informacje ogólne
Definicja
- Synonim „hiszpański kołnierz“
- Napletek cofnięty za żołądź prącia, którego nie da się przesunąć do prawidłowej pozycji nad żołędzią.
- Nagły stan urologiczny wymagający natychmiastowego leczenia.
częstość występowania
- Nie ma wiarygodnych danych na temat częstości występowania.
- Zwykle występuje tylko u nieobrzezanych chłopców i mężczyzn.
Etiologia i patogeneza
- Załupek jest zwykle spowodowany przez stulejkę (zwężenie napletka).
- u (małych) dzieci fizjologiczny
- u dorosłych np. z powodu przewlekłego zapalenia żołędzi i napletka
- Po odciągnięciu napletka za żołądź zmniejsza się dopływ krwi do dystalnego płatka napletka, co utrudnia drenaż limfatyczny i powoduje obrzęk.
- Powoduje to narastającą opuchliznę napletka, co ostatecznie uniemożliwia bezproblemową repozycję.
- Przy dłuższym okresie trwania takiego stanu możliwe jest zapalenie, owrzodzenie, a nawet martwica żołędzi.
- uwaga: podczas zakładania cewnika przezcewkowego u mężczyzn napletek jest odsuwany. Jeśli napletek nie zostanie zrepozycjonowany po założeniu, może wystąpić stulejka nabyta indukowana leczeniem/opieką pielęgniarską.
Czynniki predysponujące
- stulejka
- Przewlekłe zapalenie żołędzi i napletka
- Cewnik przezcewkowy
- Kosmetyczne przekłucie napletka/żołędzi
- liszaj twardzinowy
- rak prącia
ICD-10
- N47 Nadmiar napletka, stulejka i załupek
diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Klasyczne rozpoznanie wzrokowe
- Laboratoryjna diagnostyka chemiczna lub obrazowa nie jest konieczna.
Wywiad lekarski
- W większości przypadków wcześniej rozpoznana stulejka
- Pacjenci często zgłaszają epizody trudnego odprowadzania napletka po erekcji.
- Ból i opuchlizna na czubku prącia
- Początkowo pacjenci opisują uczucie ucisku bez rzeczywistego bólu.
- W miarę narastania opuchlizny często pojawia się tkliwość, a czasem także parestezje w okolicy czubka prącia.
- Czynniki predysponujące?
- Wywiad dotyczący aktywności seksualnej
- częste zmiany partnerek/partnerów
- oznaki chorób przenoszonych drogą płciową?
- praktyki autoerotyczne obejmujące prącie
- częste zmiany partnerek/partnerów
Badanie fizykalne
Stulejka nabyta (załupek)
- Odsłonięta żołądź, która jest czerwona i opuchnięta; w późniejszym przebiegu możliwa jest również martwica.
- Bezpośrednio proksymalnie do żołędzi okrągła, obrzęknięta, zaczerwieniona, wrażliwa na ucisk opuchlizna odpowiadająca cofniętemu napletkowi
- Trzon prącia proksymalnie do stulejki nabytej jest zwykle miękki.
Wskazania dla skierowania do specjalisty
- Skierowanie do urologa w trybie nagłym w przypadku nieskutecznej repozycji w gabinecie lekarza rodzinnego
Leczenia
Cele terapii
- Szybka repozycja
- Unikanie powikłań spowodowanych zmniejszonym przepływem krwi i przekrwieniem żołędzi
Ogólne informacje o leczeniu
- Nagły stan urologiczny wymagający natychmiastowego leczenia
- Leczenie chirurgiczne z nacięciem pierścienia napletka w przypadku nieudanej repozycji
Terapia zachowawcza
- W wielu przypadkach repozycję można przeprowadzić bez znieczulenia ogólnego po odpowiednim zastosowaniu znieczulenia miejscowego.
- W większości przypadków wystarczą doustne lub dożylne środki przeciwbólowe.
- Jeśli ucisk jest nadal zbyt bolesny, zaleca się znieczulenie przewodowe w okolicy podstawy prącia.
- uwaga: znieczulenie miejscowe nie może zawierać adrenaliny!
- Wyciśnięcie obrzęku za pomocą objęcia palcami z delikatnym naciskiem i ostrożne wepchnięcie żołędzi z powrotem przez ciasny pierścień napletka
- Bezbolesną repozycję można alternatywnie uzyskać za pomocą kompresu nasączonego roztworem soli fizjologicznej po ręcznym wyciskaniu obrzęku przez 5–10 minut.
- Miejscowe chłodzenie opuchlizny może pomóc w zapobieganiu dalszej progresji obrzęku.
Terapia chirurgiczna
- Grzbietowe nacięcie napletka jest konieczne tylko w długotrwałych i rzadkich przypadkach.
- W celu zapobiegania nawrotom w razie potrzeby późniejsze obrzezanie
Profilaktyka
- Regularne przesuwanie napletka na żołądź po oddaniu moczu lub stosunku płciowym
- Właściwa higiena prącia i napletka
Przebieg, powikłania, rokowanie
przebieg
- Stulejka nabyta jest podatna na nawroty, chyba że zostanie wykonane obrzezanie.
powikłania
- Zapalenie lub owrzodzenie aż do martwicy żołędzi
Rokowania
- W większości przypadków repozycja jest możliwa bez powikłań.
- Po obrzezaniu nie należy spodziewać się nawrotów.
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Stulejka nabyta (załupek)
Quellen
Literatur
- Brooks NA. Paraphimosis. Medscape, last updated Mar 15, 2021. emedicine.medscape.com
- Dubin J, Davis JE. Penile emergencies. Emerg Med Clin North Am. 2011 Aug. 29(3):485-99. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autor*innen
- Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Münster