OstryOstre stan zapalnyzapalnie ucha środkowego

Co toCzym jest stan zapalnyzapalenie ucha środkowego?

Definicja

OstryOstre stan zapalnyzapalenie ucha środkowego to zakażenieinfekcja błony śluzowej ucha środkowego wywołaneana przez wirusy lub bakterie. ZakażenieInfekcja zwykle rozwija się zwyklena w przebieguskutek zakażenia górnych dróg oddechowych (przeziębienia). Zmiany zapalne w uchu środkowym powodują wzrost ciśnienia w uchu środkowym, co wywołuje ból.

Wnętrze ucha

Ucho środkowe jest jamą wypełnioną powietrzem, w której znajdują się trzy kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko). TrZ ucha środkowego biegnie w dół wąski kanał – trąbka słuchowa, będ(tuba auditiva) – łącacząc wje z tylnąskim kanałem, biegnie od ucha środkowego w dół do tylnej częścią nosa/górnejrną częścią gardła. Dzięki niejtemu ucho środkowe jest wentylowane i mogą być wyrównane różnice ciśnienia (np. na dużych wysokościach).

Objawy

Stan zapalny ucha środkowego często współwystępuje z przeziębieniem, a najczęstsze objawy tej dolegliwości to: ból ucha i gorączka.Ból Czczęsto ból zaczyna się w  nocy. Ból nasila się, gdy dziecko leży.   Przy zapaleniu ucha często występują zaburzenia słuchu i lekkieogólne osłabienie ogólnego stanu fizycznego. 

U niektórych dzieci ból zmniejsza się, gdy ropapłyn naciskającacy na błonę bębenkową od wewnątrz wlewa się do przewodu słuchowego i wypływa z ucha (wydzielina z ucha).

Przyczyny

WPodczas przypadku przeziębienia błona śluzowa trąbki słuchowej jest obrzęknięta, co może jąspowodować zablokowaćjej zablokowanie. Ryzyko zablokowania jest największe u  dzieci poniżej 6.  roku życia, ponieważ mają krótsze przewody niż starsze dzieci i dorośli i oraz często występuje u nich obrzęk gardła. Kiedy Jeśli przewódtrąbka słuchowyuchowa jestzostaje zablokowanyzablokowana, płyn wydzielanyprodukowany przez błonę śluzową ucha środkowego nie może z niego wypodpływać, co tworzy korzystnesprzyjające warunki dlado rozwoju bakterii.

Czynniki ryzyka

Najczęściej chorują małe dzieci. ChorobaZapalenie ucha środkowego występuje częściej, gdyjeśli rodzice lub rodzeństwo również często chorowali na zapalenietę ucha dolegliwośrodkowegoć. Dzieci chodzuczęszczające do przedszkola są bardziej podatne, ponieważ często smają narażonekontakt naz zakażeniainfekcjami dróg oddechowych. Ryzyko wystąpienia stanu zapalnego ucha środkowego zwiększają rozszczep podniebienia, powiększone migdałkikszenie i  znaczny przerost migdałków.

InneDodatkowymi czynnikiczynnikami ryzyka u  dzieci tosą narażenie na dym papierosowy (bierne palenie),   brak karmienia piersią w pierwszych 3trzech miesiącach życia oraz ssaniekorzystanie ze smoczka.

Częstotliwość występowania

• W ciągu pierwszych 3trzech latach życia na ostry stan zapalnyzapalenie ucha środkowego choruje łącznie 2/3 wszystkich dzieci.
• Chłopcy chorują częściej niż dziewczynki.

Badania

• Stanowi zapalnemu ucha środkowego zwykle towarzyszą typowe dolegliwości (ból ucha, gorączka).
• Lekarz może potwierdzić lub wykluczyć stan zapalny ucha środkowego, badając ucho za pomocą otoskopu (otoskopia = badanie ucha).
• W przypadku powikłań i nawracających zakażeń warto wykonać badanie mikrobiologiczne, które pozwala określić rodzajodpowiedzialne patogenówdrobnoustroje.

Leczenie

• W większości przypadków antybiotyki nie są konieczne, ponieważ organizm sam zwalczaradzi sobie z chorobęą. W wielu przypadkach stan zapalny
• Zapalenie ucha środkowego jest często wywołująywane przez wirusy, wobecna którychre antybiotyki nie sdziałają skuteczne. 
• Leczenie ma więc na celu przede wszystkim złagodzenie bólu i obniżenie gorączki.

