Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Wysoki wzrost

Informacje ogólne

Definicja

  • Silny wzrost na długość (patrz siatka centylowa)
  • Wzrost na długość jest złożonym procesem warunkowanym przez wzajemne oddziaływanie genetyki, odżywiania i czynników społeczno-ekonomicznych.1-2
  • Regularne monitorowanie wzrostu jest ważną częścią badań profilaktycznych.

Prawidłowy wzrost

  • Tempo wzrostu (średnia)1
    • Tempo wzrostu jest największe w 4. miesiącu ciąży (2,5 cm na tydzień) i ulega spowolnieniu aż do porodu.
    • W pierwszym roku życia wzrost na długość odbywa się dalej, a dziecko rośnie ok. 25 cm.
    • Wiek 2–4 lata: 5,5 do 9 cm/rok
    • Wiek 4–6 lat: 5 do 8,5 cm/rok
    • Od 6 roku życia do okresu dojrzewania: 4 do 6 cm dla chłopców i 4,5 do 6,5 cm dla dziewczynek
    • Kolejna faza przyspieszenia wzrostu na długość przypada na okres dojrzewania. Dziewczynki rosną 6–10 cm rocznie we wczesnych etapach dojrzewania, podczas gdy chłopcy osiągają maksymalny wzrost na długość ok. 11 cm na rok w połowie okresu dojrzewania.3
    • Po gwałtownym wzroście w okresie dojrzewania, tempo wzrostu spada do zera, ponieważ chrząstki nasadowe w kościach długich zamykają się.
  • Przewidywanie przyszłego wzrostu
    • Długość dziecka po urodzeniu jest uzależniona głównie od odżywiania się przez matkę oraz czynników wewnątrzmacicznych i łożyskowych, a nie od uwarunkowań genetycznych.
    • Współczynnik korelacji między długością urodzeniową a wzrostem w wieku dorosłym wynosi tylko 0,25, podczas gdy między wzrostem w wieku dwóch lat a wzrostem w wieku dorosłym 0,80.4
  • Wiek kości i przewidywanie potencjału długości
    • Wiek kostny jest miarą dojrzałości szkieletu i najlepiej jest go określić za pomocą zdjęć rentgenowskich dłoni i nadgarstka.
    • W każdym wieku kostnym dana osoba osiąga pewien procent swojego przyszłego dorosłego wzrostu.
    • Przewidywania dot. wzrostu oparte na wieku kostnym nie są zbyt dokładne, ale nadal znacznie lepsze niż przewidywania oparte na wzroście i płci.
  • Predyspozycje genetyczne
    • Ustalenie wzrostu biologicznych rodziców jest ważne, ponieważ odzwierciedla genetyczną składową dla wzrostu i rozwoju dziecka.

Czynności diagnostyczne

  • Wysoki wzrost zazwyczaj występuje rodzinnie.
  • W pierwszych latach życia dochodzi u dzieci wysokich rodziców nierzadko do skrzyżowania się krzywych centylowych.
    • Jednak od wieku 2 do 3 lat dzieci te zwykle podążają zgodnie ze swoją krzywą.
  • Wysoki wzrost u niemowląt
    • Cukrzyca matki jest jedną z najczęstszych przyczyn znacznej długości ciała u noworodków. Hiperglikemia matki prowadzi do hiperglikemii płodu, co z kolei prowadzi do hiperinsulinemii płodu, która jest przyczyną intensywniejszego wzrostu płodu.5
    • Dzieci z gigantyzmem mózgowym (zespół Sotosa) są często duże po urodzeniu i nadal szybko rosną w okresie niemowlęcym. U tych dzieci dojrzewanie płciowe zwykle występuje wcześnie i prowadzi do wczesnego zamknięcia płytek nasadowych, w wyniku czego często mają one prawidłowy wzrost w wieku dorosłym.6
    • Zespół Beckwitha-Wiedemanna charakteryzuje się wzorcem wzrostu podobnym do gigantyzmu mózgowego, ale bez zwiększenia wzrostu w wieku dorosłym.7

Przyczyna konsultacji

  • Obawy rodziców, że ich dziecko będzie bardzo wysokie i chęć zapobieżenia temu poprzez podjęcie odpowiednich środków.

Możliwe błędne rozpoznania

  • Guzy przysadki wydzielające hormony
  • Aberracja chromosomalna

ICD-10

  • E30 Zaburzenia pokwitania, niesklasyfikowane gdzie indziej
  • E30.8 Inne zaburzenia pokwitania
  • E34.4 Konstytucjonalny wysoki wzrost

rozpoznaniach różnicowych

Uwarunkowany rodzinnie wysoki wzrost

  • Obecnie istnieje większa akceptacja dla wysokiego wzrostu wśród dziewcząt i chłopców, a coraz mniej osób kontaktuje się w tej sprawie z personelem medycznym.
  • Rozpoznanie opiera się na fakcie, że w rodzinie występuje wysoki wzrost i nie ma cech dysmorficznych.
  • Jednoznaczny wywiad rodzinny, prawidłowy stan fizyczny, ew. wiek kostny są wystarczające, aby uspokoić rodzinę.
  • Oszacowanie oczekiwanego wzrostu w wieku dorosłym staje się dokładniejsze po 12. roku życia, więc należy poczekać do tego czasu.8

Przedwczesne dojrzewanie

  • Przedwczesne dojrzewanie występuje częściej u dziewczynek niż u chłopców. Może być ośrodkowe (zależne od GnRH) lub obwodowe (niezależne od GnRH).
  • Oba typy prowadzą do przyspieszonego wzrostu na długość, często z wyraźnie zaawansowanym dojrzewaniem kości.
  • Paradoks wysokich dzieci polega na tym, że w wieku dorosłym są one zwykle niskie z powodu wczesnego zamknięcia chrząstek nasadowych.
  • Przyczyna przedwczesnego dojrzewania może być idiopatyczna lub spowodowana chorobą podstawową.

Nadwaga u dzieci

  • Nadwaga u dzieci może prowadzić do niewielkiego, nadmiernego wzrostu na długość i przedwczesnego dojrzewania.
  • Takie dzieci są często wysokie na początku dojrzewania; wiek kostny jest przy tym zaawansowany, a pokwitanie rozpoczyna się wcześnie, co prowadzi do przedwczesnego zamknięcia chrząstek nasadowych.
  • Dlatego wzrost tych dzieci w wieku dorosłym jest często prawidłowy.9

Zespół Klinefeltera

  • Rzadko u chłopców z zaburzeniem chromosomalnym 47XXY (występują inne warianty)
  • Większość z nich ma normalny wygląd i prawidłowe zdolności poznawcze, ale są bezpłodni.
  • Najważniejszym objawem diagnostycznym są małe jądra. Jest to cecha niezależna od wieku.
  • Występują również ginekomastia, nieprawidłowy wzrost kończyn dolnych, rozmieszczenie tkanki tłuszczowej typu kobiecego i skąpe owłosienie.
  • Chłopcy w wieku przedpokwitaniowym są często wysocy jak na swój wiek i mają długie nogi. Ew. leczenie testosteronem może zmniejszyć ostateczny rozmiar ciała.
  • Rozpoznanie potwierdza test chromosomowy.

Guzy przysadki wytwarzające hormon wzrostu

  • Rzadkie
  • Nadmierne wydzielanie hormonów wzrostu przed okresem dojrzewania prowadzi do gigantyzmu przysadkowego.
  • Prowadzi to do zwiększonego wzrostu na długość z niewielkimi deformacjami kości, obrzękiem tkanek miękkich i opóźnionym dojrzewaniem.
  • Guz może powodować uwalnianie innych hormonów, miejscowe objawy to bóle głowy, ubytki pola widzenia.

Aberracja chromosomalna

  • Najczęstszy jest zespół XYY; występuje u 1 na 800 chłopców.
  • W jego przypadku występuje silny wzrost na długość, często pojawiają się problemy motoryczne i z rozwojem mowy oraz większa częstość zachowań aspołecznych.10

Hipogonadyzm

  • Pierwotny hipogonadyzm jest spowodowany chorobami, które bezpośrednio zmieniają gonady.
  • Wtórny hipogonadyzm wynika z zaburzeń produkcji hormonów przez podwzgórze/przysadkę mózgową.
  • Objawy zależą od tego, czy niewydolność gonad występuje przed czy po okresie dojrzewania.
  • W przypadku braku prawidłowego rozwoju/dojrzewania gonad nie dochodzi do dojrzewania.
    • Prowadzi to do opóźnionego dojrzewania szkieletu, wydłużonego okresu wzrostu, ponadprzeciętnego wzrostu – głównie z powodu długich nóg.
    • Fizjonomia eunuchoidalna rozwija się u chłopców w postaci braku zarostu, wysokiego głosu, silnego wzrostu na długość i małych narządów płciowych.
  • W przypadku niewydolności gonad po okresie powitania występuje zmęczenie, utrata libido, impotencja u mężczyzn.

Zespół Marfana

  • Rzadkie, autosomalnie dominujące, dziedziczne zaburzenie tkanki łącznej.
  • Charakteryzuje się długimi kończynami, palcami u rąk i nóg, podwichnięciem soczewek, anomaliami sercowo-naczyniowymi.
  • Zwiększone ryzyko wystąpienia samoistnej odmy opłucnowej
  • Nie ma wiarygodnych badań laboratoryjnych, które mogłyby potwierdzić to rozpoznanie.

Zespół Sotosa

  • Rzadkie
  • Gigantyzm mózgowy
  • Typowe są nieprawidłowy wzrost przy urodzeniu, zbyt szybki wzrost w pierwszych latach życia, ograniczone zdolności poznawcze.
  • Poziom somatomedyny jest podwyższony.

Nadczynność tarczycy

  • Nadczynność tarczycy spowodowana endogenną nadprodukcją lub nadmiernym leczeniem egzogenną tyroksyną może prowadzić do szybkiego wzrostu, zaawansowanego wieku kostnego i przedwczesnej kraniosynostozy.
  • Rozpoznanie jest potwierdzane przez wykrycie wysokiego poziomu FT4 i niskiego TSH.
  • Wysoki wzrost zwykle nie wymaga interwencji, tempo wzrostu normalizuje się wraz z leczeniem nadczynności tarczycy.

niedobór glikokortykosteroidów

  • Rodzinny niedobór glikokortykoidów
    • Jest to rzadkie, autosomalne recesywne zaburzenie charakteryzujące się hipoglikemią, drgawkami, zwiększoną pigmentacją skóry oraz w pojedynczych przypadkach wysokim wzrostem lub zaawansowanym wiekiem kostnym.11
  • Rodzinna oporność na glukokortykoidy
    • Pierwotna oporność na kortyzol jest rzadką przyczyną hiperkortyzolemii, ale może prowadzić do nadmiernego wzrostu na długość w wyniku podwyższonego poziomu ACTH w odpowiedzi na produkcję androgenów nadnerczowych.12

Wrodzona całkowita lipodystrofia

  • Rzadkie zaburzenie autosomalne recesywne13
  • Charakteryzuje się całkowitym lub częściowym brakiem tkanki tłuszczowej i często poważnymi zaburzeniami gospodarki węglowodanowej lub lipidowej.
  • Zwiększony wzrost liniowy występuje głównie w typach wrodzonych. Występują wtedy również przyspieszone dojrzewanie narządów płciowych, przerost mięśni, patologia w obrębie mózgu i inne wady wrodzone.

Inne

  • Homocystynuria
  • nerwiakowłókniakowatość typu 1

wywiadzie lekarskim

  • Wypytać o wzrost wśród bliskich krewnych.
    • Czy silny wzrost na długość może być uwarunkowany rodzinnie?
  • Bóle głowy, ubytek pola widzenia?
    • może być spowodowany przez guzy przysadki mózgowej
  • Opóźnione dojrzewanie
    • występuje w guzach przysadki produkujących hormon wzrostu, w hipogonadyzmie i w nieprawidłowościach chromosomalnych

