Co jest grasiczak?
Definicja
Grasiczak to najczęstszy rodzaj guza, który może wystąpić w przedniej części klatki piersiowej. Grasica jest narządem limfatycznym położonym tuż za mostkiem, a przed dużymi naczyniami krwionośnymi i sercem.
We wczesnym okresie życia grasica częściowo odpowiada za kształtowanie się i rozwój układu odpornościowego. W okresie dojrzewania ulega stopniowemu zanikowi i jest zastępowana przez tkankę tłuszczową. Grasiczak wywodzi się z przetrwałych komórek grasicy.
Wyróżnia się różne typy grasiczaka, większość z nich jest klasyfikowana jako złośliwe, w 20% przypadków jest to tzw. rak grasicy, który wiąże się ze znacznie gorszymi rokowaniami. Nierzadko razem z grasiczakiem współwystępuje miastenia rzekomoporaźna.
Objawy
U jednej trzeciej wszystkich pacjentów z grasiczakiem nie występują żadne objawy, a diagnoza często jest stawiana przypadkowo, np. gdy na zdjęciu rentgenowskim jamy klatki piersiowej widać cieniującą zmianę w górnej części mostka. Objawy chorobowe, np. kaszel, uczucie ucisku w klatce piersiowej, trudności w oddychaniu, zaburzenie przełykania czy chrypka, rozwijają się z powodu ucisku guza na otaczające go narządy i nerwy. Dodatkowo mogą wystąpić objawy wskazujące na chorobę często towarzyszącą grasiczakowi - miastenię rzekomoporaźną: podwójne widzenie, osłabienie siły mięśni powiek, zaburzenia połykania i mowy oraz osłabienie mięśni.
Przyczyny
Przyczyna rozwoju tego nowotworu nie jest jeszcze w pełni poznana. Grasiczaki występują częściej w chorobach autoimmunologicznych takich jak miastenia rzekomoporaźna, zapalenie wielomięśniowe, toczeń rumieniowaty układowy lub zespół Sjögrena.
Częstość występowania
Grasiczak jest bardzo rzadkim nowotworem. Co roku zachoruje na niego tylko ok. 2–4 na 1 milion osób. Najczęściej diagnoza jest stawiana u pacjentów w wieku 30–70 lat. Choroba dotyka w równym stopniu mężczyzn i kobiet. U dzieci i młodzieży dominuje rak grasicy. Od 30% do 40% pacjentów z grasiczakiem zapada na miastenię, a u ok. 15% pacjentów z miastenią rozwija się grasiczak.
Badania dodatkowe
- Diagnozę stawia się na podstawie zdjęć rentgenowskich i badania tomografii komputerowej (TK).
- Dzięki badaniu TK można ocenić rozprzestrzenianie się guza i wykryć przerzuty.
- W niektórych przypadkach w trakcie TK pobiera się próbki tkanki (biopsję). Takiego zabiegu nie wykonuje się u wszystkich pacjentów.
- Czasami wykonuje się również rezonans magnetyczny (MRI) lub pozytonową tomografię emisyjną (PET-TK).
- Aby wykluczyć inne choroby, pobiera się krew do badania.
Leczenie
- Grasiczaki, które nie są jeszcze w zaawansowanym stadium, można usunąć w całości podczas jednorazowej operacji.
- Zazwyczaj wykonuje się podłużne nacięcie nad mostkiem. W przypadku mniejszych guzów (do ok. 6 cm) jako alternatywę można zastosować technikę małoinwazyjną, wspomaganą wideo.
- Nowotwory złośliwe grasicy są leczone operacyjnie przy jednoczesnym wdrożeniu leków chemioterapeutycznych i radioterapii.
Rokowanie
- Rokowanie jest dobre zarówno dla pacjentów z grasiczakami we wczesnym, jak i w zaawansowanym stadium.
- Rak grasicy charakteryzuje się złym lub skrajnie złym rokowaniem.
- Po skutecznej terapii może dojść do nawrotu nowotworu.
- w przypadku grasiczaka we wczesnym stadium zaawansowania do nawrotów choroby dochodzi rzadko.
- Nawroty są częstsze w zaawansowanych stadiach nowotworu.
- Wielu pacjentów wymaga badań kontrolnych do końca życia.
- Powikłania mogą wystąpić, jeśli guz zdążył naciec na otaczające narządy lub się rozprzestrzenić (przerzuty odległe).
- Zastosowanie radioterapii może w niektórych przypadkach doprowadzić do uszkodzenia serca lub płuc.
Dodatkowe informacje
- miastenia rzekomoporaźna
- zapalenie wielomięśniowe
- toczeń rumieniowaty układowy (SLE)
- zespół Sjögrena
- Grasiczak – informacje dla personelu medycznego
Autorka
- Hannah Brand, dr n. med., lekarka, Berlin
- Anna Zwierzchowska, lekarz rezydent, Kraków (edytor/recenzent)