłącznie na podstawie obecności objawów oponowych powinno być stawiane ostrożnie, ze względu na ich niską czułość, szczególnie u niemowląt i osób starszych.
Objaw Lasègue'a
Pacjent w pozycji na plecach
Podnoszenie wyprostowanej nogi
Objaw dodatni: kłujący ból pleców promieniujący do nogi przy zgięciu biodra do kąta około 45 stopni
Objaw Brudzińskiego
Górny:
Bierne pochylenieprzygięcie głowy do klatki piersiowej
Objaw dodatni: odruchowe zginaniezgięcie stawów stawach biodrowych i kolanowych
Dolny:
Uciśnięcie spojenia łonowego
Objaw dodatni: odruchowe zgięcie w stawach biodrowych i kolanowych
Objaw Kerniga
Pacjent w pozycji na plecach
PodnoszenieZgięcie wyprostowanychkończyny nógdolnej w stawie biodrowym do kąta 90 stopni, a następnie wyprostowanie w stawie kolanowym
Objaw dodatni: odruchoweodruchowy zginanieskurcz stawómięśni uniemożliwia wyprost w kolanowychstawie kolanowym.
Badania uzupełniające
U specjalisty
Jeśli podejrzewa się, że przyczyną sztywności karku jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, wskazane jest nakłucie lędźwiowe i pobranie próbki płynu mózgowo-rdzeniowego oraz pobranie krwi na posiew w celu rozpoznania patogenu, a także rozpoczęcie empirycznej profilaktyki antybiotykowej w ciągu pierwszej godziny po przyjęciu pacjenta na oddział ratunkowy.
W przypadku zaburzeń neurologicznych, przed nakłuciem lędźwiowym i pobraniem próbki płynu mózgowo-rdzeniowego należy wykonawykluczyć CCT w celu wykluczenia podwyższonegoszone ciśnienianienie wewnątrzczaszkowegotrzczaszkowe.
Wskazania do hospitalizacji
Jeśli istnieją nawet najmniejsze wątpliwości co do łagodnej przyczyny usztywnieniasztywności szyiakrku (np. zablokowanieblokada kręgosłupa szyjnego), wskazana jest hospitalizacja w trybie nagłym w celu wykluczenia poważnej choroby, np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Sztywność karku to ograniczone i bolesne czynne i bierne przyginanie głowy w kierunku klatki piersiowej. SynonimSynonimy: odczyn oponowy, objaw oponowy
rodzaj obronnej reakcji odruchowej w celu złagodzenia bólu w przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych w stanie zapalnym