informacje ogólne
Definicja
- Uraz N. femoralis (L1–L4)
- Ucisk spowodowany przepukliną krążków międzykręgowych — zobacz artykuł Uszkodzenie krążka międzykręgowego w odcinku lędźwiowym z radikulopatią.
- Uszkodzenie w obszarze miednicy, pachwiny lub wzdłuż przedniej części uda w przebiegu
- Przerwanie/zawieszenie czynności nerwów przez zewnętrzne czynniki szkodliwe lub w ich wyniku, tj. skaleczenia, użądlenia, rozciąganie, stłuczenia/ucisk, w tym uszkodzenia jatrogenne, fizyczne (uraz elektryczny, zimno, promieniowanie itp.) i chemiczne (wstrzyknięcie itp.).
częstość występowania
- Stosunkowo rzadkie, głównie urazowe
- W dużych badaniach stwierdzono, że aż 60% zmian w nerwie udowym ma charakter jatrogenny.
- Może wystąpić podczas implantacji całkowitej endoprotezoplastyki stawu biodrowego, co prowadzi do coraz większej liczby uszkodzeń nerwów w miarę zwiększania się liczby zabiegów chirurgicznych ze względu na strukturę wiekową populacji.
- To samo dotyczy coraz częstszych operacji w obrębie miednicy mniejszej, a w szczególności operacji przepuklin pachwinowych i cewnikowania serca z nakłuciem A. femoralis w pachwinie.
Anatomia kliniczna
- Nervus femoralis (L1–L4) jest nerwem mieszanym ruchowo-czuciowym. Motorycznie unerwia on 4 mięśnie:
- Musculus iliopsoas
- Musculus quadriceps femoris
- Musculus sartorius
- mięsień grzebieniowy (musculus pectineus)
Etiologia i patogeneza
- Urazowy ucisk N. femoralis jest stosunkowo rzadki, ponieważ nerw ten jest dobrze chroniony w miednicy, w głębi pachwiny i z przodu uda.
- Nerw może jednak zostać uszkodzony w kontekście poważnego urazu ze złamaniem miednicy, złamaniem kości udowej i zwichnięciem stawu biodrowego.
- Urazy mogą również wystąpić jako powikłanie podczas porodu i podczas zabiegów, takich jak wstawianie endoprotez stawu biodrowego, operacji jamy brzusznej lub miednicy, a także podczas laparaskopii, biopsji węzła chłonnego, blokady terapeutycznej N. femoralis i nakłucia A. femoralis, np. w kontekście cewnikowania serca.
- W dużych badaniach stwierdzono, że aż 60% zmian w nerwie udowym ma charakter jatrogenny.
ICD-10
- G57 Mononeuropatie kończyny dolnej
- G57.2 Uszkodzenie nerwu udowego
- S74 Uraz nerwów na poziomie biodra i uda
- S74.1 Uraz nerwu udowego na poziomie biodra i uda
diagnostyka
Wywiad lekarski
- Zmniejszona rozciągliwość stawu kolanowego, osłabiony odruch rzepkowy, drętwienie górnej części uda i przednio-przyśrodkowej części nogi
Badanie fizykalne
- Zmniejszona zdolność do wyprostu kolana, tj. brak siły M. quadriceps i niestabilność kolana
- Zanik M. quadriceps i związany z tym osłabiony odruch rzepkowy
- Czasami uszkodzenie proksymalne prowadzi również do osłabienia grupy mięśni lędźwiowych (zgięcie biodra).
- Parestezje w przedniej i środkowej części uda
Diagnostyka u specjalisty
- Często nie jest to konieczne w przypadku typowego obrazu klinicznego i wywiadu lekarskiego.
- W zależności od przyczyny uszkodzenia można wykonać badanie ultrasonograficzne, RM i RTG.
- badania elektrofizjologiczne
Leczenia
- Najważniejsza kwestia podczas leczenia: wyeliminowanie podstawowej przyczyny
- Nie można zalecić żadnej podstawowej farmakoterapii.
- W leczeniu bólu neuropatycznego występującego w przebiegu choroby stosuje się różne grupy substancji podawanych ogólnoustrojowo o różnych mechanizmach działania farmakologicznego, takie jak leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe i opioidy.
- Możliwe leczenie chirurgiczne zależy od przyczyny uszkodzenia. Przecięty nerw, tj. taki, którego ciągłość została przerwana, wymaga chirurgicznej rekonstrukcji/zamknięcia, ponieważ funkcjonalnie skuteczna regeneracja jest możliwa tylko wtedy, gdy odcięte końce są w bezpośrednim kontakcie ze sobą.
- Fizjoterapia i trening mięśni mogą przeciwdziałać atrofii mięśni.
Przebieg, powikłania, rokowanie
Rokowania
- Poważne urazy nerwów zwykle goją się z defektem funkcjonalnym (wyjątek: wiek dziecięcy). Jakość i czas podstawowej opieki zdrowotnej mają wpływ na wyniki leczenia (oprócz czynników związanych z pacjentem).
- Najważniejszymi czynnikami prognostycznymi są: wiek pacjenta, poziom uszkodzenia, przyczyna i rodzaj urazu oraz urazy towarzyszące, a także czas, który upłynął między urazem a rekonstrukcją nerwu.
- Rokowanie w przypadku zmiany w N. femoralis jest ogólnie dobre, ale zależy od przyczyny uszkodzenia.
- Rokowanie w przypadku niepełnego uszkodzenia N. femoralis jest dobre1.
- Natomiast urazy z oderwaniem mają gorsze rokowanie niż urazy kompresyjne.
- Rzadka mononeuropatia cukrzycowa N. femoralis ma zwykle dobre rokowanie, a poprawa następuje w ciągu kilku tygodni.
informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Nervus femoralis
Quellen
Literatur
- Moore AE, Stringer MD. Iatrogenic femoral nerve injury: a systematic review. Surg Radiol Anat 2011; 33:649. PubMed
- Wong CA, Scavone BM, Dugan S, et al. Incidence of postpartum lumbosacral spine and lower extremity nerve injuries. Obstet Gynecol 2003; 101:279. PubMed
- Moore AE, Stringer MD. Iatrogenic femoral nerve injury: a systematic review. Surg Radiol Anat 2011; 33:649. PubMed
- Al-Ajmi A, Rousseff RT, Khuraibet AJ. Iatrogenic femoral neuropathy: two cases and literature update. J Clin Neuromuscul Dis 2010; 12:66. PubMed
Autoren
- Caroline Beier, Fachärztin für Allgemeinmedizin, Hamburg