Badanie fizykalne

  • Wzrost: patrz siatka centylowa.
  • Długie kończyny, palce u rąk i nóg: zespół Marfana
  • Ginekomastia, zmniejszone owłosienie, rozmieszczenie tkanki tłuszczowej typu kobiecego: Zespół Klinefeltera
  • Wielkość jąder: małe jądra – hipogonadyzm
  • Dojrzewanie płciowe: opóźnione dojrzewanie – guz przysadki wytwarzający hormon wzrostu, hipogonadyzm i nieprawidłowości chromosomalne

Badanie uzupełniające

  • U specjalisty

Wskazania do skierowania

  • Dzieci z podejrzeniem patologicznego wzrostu na długość powinny być kierowane do endokrynologa dziecięcego.
  • Skierowanie może zostać wystawione przed rozpoczęciem lub na początku dojrzewania.
    • W takim przypadku należy przesłać siatkę centylową i wywiad rodzinny.

Lista kontrolna przy skierowaniu do specjalisty

Wysoki wzrost u dzieci

  • Cel skierowania
    • diagnostyka? Leczenie? Inne?
  • Wywiad
    • Wysoki wzrost w rodzinie? Rozwój na siatce centylowej: który centyl, przecięcie się krzywych centylowych? Obliczanie spodziewanego wzrostu?
    • Inne objawy i dolegliwości: bóle głowy, ubytki pola widzenia, opóźnione dojrzewanie? Podejrzenie innej choroby podstawowej?
    • Inne istotne choroby współistniejące?
    • Długotrwałe przyjmowanie leków?
    • Skutki? Zahamowanie wzrostu i rozwoju?
  • Obraz kliniczny
    • Ogólny stan pacjenta? Rozwój dojrzewania?
    • Masa ciała i wzrost: ważna jest siatka centylowa. Należy uzyskać kopię od lekarza szkolnego, wprowadzić dane szkoły do odpowiedniej siatki.
  • Badanie uzupełniające
    • Zazwyczaj nie są konieczne. W razie potrzeby RTG wieku kostnego?

Postępowanie i zalecenia

Obliczanie spodziewanego wzrostu?

  • Dziewczęta, które mają ponad 172 cm wzrostu przed rozpoczęciem miesiączkowania, mogą urosnąć do ponad 180 cm wzrostu.
  • Chłopcy, którzy mają ponad 180 cm wzrostu przed rozpoczęciem pokwitania, mogą osiągnąć do ponad 200 cm wzrostu.
  • Ponadto ostateczny wzrost można obliczyć na podstawie RTG wieku kości.

Kiedy jest wskazane zatrzymanie spodziewanego wzrostu na długość?

  • Jest niezalecane, z wyjątkiem skrajnych przypadków.1
  • Wzrost może zostać zatrzymany na życzenie dziecka, gdy spodziewany wzrost przekroczy
    • 180 cm u dziewcząt.
    • 200 cm u chłopców.

Leczenie

  • Terapia związana ze wzrostem u dzieci i młodzieży jest kontrowersyjna i w większości przypadków niewskazana.1,14
  • Wzrost na długość może zostać zatrzymany przez
    • podaniem dziewczynkom estrogenu.15H
    • podanie chłopcom testosteronu.
  • Dlaczego warto leczyć?
    • Aby uzyskać wcześniejsze pokwitanie niż w naturalnym rozwoju, a tym samym osiągnąć wcześniejsze zamknięcie chrząstek nasadowych.
  • Efekt leczenia
    • Jest niepewny.14
    • Nie są dostępne żadne wysokiej jakości badania na ten temat.16 
    • Występują działania niepożądane.
  • Długoterminowe skutki leczenia estrogenami
    • Australijskie badanie wykazało, że leczenie nastolatków wysokimi dawkami ma wpływ na płodność kobiet w późniejszym okresie życia.16

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Richmond EJ, Rogol AD. The child with tall stature and/or abnormally rapid growth. UpToDate, last updated Sep 05, 2014. UpToDate
  2. Barstow C, Rerucha C. Evaluation of short and tall stature in children. Am Fam Physician 2015 Jul 1; 92(1): 43-50. pmid: 26132126 PubMed
  3. Tanner JM, Whitehouse RH, Takaishi M. Clinical longitudinal standards for height, weight, height velocity, weight velocity and stages of puberty. Arch Dis Child 1976; 51: 170. PubMed
  4. Healy MJ, Lockhart RD, Mackenzie JD, et al. Aberdeen growth study. I. The prediction of adult body measurements from measurements taken each year from birth to 5 years. Arch Dis Child 1956; 31: 372. PubMed
  5. Barnes-Powell LL. Infants of diabetic mothers: the effects of hyperglycemia on the fetus and neonate. Neonatal Netw 2007; 26: 283. PubMed
  6. Agwu JC, Shaw NJ, Kirk J, et al. Growth in Sotos syndrome. Arch Dis Child 1999; 80: 339. PubMed
  7. Weng EY, Moeschler JB, Graham JM Jr. Longitudinal observations on 15 children with Wiedemann-Beckwith syndrome. Am J Med Genet 1995; 56: 366. PubMed
  8. Joss EE, Temperli R, Mullis PE. Adult height in constitutionally tall stature: accuracy of five different height prediction methods. Arch Dis Child 1992; 67: 1357. PubMed
  9. Biro FM, Khoury P, Morrison JA. Influence of obesity on timing of puberty. Int J Androl 2006; 29: 272. PubMed
  10. Bardsley MZ, Kowal K, Levy C, et al. 47,XYY syndrome: clinical phenotype and timing of ascertainment. J Pediatr 2013; 163:1085. PubMed
  11. Chung TT, Chan LF, Metherell LA, Clark AJ. Phenotypic characteristics of familial glucocorticoid deficiency (FGD) type 1 and 2. Clin Endocrinol (Oxf) 2010; 72:589. PubMed
  12. Malchoff CD, Javier EC, Malchoff DM, et al. Primary cortisol resistance presenting as isosexual precocity. J Clin Endocrinol Metab 1990; 70: 503. PubMed
  13. Garg A, Agarwal AK. Lipodystrophies: disorders of adipose tissue biology. Biochim Biophys Acta 2009; 1791:507. PubMed
  14. Rayner JA, Pyett P, Astbury J. The medicalisation of 'tall' girls: A discourse analysis of medical literature on the use of synthetic oestrogen to reduce female height. Soc Sci Med 2010; 71:1076. PubMed
  15. Barnard ND, Scialli AR, Bobela S. The current use of estrogens for growth-suppressant therapy in adolescent girls. J Pediatr Adolesc Gynecol 2002; 15: 23-26. PubMed
  16. Venn A, Bruinsma F, Werther G, et al. Oestrogen treatment to reduce the adult height of tall girls: long-term effects on fertility. Lancet 2004; 364: 1513-8. PubMed

Autoren

  • Terje Johannessen, professor i allmennmedisin, Institutt for samfunnsmedisinske fag, Norges teknisk-naturvitenskapelige universitet, Trondheim
  • Otto Westphal, docent och överläkare, Centrum för pediatrisk tillväxtforskning, Sahlgrenska akademin, Göteborgs universitet (Medibas)
  • John Cooper, spesialist i allmennmedisin og indremedisin, Medisinsk avdeling, Sentralsjukehuset i Rogaland, Stavanger
  • Stein Vaaler, overlege dr. med., Senter for Klinisk Epidemiologi, Rikshospitalet, Universitetet i Oslo
  • Lars Backlund, med dr och distriktsläkare, Centrum för Allmänmedicin, Karolinska institutet (Medibas)
E30; E308; E344
Körpergröße; Längenwachstum; Hochwuchs; Perzentilen; Klinefelter; Pubertas praecox
Wysoki wzrost
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Silny wzrost na długość (patrz siatka centylowa) Wzrost na długość jest złożonym procesem warunkowanym przez wzajemne oddziaływanie genetyki, odżywiania i czynników społeczno-ekonomicznych.1-2
Endokrynologia/Diabetologia
Wysoki wzrost
/link/951f232220e0402cb1daf7925e83f3db.aspx
/link/951f232220e0402cb1daf7925e83f3db.aspx
wysoki-wzrost
SiteProfessional
Wysoki wzrost
K.Reinhardt@gesinform.de
jsilje.mroz@konsylium24lango@nhi.pl (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl