Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zakażenie Acanthamoeba 

Streszczenie

  • Definicja: Zakażenie wywołane przez różne szczepy z rodzaju Acanthamoeba, zwykle w rogówce osób noszących soczewki kontaktowe.
  • Częstość występowania: schorzenie bardzo rzadkie.
  • Objawy: Przeważnie szybko postępujące zapalenie rogówki.
  • Wyniki: Wyniki badania przedmiotowego to zmiany zapalne rogówki (zapalenie rogówki).
  • Diagnostyka: Diagnostyka okulistyczna.
  • Leczenie: Leczenie zachowawcze kroplami do oczu, może być konieczna transplantacja rogówki.

informacje ogólne

Definicja

  • Amebowe zapalenie rogówki: oportunistyczne zakażenie amebą z rodzaju Acanthamoeba1
  • Ameba może powodować zakażenia skóry, oczu i mózgu (ziarniniakowe amebowe zapalenie mózgu, GAE).
  • Pacjenci z obniżoną odpornością i przewlekle chorzy są bardziej podatni na tę chorobę, lecz zakażenie jest również możliwe u osób z prawidłową odpornością.
  • Prawidłowe rozpoznanie jest często trudne, chyba że jest aktywnie rozważane jako możliwość.

Częstość występowania

  • Współczynnik chorobowości jest prawie niezbadany.
  • Liczba serologicznie dodatnich zdrowych osób wzrasta wraz z wiekiem (do ok. 50%), co wskazuje na konflikt immunologiczny bez choroby.
  • W naturze ameby można znaleźć wszędzie w wodzie i glebie, a także rozprzestrzeniają się w powietrzu.
  • Acanthamoeba jest najczęstszą amebą występującą w przyrodzie. Może powodować zakażenia oportunistyczne u osób z obniżoną odpornością.

Etiologia i patogeneza2

  • Acanthamoebae to organizmy jednokomórkowe (pierwotniaki), których aktywna forma, trofozoit (o średnicy 13ؘ–23 mcm), porusza się po powierzchni, stale zmieniając kształt i tworząc nibynóżki.
    • W niekorzystnych okolicznościach życiowych może przekształcić się w bardzo odporną formę przetrwalnikową — cystę (ok. 15 mcm).
    • Acanthamoebae to szeroko rozpowszechnione w przyrodzie „organizmy oportunistyczne”, które są patogenne tylko w określonych warunkach i dlatego przeciwstawia się je jako „wolno żyjące ameby” patogenowi czerwonki pełzakowej, Entamoeba histolytica, który jest zawsze pasożytniczy.
  • Do zakażenia dochodzi poprzez urazy skóry lub rogówki.
    • Patogen nie może przeniknąć przez zdrową skórę lub nieuszkodzoną rogówkę.
    • Patogen może rozprzestrzeniać się do mózgu za pośrednictwem krwiobiegu.
    • najczęściej pośrednio przez skażone pojemniki na soczewki kontaktowe i środki pielęgnacyjne lub wskutek skażenia soczewek kontaktowych
  • Zakażenie nie jest przenoszone bezpośrednio z człowieka na człowieka.
  • Okres wylęgania wynosi od kilku dni do kilku tygodni i zależy między innymi od stężenia ameb, charakterystyki zakażającego szczepu i rodzaju pierwotnego uszkodzenia rogówki.

czynniki predysponujące

  • Rany lub urazy skóry
  • Używanie soczewek kontaktowych
  • Uszkodzona rogówka
  • Rzadko przez bezpośredni kontakt ze skażoną glebą, błotem i brzegami wód

ICD-10

  • B60.1 Akantameboza
    • w tym:
      • zapalenie rogówki i spojówek wywołane przez Acanthamoeba (H19.2*)
      • zapalenie spojówek wywołane przez Acanthamoeba+ (H13.1*)

Diagnostyka2

Różnicowanie

Kryteria diagnostyczne

  • Patogen jest wykrywany przez posiew materiału biopsyjnego.
  • Wykrywanie jest również możliwe za pomocą bezpośredniej mikroskopii.

Wywiad lekarski

  • Okres wylęgania nie jest dokładnie znany, ale prawdopodobnie wynosi kilka tygodni.
  • W rogówce zakażenie zwykle postępuje bardzo szybko.
    • poważne zakażenie z ryzykiem zniszczenia rogówki
  • Ameba może również powodować zakażenia skóry, kości, zatok i mózgu.
  • Ziarniniakowe amebowe zapalenie mózgu
    • Zwykle ma przedłużony przebieg kliniczny trwający tygodnie i miesiące z nasilającymi się bólami głowy, niewielką gorączką, zaburzeniami widzenia, zmianami zachowania i ogniskowymi deficytami neurologicznymi1.

