Sygnały ostrzegawcze dotyczące nowotworów
Pierwsze oznaki i objawy choroby nowotworowej są często nieswoiste. Guzy złośliwe (nowotwory) u dzieci zwykle rozwijają się we krwi, szpiku kostnym, mózgu, kościach, węzłach chłonnych, ośrodkowym układzie nerwowym, nerkach i tkankach miękkich.
Bez leczenia wiele rodzajów nowotworów u dzieci jest zazwyczaj śmiertelnychprowadzi do zgonu. W ciągu ostatnich 40 lat leczenie niektórych nowotworów stało się bardzo skuteczne np. dzieci z białaczką przeżywają obecnie w większości przypadków po odpowiednim leczeniu.
Około jedno na 400 dzieci zapada na nowotwór w ciągu pierwszych 15 lat życia. Ogólny wskaźnik przeżycia dla wszystkich nowotworów u dzieci wynosi 85% po 5 latach i 82% po 15 latach.
Najczęstsze formy nowotworu u dzieci to:
- Białaczka (30% wszystkich nowotworów) występuje we wszystkich grupach wiekowych. Najczęściej rozpoznawana jest białaczka limfatyczna.
- Nowotwory mózgu/centralnego układu nerwowego (24%, raczej u małych dzieci) np. gwiaździaki i inne pierwotne guzy mózgu. Często również jako drugi guz po przeżyciu nowotworu innego typu.
- Chłoniak, nowotwór węzłów chłonnych (14%) (częstszy w wieku >10 lat).
- Mięsak Ewinga i inne nowotwory kości (bardziej prawdopodobne >10 lat), rak tarczycy itp.
Od 1985 r. do 2009 r. wskaźnik przeżycia po 5 latach w przypadku następujących nowotworów znacznie się poprawił:
- Ostra białaczka limfatyczna — z 75 do 84%.
- Chłoniak Hodgkina — z 93 do 96%.
- Chłoniak nie-Hodgkina — z 67 do 81%.
- Nerwiak zarodkowy, dzieci powyżej 1 roku — z 47 do 64%.
Najczęstsze objawy i oznaki
Ogólne objawy
- Stale chore dziecko z gorączką, zmęczeniem, utratą apetytu, utratą masy ciała.
- Jednak większość dzieci chorujących na
nieszkodliweniegroźne choroby zakaźne ma dokładnie takie same objawy. - Dlatego w przypadku takich dolegliwości, jeżeli trwają one np. dłużej niż 1–2 tygodnie, należy skonsultować się z lekarzem.
Swoiste objawy
- Utrzymujące się objawy, tzn. dłużej niż 1–2 tygodnie, z bólem kończyn i stawów.
- Utrzymujące się objawy, tj. dłużej niż 1–2 tygodnie, z bólem głowy, nudnościami, wymiotami, paraliżem.
Wyniki badania
powiPowiększone węzły chłonne (lokalne lub ogólnie duże węzły chłonne).przedwczesnyPrzedwczesny początek dojrzewania, zaburzenia wzrostu.bladoBladość, krwotoki skórne, często oznaki zakażeń.powiPowiększona wątroba i/lub śledziona.bBól kości.
Jakie są możliwe przyczyny?
- Białaczka
- Ostra białaczka limfatyczna jest najczęstszą postacią białaczki u dzieci.
- W historii choroby często występują stany podostre, którym towarzyszą:
- letarg i zmęczenie — z powodu zmniejszonego stężenia hemoglobiny we krwi (niedokrwistość)
- częste zakażenia — ze względu na zmniejszoną liczbę białych krwinek (granulocytopenia)
- krwawienie w obrębie skóry i błon śluzowych — z powodu niskiej liczby płytek krwi (małopłytkowość).
- U niektórych pacjentów występują bóle głowy, nudności i wymioty (zajęcie opon mózgowo-rdzeniowych), niewyraźne widzenie, podwójne widzenie lub wysypka. Niektó
rzyrepacjencidzieci skarżą się na ból kości i stawów.
- Guzy mózgu u dzieci i młodzieży
- Są to najczęstsze nowotwory lite (tj. inne niż nowotwory krwi) u dzieci w wieku poniżej 15 lat. Roczne występowanie to ok. 4 przypadki na 100
- U niemowląt może występować niewiele innych objawów poza
zwipowiększającym się obwodem głowy. - U starszych dzieci częściej występują objawy zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, zwłaszcza bóle głowy, które są najsilniejsze rano i mogą wiązać się z wymiotami.
ParaliNiedowłady (paraliż), zaburzenia chodu, zaburzenia percepcji, drgawki, anomalie behawioralne, zaburzenia uczenia się i inne dolegliwości neurologiczne również stanowią wskazówki.
- Są to najczęstsze nowotwory lite (tj. inne niż nowotwory krwi) u dzieci w wieku poniżej 15 lat. Roczne występowanie to ok. 4 przypadki na 100
- Nerwiak zarodkowy
- Nowotwór złośliwy, który powstaje we współczulnym układzie nerwowym i najczęściej zlokalizowany jest w jamie brzusznej.
- Objawy są bardzo zróżnicowane, od wykrycia guza wskutek bardzo silnego bólu kości aż po paraplegię.
- Nerwiak zarodkowy może również powodować dolegliwości oczu (np. krwiaki wokół oczu).
- Guz Wilmsa
- Nazywany również nefroblastomą to złośliwy nowotwór wywodzący się z embrionalnych pozostałości tkanki w nerce.
- Stanowi około 6% wszystkich nowotworów wieku dziecięcego. Występuje
średniou dzieci w wieku ok. 3,5 roku. - Najczęściej choroba jest wykrywana przypadkowo jako bezobjawowa wypukłość brzucha, ale częste są takie objawy, jak ból żołądka, odruch wymiotny i
trudnościzaburzenia trawiennenie są rzadkością.
- Mięsak Ewinga
- Lity nowotwór złośliwy wywodzący się z tkanki kostnej.
- Najczęściej w grupie wiekowej 5–20 lat.
- Pacjent zwykle szuka pomocy medycznej z powodu bólu lub guzka w kości lub z powodu złamań kości.
- Chłoniak złośliwy u dzieci
- Zaczyna się w układzie limfatycznym.
- Najczęściej występuje w postaci niebolesnego powiększonego węzła chłonnego. W
- Powiększone węzły chłonne, powiększona wątroba i śledziona, objawy anemii.
- Rak tarczycy
- Rzadka przyczyna nowotworów u dzieci.
- Choroba zwykle staje się zauważalna jako niebolesny guzek w tarczycy.
Kiedy warto skorzystać z pomocy lekarza?
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do przyczyny i przy wystąpieniu objawów należy skonsultować się z lekarzem. Dzieci z niektórymi chorobami dziedzicznymi mają zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwór (np. trisomia 21, niedokrwistość Fanconiego itp.) i dlatego powinny być regularnie badane. Przebyta już choroba nowotworowa lub radioterapia guza są również czynnikami ryzyka wystąpienia drugiego nowotworu.
Jak przebiega wizyta kontrolna u lekarza?
Jeśli po zebraniu historii choroby, badaniu lekarskim i ewentualnych badaniach krwi nadal istnieje podejrzenie nowotworu, wskazane jest natychmiastowe przyjęcie na oddział pediatryczny w celu przeprowadzenia dalszych badań.
Samo leczenie nowotworów przeprowadza się u dzieci w specjalnych ośrodkach klinicznych onkologii dziecięcej (leczenie nowotworów u dzieci).
AutorAutorzy
- Susanne Meinrenken, dr n. med.,
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent