Document version compare

Informacje ogólne

Stopień ciężkości

Klasyfikacja urazów czaszkowo-mózgowych według skali śpiączki Glasgow (Glasgow Coma Scale, GCS)

Uznana międzynarodowa klasyfikacja urazów czaszkowo-mózgowych dzieli je na trzy stopnie ciężkości w oparciu o zaburzenia świadomości zgodnie ze skalą Glasgow.
Lekki uraz czaszkowo-mózgowy (I°)
- wynik punktowy GCS 13–15
- dawniej i w niektórych przypadkach nadal powszechne: wstrząs mózgu lub wstrząśnienie mózgu
Umiarkowany uraz czaszkowo-mózgowy (II°)
- wynik punktowy GCS 9–12
Ciężki uraz czaszkowo-mózgowy (III°)
- wynik punktowy GCS 3–8

Klasyfikacja urazu czaszkowo-mózgowego według morfologii¹

Złamania kości czaszki
- złamanie sklepienia czaszki (złamanie z wgłobieniem)
- złamanie podstawy czaszki
Zmiana wewnątrzczaszkowa (ogniskowa)
- krwiak nadtwardówkowy
- ostry krwiak podtwardówkowy
- przewlekły krwiak podtwardówkowy
- krwotok podpajęczynówkowy
- krwotok śródmózgowy (krwotok dokomorowy)
Zmiana wewnątrzczaszkowa (rozproszona)
- obrzęk
- krwotok po stłuczeniu
- rozproszone uszkodzenie aksonalne

Pierwsza pomoc na miejscu wypadku

Zobacz także artykuł Intensywna opieka medyczna nad ciężko rannymi osobami na miejscu wypadku.
Ochrona własna ma priorytet (zabezpieczenie miejsca wypadku).
Powiadomienie dodatkowych służb ratowniczych (telefon alarmowy)
Następnie udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym

Wywiad lekarski

Kontekst wypadku lub urazu
- rodzaj, mechanizm i intensywność działania siły
Istniejące wcześniej schorzenia i czynniki ryzyka (np. leki przeciwkrzepliwe)
Subiektywne objawy w urazie czaszkowo-mózgowym
- bóle głowy
- zawroty głowy i senność
- nudności
- zmęczenie i osłabienie
- ubytek słuchu
- zaburzenia widzenia i podwójne widzenie
- wrażliwość na światło i hałas

Badanie

Wstępne badanie na miejscu wypadku

Badanie ogólne pacjentów w zależności od ciężkości urazu
- parametry życiowe (tętno, oddech, saturacja i ciśnienie tętnicze)
- badanie pod kątem współistniejących obrażeń (sprawdzenie ciała z klatką piersiową, jamą brzuszną, kręgosłupem)
Obiektywne oznaki obrażeń
- opuchlizna
- krwotok
- rozdarcia lub rany tłuczone
- deformacje
- wynaczynienie krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego lub tkanki mózgowej

Badanie neurologiczne

Należy zarejestrować i udokumentować następujące parametry:
- skala Glasgow
- zaburzenia świadomości lub nieprzytomność
- czynność źrenic
- spontaniczna motoryka, zwłaszcza różnice w porównaniu stron
Oznaki uszkodzenia układu nerwowego
- amnezja
- zaburzenia świadomości
- wymioty
- porażenia
- zaburzenia mowy
- napady drgawek
Regularne monitorowanie stanu świadomości, czynności źrenic i stanu wg. skali Glasgow w celu wczesnego wykrycia pogorszenia stanu klinicznego

Oznaki zagrożenia życia po urazie czaszkowo-mózgowym

Rozszerzenie źrenic, zaburzenia reakcji źrenic na światło
Synergizm wyprostny i zgięciowy
Niestabilność krążeniowo-oddechowa

Leczenie przedszpitalne¹

Pierwsza pomoc według schematu xABCDE

Zatrzymanie krwawienia („Stop the Bleed“, STB)
- Zatrzymanie aktywnego krwawienia, jeśli jest do niego dostęp.
- ucisk ręką, bandaż uciskowy
- Zaleca się stosowanie opatrunków na rany (np. chitozanu).
- Należy w miarę możliwości zatrzymać aktywne krwawienie.
Zabezpieczenie funkcji życiowych
- monitorowanie ciśnienia tętniczego, częstości akcji serca, oddechu, saturacji

Oddychanie

Wskazania do intubacji dotchawiczej i wentylacji mechanicznej w przypadku niewystarczającego oddechu samoistnego lub utraty przytomności (wartość referencyjna GCS <9)> <9)>
Intubacja dotchawicza
- często utrudnione oddychanie, częściowo z powodu braku przeprostu kręgosłupa szyjnego (niestabilne złamanie kręgosłupa)
- Zaleca się stosowanie wideolaryngoskopii.
Dążenie do normoksji (wysycenie tlenem krwi tętniczej ≥90%)

Ciśnienie tętnicze

Należy dążyć do normotonii tętniczej (skurczowe ciśnienie tętnicze ≥90 mmHg).

Temperatura

Należy dążyć do normotermii, w razie potrzeby aktywnie utrzymując ciepło.

Analgosedacja

Brak jasnych zaleceń dotyczących analgosedacji i relaksacji
- zaleta — lepsza opieka kardiopulmonologiczna
- wada — ograniczona możliwość oceny neurologicznej
Decyzja należy do lekarzy pogotowia ratunkowego zapewniających opiekę.

Terapia chroniąca mózg

Przeprowadzana w przypadku oznak znacznie podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego (increased intracranial pressure, ICP) lub sytuacji uwięźnięcia (rozszerzenie źrenic, synergizm wyprostny, reakcja wyprostna na bodziec bólowy, postępujące zaburzenia świadomości)
- możliwe krótkotrwałe obniżenie ICP, ale brak dowodów w fazie przedszpitalnej
Hiperwentylacja
- wartość zalecana to 20 oddechów/minutę u dorosłych
Zastosowanie hipertonicznego roztworu soli
Mannitol
- Nie wchodzi w zakres standardowego wyposażenia pojazdów ratowniczych.
Uniesienie górnej części ciała o 30 stopni (skuteczne w przypadku bardzo wysokich wartości ICP)

Transportowanie

Unieruchomienie kręgosłupa szyjnego z podparciem szyjnym i/lub materacem próżniowym do momentu wykluczenia towarzyszącego niestabilnego złamania kręgosłupa
Należy pozostawić obiekty perforujące.
Wybite zęby należy przechować w wilgotnym miejscu i zabrać je ze sobą w celu ponownej implantacji.

Wskazania do hospitalizacji

Hospitalizacja w trybie nagłym w razie następujących objawów po urazie głowy^,:
- śpiączka lub zaburzenia świadomości
- amnezja
- inne zaburzenia neurologiczne
- napad drgawek
- objawy kliniczne lub wyniki radiograficzne wskazujące na złamanie kości czaszki
- podejrzenie urazów penetrujących
- podejrzenie nosowego lub otogennego wycieku płynu mózgowo rdzeniowego
- wymioty (związek czasowy z narażeniem na działanie sił)
- zaburzenie krzepnięcia
  - Wywiad zebrany od osób trzecich
  - karta leczenia przeciwzakrzepowego
  - utrzymujące się krwawienie z powierzchownych urazów itp.
- u dzieci dodatkowo
  - w przypadku silnych, uporczywych bólów głowy
  - w związku z podejrzeniem zespołu dziecka maltretowanego z ryzykiem powtórzenia się sytuacji
  - w razie wątpliwości, np. w przypadku zmian w zachowaniu dziecka z punktu widzenia rodzica (szczególnie w przypadku dzieci w wieku <24 miesięcy)>
Wybór szpitala docelowego
- przyjęcie w trybie nagłym przede wszystkim do odpowiedniego ośrodka urazowego
- dostępność ciągłego obrazowania TK
- dostępność opcji leczenia neurochirurgicznego
  - szczególnie przy urazie czaszkowo-mózgowym z nieprzytomnością (GCS <8), narastającym zmętnieniu, zaburzeniu źrenic, paraliżu, napadach drgawek> <8), narastającym zmętnieniu, zaburzeniu źrenic, paraliżu, napadach drgawek>
Wybór zespołu ratowniczego
- W miarę możliwości w przypadku poważnych obrażeń do opieki przedszpitalnej należy angażować przede wszystkim ratownictwo lotnicze.

Dodatkowe informacje

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

Haydel MJ. Assessment of traumatic brain injury, acute, BMJ Best Practice, Last reviewed: 6 Mar 2023 (abgerufen am 05.04.2023). ~~https://bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/515" href="https://bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/515" target="_blank">~~bestpractice.bmj.com

Autor

Jonas Klaus, Arzt in Weiterbildung Neurologie, Hamburg

Urazy głowy, leczenie doraźne

Informacje ogólne

Stopień ciężkości

Klasyfikacja urazów czaszkowo-mózgowych według skali śpiączki Glasgow (Glasgow Coma Scale, GCS)

Klasyfikacja urazu czaszkowo-mózgowego według morfologii1

Pierwsza pomoc na miejscu wypadku

Wywiad lekarski

Badanie

Wstępne badanie na miejscu wypadku

Badanie neurologiczne

Oznaki zagrożenia życia po urazie czaszkowo-mózgowym

Leczenie przedszpitalne1

Pierwsza pomoc według schematu xABCDE

Oddychanie

Ciśnienie tętnicze

Temperatura

Analgosedacja

Terapia chroniąca mózg

Transportowanie

Wskazania do hospitalizacji

Dodatkowe informacje

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

Autor

Klasyfikacja urazu czaszkowo-mózgowego według morfologii¹

Leczenie przedszpitalne¹