Informacje ogólne
Definicja
- Postępująca obustronna choroba ze zmianami strukturalnymi rogówki
- Najczęstsza pierwotna ektazja rogówki, charakteryzująca się ścieńczeniem i stożkowatą wypukłością centralnej części rogówki.
- Postęp choroby wiąże się z nasileniem krótkowzroczności i astygmatyzmu, a także utratą ostrości wzroku z powodu nieregularnej powierzchni rogówki, której nie można zniwelować okularami.
Częstość występowania
- Szacowana chorobowość wynosi 0,2–4790/100 000 i wykazuje dużą globalną zmienność, która najprawdopodobniej wynika z różnych kryteriów diagnostycznych1.
- Choroba najczęściej rozwija się w wieku 20–30 lat1.
Etiologia i patogeneza
- Cały rozdział opiera się na tych źródłach literaturowych.
- Wydaje się, że przyczyna jest wieloczynnikowa.
- Podejrzewa się czynniki środowiskowe i uwarunkowania genetyczne.
- Wydaje się, że czynnikiem wyzwalającym może też być ciągłe pocieranie oczu.
- Ze względu na częsty związek z układowymi chorobami autozapalnymi nie można też wykluczyć przyczyny zapalnej.
- Występuje degeneracyjna zmiana rogówki ze ścieńczeniem i rosnącą wypukłością jej centralnej części oraz rozwojem liniowych blizn na wierzchołku stożka.
- W rogówce może rozwinąć się ostry wodniak z ostrym przemijającym upośledzeniem wzroku.
czynniki predysponujące
- Czynniki genetyczne: może być dziedziczona autosomalnie recesywnie lub dominująco.
- Najczęściej dotyka zdrowych młodych ludzi, ale wiąże się z różnymi chorobami2:
- U pacjentów z predyspozycjami wskazuje się na związek stożka rogówki z częstym pocieraniem oczu4.
ICD-10
- H18 Inne patologie rogówki
- H18.6 Stożek rogówki
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Rozpoznanie na podstawie typowych objawów i wyników badań okulistycznych
Wywiad lekarski
- Sekcję opracowano na postawie tego źródła1.
- Zmniejszona ostrość widzenia, zjawisko oślepienia
- Zwiększona skłonność do podrażnień i swędzenia oczu
- Upośledzenie widzenia, zwykle obustronnie
- W miarę postępu choroby wzrok ulega dalszemu pogorszeniu, czasami dość szybko.
- Zniekształcenie wzrokowych wrażeń zmysłowych. Pacjent postrzega kilka „obrazów” oglądanego obiektu.
- Epizody narastającego upośledzenia wzroku z powodu ostrego centralnego obrzęku rogówki
Badanie przedmiotowe
Stożek rogówki (dzięki uprzejmości Indiana University School of Medicine, Department of Ophthalmology)
- Stożkowa rogówka: zazwyczaj obustronnie, ale często z wyraźną różnicą między stronami
- Patologiczne kontury rogówki są najlepiej widoczne przy dolnej powiece, gdy pacjent patrzy w dół (objaw Munsona).
- Orientacyjny test ostrości wzroku
Diagnostyka u specjalisty
- Dalsza diagnostyka w gabinecie okulisty
Wskazania do skierowania do specjalisty
- W przypadku podejrzenia choroby
Leczenie
Cele leczenia
- Poprawa wzroku
- Zapobieganie powikłaniom
Ogólne informacje o leczeniu
- Większość pacjentów ze stożkiem rogówki może zachować dobre widzenie przez całe życie dzięki dopasowanym soczewkom kontaktowym i ich prawidłowemu stosowaniu1.
- początkowo soczewki miękkie, później sztywne
- Obecnie dostępnych jest również kilka terapii interwencyjnych1.
Zalecenia dla pacjentów
- Unikać tarcia oczu.
- Nosić soczewki kontaktowe.
- znacząca poprawa widzenia na wczesnych etapach dzięki korekcji astygmatyzmu nieregularnego
- Najczęściej używa się soczewek sztywnych, ale na wczesnych etapach wystarczające mogą być miękkie soczewki korygujące astygmatyzm.
- Soczewki powinni dobierać wyłącznie specjaliści z doświadczeniem w zakresie tego typu anomalii rogówki. Stosunkowo często trzeba dopierać nowe soczewki, czasami również w przypadku dużych soczewek twardówkowych.
- Poważniejsze dolegliwości spowodowane soczewkami kontaktowymi występują częściej u pacjentów ze stożkiem rogówki niż u pacjentów z rogówką o prawidłowym kształcie. Poprawę może niekiedy przynieść soczewka sztywna noszona na soczewce miękkiej („system piggy-back”)1.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg i rokowanie
- Mogą wystąpić epizody ostrych zaburzeń widzenia.
- Są spowodowane centralnym obrzękiem rogówki, który ustępuje samoistnie.
- Często obserwuje się stopniowe nasilanie się schorzenia w miarę upływu lat. Progresja może jednak również ulec stagnacji w dowolnym momencie, zwłaszcza do wieku 40–45 lat1.
- Większość pacjentów ze stożkiem rogówki może zachować dobre widzenie przez całe życie dzięki dopasowanym sztywnym soczewkom kontaktowym i ich prawidłowemu stosowaniu.
Powikłania:
- W niezwykle rzadkich przypadkach może dojść do perforacji rogówki.
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Stożek rogówki, obraz w lampie szczelinowej
Stożek rogówki. Dzięki uprzejmości Indiana University School of Medicine, Department of Ophtalmology
Quellen
Literatur
- Santodomingo-Rubido J, Carracedo G, Suzaki A, Villa-Collar C, Vincent SJ, Wolffsohn JS. Keratoconus: An updated review. Cont Lens Anterior Eye. 2022 Jun;45(3 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Woodward MA, Blachley TS, Stein JD. The Association Between Sociodemographic Factors, Common Systemic Diseases, and Keratoconus: An Analysis of a Nationwide Heath Care Claims Database. Ophthalmology 2016; 123: 457-465.e2. pmid:26707415 PubMed
- Sykakis E, Karim R, Evans JR, Bunce C, Amissah-Arthur KN, Patwary S, McDonnell PJ, Hamada S. Corneal collagen cross-linking for treating keratoconus. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 3. Art. No.: CD010621. DOI: 10.1002/14651858.CD010621.pub2. DOI
- Sugar J, Macsai MS. What causes keratoconus?. Cornea 2012; 31: 716-9. pmid:22406940 PubMed
- Weissman BA. Keratoconus. Medscape Emedicine. Updated 3 March 2016 emedicine.medscape.com
Autor*innen
- Bonnie Stahn, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Hamburg