Badanie fizykalne

  • Zapalenie rogówki przy stosowaniu soczewek kontaktowych
    • często początkowo nierozpoznane
  • Najpierw objawy nieswoiste
    • uczucie ciała obcego w oku
    • nasilający się ból
    • łzawienie oczu
    • spazmatyczne zamykanie powiek (blefarospazm)
    • niewyraźne widzenie
    • szarawy, brudny nabłonek
  • W miarę postępu choroby rozwija się przewlekle postępujące wrzodziejące zapalenie rogówki z zapaleniem tęczówki, zapaleniem twardówki, zapaleniem błony naczyniowej, podwyższonym ciśnieniem w oczach i postępującym pogarszaniem się wzroku.
  • Objawy mogą być bardzo zróżnicowane i zależą od konkretnego przypadku.
  • Można również zaobserwować okresy wolne od dolegliwości.
  • Wyniki badań okulistycznych
    • zapalenie rąbka
    • Po kilku dniach mogą wystąpić nacieki okołonerwowe, po kilku tygodniach białawy naciek zapalny w kształcie pierścienia.
    • w późniejszych stadiach: podrażnienie komory przedniej (ropostek), jaskra wtórna, naciek twardówki

Diagnostyka okulistyczna

  • Przesłanie wyskrobin z rogówki, wymazów z rogówki, a przede wszystkim soczewek kontaktowych razem z pojemnikiem w celu początkowego rozpoznania
  • Wykrycie Acanthamoeba z biopsji rogówki drogą histopatologii lub posiewu
  • W przypadku zakażeń Acanthamoeba należy dążyć do bezpośredniego wykrycia patogenu: badania morfologiczne posiewu na specjalnych pożywkach za pomocą mikroskopu optycznego.
  • W specjalistycznych laboratoriach stosuje się metody PCR swoiste dla danego rodzaju, które są bardzo czułe i uzupełniają posiew.

Badania dodatkowe

  • TK lub RM mózgu mogą wykazać pojedyncze lub wielokrotne zmiany zajmujące przestrzeń ze wzmocnieniem pierścieniowym3.
  • W przypadku ziarniniakowego amebowego zapalenia mózgu do rozpoznania wymagana jest biopsja tkanki mózgowej4.

Wskazania do skierowania

  • W przypadku podejrzenia choroby należy skierować pacjenta do okulisty.

Terapia2

Cele terapii

  • Unikanie utraty wzroku
  • zapobieganie powikłaniom

Ogólne informacje o leczeniu

  • Wczesne rozpoznanie umożliwia często długotrwałe, ale z reguły skuteczne leczenie.
  • Zakażenie Acanthamoeba jest często trudne do wyleczenia i wymaga długotrwałego leczenia.
  • Zakażeniu zwykle towarzyszy tworzenie się odpornych cyst, co może prowadzić do zaostrzenia pozornie wyleczonej choroby.

Leczenie farmakologiczne

  • Krople do oczu
    • początkowe leczenie miejscowe biguanidami: biguanid poliheksametylenowy (PHMB; poliheksanid; 0,02%) lub chlorheksydyną (0,02%)
    • często w połączeniu z pochodną diamidyny, taką jak izetionian propamidyny (0,1%)
    • jako alternatywa dla biguanidów: diamidyny, takie jak diizetionian heksamidyny 0,1% lub diizetionian dibromopropamidyny 0,15%
  • Zaleca się stosowanie w połączeniu z neomycyną jako antybiotykiem.
  • W ciągu pierwszych 48–72 godzin krople są podawane co kwadrans przez całą dobę.
  • Następnie leczenie jest kontynuowane w obniżonej dawce, najczęściej przez okres ponad 6 miesięcy.
  • W przypadku oporności na leczenie można również podawać miejscowo klotrimazol (1–2%) lub worykonazol.
  • Ziarniniakowe amebowe zapalenie mózgu
    • Optymalna strategia leczenia nie jest znana, dlatego stosuje się terapie skojarzone5 (np. połączenie miltefozyny, flukonazolu i izetionianu pentamidyny).

Leczenie chirurgiczne

  • Opcje chirurgiczne obejmują:
    • abrazję nabłonka (rogówki)
    • krioterapię
    • keratoplastykę penetrującą
    • przeszczep błony owodniowej
  • Jeśli to możliwe, pojedyncze zmiany w mózgu należy wyciąć6.

Opieka po zabiegu

  • Skuteczność leczenia należy regularnie monitorować do około 6 miesięcy po ustąpieniu objawów, ponieważ nawet pojedyncza cysta przetrwała w zrębie może prowadzić do nawrotu zakażenia.

Zapobieganie dla osób noszących soczewki kontaktowe

  • W większości przypadków zakażenia można uniknąć poprzez ścisłą higienę soczewek kontaktowych.
  • Przed manipulacją soczewkami kontaktowymi zasadniczo należy starannie umyć ręce.
  • Prawdopodobnie najważniejsze źródło zakażenia stanowią poddawane nieprawidłowej pielęgnacji pojemniki na soczewki kontaktowe.
    • Pojemnik na soczewki kontaktowe powinien być codziennie dokładnie czyszczony i regularnie wymieniany.
    • Ważne jest, by po ręcznym oczyszczeniu pojemnik wysechł na powietrzu, gdyż w wilgotnym środowisku szczególnie dobrze rozmnażają się zarówno bakterie, jak i ameby.
  • Poza tym soczewki kontaktowe należy przechowywać wyłącznie w świeżym roztworze do przechowywania.
    • Woda z kranu lub samodzielnie przygotowane roztwory soli kuchennej nie nadają się do przechowywania.
  • Same soczewki kontaktowe należy regularnie wymieniać (w zależności od rodzaju soczewek codziennie lub w odstępach co maksymalnie 2 lata).
    • Nie należy przekraczać czasu noszenia.
  • W pielęgnacji soczewek kontaktowych zasadniczo należy preferować systemy wielofazowe w stosunku do tzw. systemów typu „wszystko w jednym”.
    • Wybór środków do pielęgnacji jest szczególnie ważny w przypadku miękkich soczewek kontaktowych, gdyż po pierwsze Acanthamoeba lepiej przyczepiają się do hydrofilnych powierzchni miękkich soczewek, a po drugie materiał jest znacznie wrażliwszy.
    • W przypadku twardych soczewek kontaktowych niezbędne jest codzienne ręczne czyszczenie za pomocą odpowiedniego roztworu czyszczącego.

Ogólne zapobieganie

  • W Europie Środkowej około 10% przypadków występuje u osób nienoszących soczewek kontaktowych.
  • Te przypadki dotyczą wyłącznie osób, u których do zranionego oka trafiła woda skażona Acanthomoeba.
  • Zagotowanie wody zabija amebę.
    • Jest ona jednak odporna na chlor i powszechnie stosowane środki dezynfekujące do soczewek kontaktowych.
  • Zaleca się ostrożność w przypadku stosowania soczewek kontaktowych przez osoby z obniżoną odpornością; preferowane mogą być soczewki jednodniowe.
  • Nie ma szczepionki.

Przebieg, powikłania i rokowanie2

powikłania

  • Może prowadzić do zniszczenia rogówki i utraty wzroku.
  • W rzadkich przypadkach obserwowano zakażenie ogólnoustrojowe.
    • U osób z osłabionym układem immunologicznym możliwe jest ziarniniakowe amebowe zapalenie mózgu.

Dodatkowe informacje

  • Postępowanie z osobami kontaktowymi: w tym przypadku nie są konieczne żadne środki, ponieważ dotąd nie udowodniono przenoszenia z człowieka na człowieka.
  • Postępowanie w przypadku pojawienia się ognisk choroby: jak dotąd nie są znane żadne ogniska choroby.

informacje dla pacjentów

O czym należy poinformować pacjenta?

  • Zwłaszcza osoby z niedoborem odporności: niezbędne jest przestrzeganie zasad higieny podczas noszenia soczewek kontaktowych.

Quellen

Literatur

  1. Visvesvara GS, Moura H, Schuster FL. Pathogenic and opportunistic free-living amoebae: Acanthamoeba spp., Balamuthia mandrillaris, Naegleria fowleri, and Sappinia diploidea. FEMS Immunol Med Microbiol 2007; 50:1. PubMed
  2. Szentmáry N, Daas L, Shi L, et al. Acanthamoeba keratitis - Clinical signs, differential diagnosis and treatment. J Curr Ophthalmol. 2018 Oct 19;31(1):16-23. www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Khan NA. Acanthamoeba and the blood-brain barrier: the breakthrough. J Med Microbiol 2008; 57:1051. PubMed
  4. Marciano-Cabral F, Cabral G. Acanthamoeba spp. as agents of disease in humans. Clin Microbiol Rev 2003; 16:273. PubMed
  5. Mayer PL, Larkin JA, Hennessy JM. Amebic encephalitis. Surg Neurol Int 2011; 2:50. PubMed
  6. Sheng WH, Hung CC, Huang HH, et al. First case of granulomatous amebic encephalitis caused by Acanthamoeba castellanii in Taiwan. Am J Trop Med Hyg 2009; 81:277. PubMed

Autor*innen

  • Moritz Paar, Dr. med., Facharzt für Allgemeinmedizin, Münster
B601
Zakażenie amebą Zakażenie Acanthamoeba Osoba nosząca soczewki kontaktowe Soczewki kontaktowe Ziarniniakowe amebowe zapalenie mózgu GAE Akantameboza Tworzenie się cyst
Zakażenie Acanthamoeba 
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Zakażenie wywołane przez różne szczepy z rodzaju Acanthamoeba, zwykle w rogówce osób noszących soczewki kontaktowe. Częstość występowania: schorzenie bardzo rzadkie.
Choroby zakaźne
Zakażenie pełzakowe wywołane przez Acanthamoeba
/link/ea2bcf6e01a9413f99725830b9c26d93.aspx
/link/ea2bcf6e01a9413f99725830b9c26d93.aspx
zakazenie-pelzakowe-wywolane-przez-acanthamoeba
SiteDisease
Zakażenie pełzakowe wywołane przez Acanthamoeba
K.Reinhardt@gesinform.de
Kanders@nhi.Reinhardt@gesinform.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl