Document version compare

Co to jest skłonność do krwawień?

Skłonność do krwawień nazywana jest również w żargonie medycznym „skazą krwotoczną”. U osób dotkniętych chorobą występują nadmierne i dłuższe niż zwykle krwawienia nawet po niewielkim uszkodzeniu tkanki. Krwawienia pojawiają się też zupełnie spontanicznie - z nosa, do stawów i narządów wewnętrzych. Po operacjach, porodzie, urazach lub zabiegach stomatologicznych istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia krwawienia.

Przyczyną wszystkich tych zjawisk jest zazwyczaj zaburzenie krzepnięcia krwi, przez co uszkodzone naczynie krwionośne nie może się odpowiednio szybko uszczelnić i krwawienie nie zostaje zatrzymane. Krzepnięcie krwi to skomplikowany proces. Wymaga on współdziałania komórek krwi (płytek krwi - trombocytów), licznych czynników krzepnięcia krwi znajdujących się w osoczu (płynnym składniku krwi) oraz prawidłowych naczyń krwionośnych.

Czasami jednak skłonność do krwawień jest zwiększona z powodu nasilonej przepuszczalności ścian naczyń i ich większej podatności na urazy.

Większe ryzyko krwawienia pojawia się również w sytuacji przyjmowania często przepisywanych obecnie leków przeciwzakrzepowych, które są stosowane w leczeniu i profilaktyce zwężeń naczyń krwionośnych spowodowanych zakrzepami krwi (np. zakrzepicy kończyn dolnych lub górnych). Warto pamiętać, że siniaczenie (krwiaki), krwawienie z dziąseł lub krwawienie z nosa mogą wystąpić również u osób całkowicie zdrowych.

Jakie są objawy skłonności do krwawień?

Różne rodzaje i miejsca krwawień mogą dać lekarzom badających pacjenta ważne wskazówki dotyczące przyczyny tej dolegliwości. Szczegółowy wywiad i badanie fizykalne pacjenta mają więc ogromne znaczenie.

Typowe objawy skazy naczyniowej lub płykowej

Najczęściej w przypadku zaburzeń dotyczących płytek krwi lub chorób naczyń krwionośnych
Samoistne krwawienie lub krwawienie z błahych przyczyn (np. po lekkim uderzeniu się) z najdrobniejszych naczyń krwionośnych (naczyń włosowatych) w skórze, tkance podskórnej lub błonie śluzowej, występujące w formie małych plamek (tzw. plamica). Poszczególne krwawienia mogą wyglądać jak punkciki (wtedy nazywane są petocjami), o małej lub dużej powierzchni.

Typowe objawy skazy osoczowej

Najczęściej w przypadku niedoboru lub zaburzenia czynności osoczowych czynników krzepnięcia
Typowe są wielkopowierzchniowe, stosunkowo ostro ograniczone, samoistne krwawienia w skórze i tkance podskórnej, krwawienia do stawów i mięśni, krwawienia do przewodu pokarmowego, ale także znacznej wielkości krwiaki po delikatnych uszkodzeniach ciała.
Po urazie pacjenci krwawią dłużej niż zwykle.

Mechanizmy powstawania

Istnieje wiele różnych możliwych przyczyn skłonności do krwawień; dzieli się je na następujące grupy:

Choroby naczyń krwionośnych
Choroby płytek krwi (trombocytów)
Zaburzenia w układzie krzepnięcia krwi

Skłonność do krwawień pojawia się również jako działanie niepożądane niektórych leków. Jest to najczęstsza przyczyna nabytej skazy krwotocznej. Najczęściej związana jest z lekami stosowanymi w celu rozrzedzenia krwi — na przykład kwas acetylosalicylowy czy warfaryna. U wielu pacjentów krwawienia wynikają także ze stosowania leków zawierających glikokortykosteroidy oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ, np. ibuprofen).

Co powoduje skłonność do krwawień?

Najczęstsze przyczyny

Działania niepożądane leków
- Do leków, o których wiadomo, że często powodują zwiększoną skłonność do krwawień, należą antagoniści witaminy K (np. warfaryna), salicylany (kwas acetylosalicylowy), niektóre środki przeciwbólowe (NLPZ), glikokortykosteroidy, antybiotyki, preparaty heparyny i różne inhibitory płytek krwi.
Związana z wiekiem zwiększona przepuszczalność naczyń krwionośnych:
- Wraz z wiekiem drobne naczynia włosowate stają się bardziej kruche i przepuszczalne, co powoduje, że więcej składników krwi może wydostać się do otaczających tkanek.
- Pojawiają się wtedy siniaki, głównie na przedramionach i dłoniach (tzw. plamica).
Niedobór płytek krwi (małopłytkowość)
- Częstymi przyczynami są zakażenia, powiększona śledziona, nadmierne spożycie alkoholu, małopłytkowość immunologiczna (primary immune trombocytopenia, ITP), choroby reumatologiczne i ciąża.
- Niektóre leki mogą również prowadzić do zmniejszonej ilości płytek krwi, np. heparyna, cymetydyna, ibuprofen, naproksen i antybiotyki.
- Małopłytkowość może być związana z różnymi rzadszymi chorobami.
- Mogą występować niewielkie krwotoki skórne (petocje), siniaki oraz krwawienia z błon śluzowych.
Zaburzenia czynnościowe płytek krwi (trombocytopatia)
- Pojawiają się nieprawidłowości związane z funkcją płytek krwi. Ich całkowita liczba może być prawidłowa.
- Najczęstszą przyczyną tego schorzenia są leki (patrz wyżej).
- Zaburzenia funkcji płytek krwi mogą występować również w przebiegu chorób podstawowych, np. przewlekła choroba nerek, choroby wątroby, białaczki i zakażenia.
- Typowymi objawami są krwawienia punkcikowate, krwawienia z błony śluzowej np. nosa, obfite czy przedłużające się krwawienie menstruacyjne i zasinienia.
Zespół von Willebranda
- Jest to najczęstsze wrodzone zaburzenie powodujące zwiększoną skłonność do krwawień.
- U kobiet często pojawia się obfite krwawienie menstruacyjne, natomiast inni pacjenci skarżą się na krwawienia z nosa lub nadmierne krwawienie dziąseł po zabiegach stomatologicznych.

Rzadkie przyczyny

Hemofilia (zaburzenie krzepnięcia krwi)
- Hemofilia jest dziedzicznym zaburzeniem związanym z niedoborem konkretnego czynnika krzepnięcia krwi w organizmie.
- Choroba ta dotyka głównie mężczyzn.
- Występuje duża skłonność do krwawień najczęściej w postaci samoistnych krwotoków do stawów i mięśni oraz po drobnych urazach i zabiegach chirurgicznych.
Do zaburzeń krzepnięcia krwi może też prowadzić wiele innych chorób.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

W przypadku zwiększonej skłonności do krwawień należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Jak postępuje lekarz?

Historia choroby (wywiad lekarski)

Lekarz może zadać następujące pytania:

Czy istnieją określone sytuacje związane z krwawieniami, które przykuły uwagę pacjenta? Krwotoki punktowe, krwiaki, większe krwotoki, krwotoki z błony śluzowej?
Czy pacjent cierpi na częste krwawienia z dziąseł lub krwawienia z nosa?
U kobiet: czy u pacjentki występują bardzo obfite i/lub wydłużone krwawienia menstruacyjne?
Czy kiedykolwiek zdarzyło się nasilone i długotrwałe krwawienie po lub w trakcie operacji bądź po urazie?
Czy w rodzinie występowały lub występują przypadki zaburzeń krwotocznych?
Czy pacjent stosuje leki, których działaniem niepożądanym może być wystąpienie krwawienia (np. leki przeciwbólowe, leki rozrzedzające krew)?
Czy u pacjenta stwierdzono inne choroby?

Badanie lekarskie

Lekarz przeprowadzi dokładne badanie fizykalne skóry, błon śluzowych, opuchniętych stawów, narządów wewnętrznych

Dalsze badania

Zostanie przeprowadzona seria badań krwi.

Skierowanie do specjalisty

W nagłych lub poważnych przypadkach nasilonego krwawienia lekarz skieruje pacjenta do szpitala.
W sytuacji mniej nasilonych dolegliwości dalsze badania można przeprowadzić w trybie ambulatoryjnym w gabinecie specjalistycznym.

Dodatkowe informacje

Autorzy

Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
Günter Ollenschläger, profesor chorób wewnętrznych, Szpital Kliniczny w Kolonii
Terje Johannessen, profesor medycyny ogólnej, Uniwersytet w Trondheim
Aleksandra Kucharska- Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie (edytor)