Leki

• W przypadku bólu ucha i/lub gorączki można przyjąć środki przeciwbólowe (paracetamol lub ibuprofen).
• Pomocne może być podawanie kropli lub aerozolu do nosa, zwłaszcza   w przypadku kataru.

Antybiotyki

W przypadku niepowikłanego stanu zapalnego ucha środkowego chorobę można obserwować przez 1‒2 dni bez stosowania antybiotyków.  Antybiotyki stosowane Lekarze zalecajsą antybiotyki zwykle tylko w przypadku:

• Ciężkiego stanu zapalnego ucha środkowego
• Dzieci w wieku poniżej 6 miesięcy
• Dzieci w wieku poniżej 2. roku życia z obustronnym stanem zapalnym ucha
• Wydzieliny z ucha z utrzymującymi się objawami (ból i/lub gorączka)
• Dzieci ze szczególnymi czynnikami ryzyka lub innymi chorobami podstawowymitowarzyszącymi

Inne terapie

W przypadku nawracających stanów zapalnych ucha środkowego może być wskazana paracenteza (nacięcie błony bębenkowej) i ewentualnie zastosowanie tzw. dreniku tympanostomijnego (rurki wentylacyjnej), aby umożliwić odpływ ropy z ucha środkowego.

Przedszkole/opieka dzienna

Dzieci ze stanem zapalnym ucha, który nie jest już ostry i których ogólny stan fizyczny jest dobry, mogą w razie potrzeby chodzić do przedszkola lub żłobka. Jeśli są osłabione i mają gorączkę powyżej 38ºC, powinny zostapozostać w domu.

Co można zrobić we własnym zakresie?

• Układanie głowy w wyższej pozycji (np. zapodłożenie, pomocąpodniesienie poduszki) może nieco złagodzić ból.
• Środki przeciwbólowe stosuje się w razie potrzeby. Nie należy przekraczać wskazanej maksymalnej dawki!
• Aerozol do nosa z substancją obkurczającą i żucie gumy (u starszych dzieci) mogą poprawić wentylację trąbki słuchowej, co ułatwia odpływ wydzieliny z ucha środkowego.
• Należy zadbać o to, by pacjent pił wystarczającodpowiednią ilość płynów.
• Ponadto u chorych dzieci zaleca się odpoczynek fizyczny i troskliwą opiekę.

Profilaktyka

Szczepienie

• Szczepienie przeciwko pneumokokom zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu zapalnego ucha środkowego wywołanego przez pneumokoki.

Dalsze działania

• Należy unikać czynników ryzyka stanu zapalnego ucha środkowego, takich jak ekspozycja na dym papierosowy, karmienie butelką i smoczki.
• Regularne żucie gumy może zmniejszyć częstotliwość występowania stanów zapalnych ucha środkowego. Jest to jednak zalecane tylko u starszych dzieci.
• DziaKarmienie piersią oraz stosowanie probiotyków prawdopodobnie mają działanie profilaktyczne ma prawdopodobnie karmienie piersią i przyjmowanie probiotyków.

Rokowanie

Ostry stan zapalny ucha środkowego zwykle mija samoistnie, a u ponad 80% pacjentów poprawa następuje w ciągu pierwszych 2–3 dni.

PowszechnaCzęsto jestwystępują tymczasowyprzejściowe ubytekograniczenia słuchu z powoduspowodowane płynuynem w  uchu i urazuoraz uszkodzeniami błony bębenkowej.

Powtarzające się ostre stany zapalne ucha środkowego mogą spowodować trwałe uszkodzenie błony bębenkowej, a stan ostry może przejść w przewlekłye stan zapalnyzapalnie ucha środkowego. W rzadkich przypadkach ostryostre stan zapalnyzapalnie ucha środkowego może rozprzestrzenić się na kość wokół ucha (zapaleniedoprowadzając do zapalenia wyrostka sutkowatego). Jest to poważne powikłanie, które wymaga natychmiastowej hospitalizacji. Dlatego zawsze należy zasięgnąć porady lekarza, jeśli poprawa nie jest tak dobra, jak oczekiwano,dostateczne lub jeśli pacjent lubczy chore dziecko czuje się gorzej pomimo wdrożenia leczenia.

Dodatkowe informacje

• Przeziębienie
• Antybiotykoterapia
• Przewlekły stan zapalny ucha środkowego
• Ostry stan zapalny ucha środkowego — informacje dla personelu medycznego

Autorka

• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)