Co to jest rogowacenie słoneczne?
Rogowacenie słoneczne to zmiana skórna, która powstaje w wyniku uszkodzenia skóry spowodowanego długotrwałą ekspozycją na słońce. Medyczna nazwa rogowaceniatej słonecznegodolegliwości to łac. actinic keratosis. Zmiany skórne składajmają się zpostać małych plam, które mogą miebyć kolor czerwonawy lub czerwonawo-żółtawytawych odcieni i łuszcząuszczyć się. MogZmiany te mogą być również lekko przebarwione (jasnobrązowe), ich powierzchnia jest częstoszorstka, niecoa szorstkazmiany iskórne mogą być lekko wrażliwaliwe na ból. Zmiany występują głównie w miejscach narażonych na działanie promieni słonecznych i mogą mieprzyjąć postać pojedynczej plamki lub licznych zmian skórnych tego typu. Choroba może ustąpić samasamoistnie, jeśli unika się ciągłejdalszej ekspozycji na słońce, ale może tetakże rozwinąć się w raka skóry, (rakzwłaszcza raka płaskonabłonkowego. Rak płaskonabłonkowy). Ten typ nowotworuskóry rzadko rozprzestrzenia się na inne narządy i, dlatego jest łatwiejszy w leczeniu i mniej niebezpieczny niż czerniak.
Epidemiologia
W grupie największego ryzykaRogowacenie sąłoneczne osobynajczęściej występuje u osób, które przez wiele lat były narażone na intensywne działanie promieni słonecznych. Ponad 80% rogowacenia słonecznego występuje przypadków obszarachtej choroby dotyczy obszarów skóry, najbardziejktóre są najczęściej narażonychone na działanie promieni słonecznychońce, takich jak głowa, szyja, przedramiona i dłonie. ChorobaZmiany wystskórne pojawiają siępuje zwykle z wiekiem i jestsą częstszabardziej powszechne u mężczyzn ioraz osób o jasnej karnacji. Choroba dotykadotyczy ponad 10% osób w wieku od 60 do 70 lat.
Przyczyny
ChorobaRogowacenie tasłoneczne jest spowodowanawynikiem długotrwałąej ekspozycjąekspozycji na promieniowanie słońceoneczne. ZwykleChoć najczęściej występuje u osób o jasnej karnacji, alemoże przy dużej całkowitej ekspozycji promieni słonecznych na skórę takie zmiany pojawiająpojawić się również u osób o ciemnejciemniejszej karnacjiskórze, zwłaszcza przy dużym narażeniu na słońce. ZazwyczajZwykle dotyczy osób, które spędzają ponadprzeciętnądługie ilość czasugodziny na świeżym powietrzu., Ua także pacjentów zez stosłumionabioną odpowiedzią immunologicznodpornością, zwna przykłaszczaad po przeszczepach,. równieWystępują także częstopredyspozycje dochodzigenetyczne do rozwoju rogowaceniatej słonecznego. Predyspozycje genetyczne również odgrywają rolęchoroby.
Objawy
ZRogowacenie regusłyoneczne pojawiaobjawia się jednazwykle pojawieniem się jednej lub więcej czerwonawych lub, żółtobrunatnych, szorstkich, łuszczących się zmian skórnych o średnicy od 1kilku mmmilimetrów do kilku centymetrów. Zmiany te są częstościej łatwiejszewyczuwalne do wyczuciadotykiem niż dowidoczne zobaczeniagołym iokiem, a występują głównie w miejscach narażonychwystawionych na działanie słońcace: grzbiet dłoni, twarz, szyja, płatki uszu i skóra głowy. WNa początkowymtku stadiumzmiany skórarne jestmają szorstkaszorstką, ipapierową przypomina papier ściernystrukturę, ale stopniowoz stajeczasem stają się coraz grubszagrubsze, ia tworzyna ich powierzchni pojawiają się łuski. Większość plamz tych zmian nie powodujesprawia żadnegowiększego dyskomfortu, alechoć niektóre powodujmogą powodować swędzenie, pieczenie lub lekkie pieczenie bądź szczypanie.
Ryzyko raka?
Rogowacenie słoneczne może rozwinąprzekształcić się w raka płaskonabłonkowego skóry. WChoć w większości przypadków rogowaceniazmiany słonecznegote nie dochodziprowadzą do rozwoju nowotworu, a u 15-63% osób dotkniętych tą chorobą następuje nawet jej samoistna regresja. Niemniej jednak należy zauważyć, że aż 60% przypadków tzw. raka płaskonabłonkowego skóry powstajerozwija wsię wynikuna tle rogowacenia słonecznego.
Rak płaskonabłonkowy, który rozwinwywodząłcy się wz wynikutej rogowaceniazmiany słonecznego,skóry rzadko generujedaje przerzuty i charakteryzuje się stosunkowo łagodnym przebiegiem.
Leczenie
PacjenciAby zapobiec dalszym uszkodzeniom skóry, pacjenci powinni unikać dalszychekspozycji uszkodzeń spowodowanych promieniamina słonecznymiońce. NależyZaleca nosićsię nakrycienoszenie nakrycia głowy, które rzuca cień nachroni twarz i uszy, aoraz przebywając na słońcu należy używaćstosowanie kremów z wysokim filtrem ochrony przeciwsłonecznej. Należy unikać słońca w godzinach największego nasłonecznienia (południe) i w miarę możliwości przebywać w cieniu.
Istnieją trzy gGłówne formy leczenia rogowacenia słonecznego:
- Leczenie miejscowe za pomocą kremów:
TakiJestkremtonajlepiejskutecznasprawdzametoda w przypadkuwielu małychlicznych zmian skórnych. Do usuwania pojedynczych zmian często stosuje się wymraWymrażanie ciekłym azotem (krioterapiękrioterapia): Używane do usuwania pojedynczych zmian.- Terapia fotodynamiczna:
moMoże być stosowanawweprzypadkuwszystkich przypadkach rogowacenia słonecznegokażdego rodzaju.
W przypadku szczególniebardziej grubychzaawansowanych zmian skórnych lub w celu pobraniawykluczenia próbkiraka tkankipłaskonabłonkowego, jeśli diagnoza jest niepewna, konieczny może być rkonieczne chirurgiczne usunięcie zmiany skównież zabieg chirurgiczny. Możliwe jest połączenie różnych form leczeniarnej.
Leczenie miejscowe za pomocą kremów
Istniejąobejmuje cztery możliwegłówne leki miejscowepreparaty:
-
Imikwimod:
imikwimod, fluorouracyl, diklofenak i tirbanibulin. Badania pokazują, że wszystkie te preparaty są skuteczniejsze od placebo (substancji obojętnej dla zdrowia) i prowadzą do wyleczenia zmian w około 50% przypadków. Wadą tych form leczenia jest ich przewlekłość (z wyjątkiem mebutynianu ingenolu) oraz stosunkowo liczne działania niepożądane z zaczerwienieniem i wrażliwością skóry.Wszystkie dotknięte chorobą obszary skóry nadająStosuje siędo miejscowego leczenia kremami, co jest szczególnie wskazane w przypadku konieczności leczenia większych obszarów.Imikwimod stosuje sięgo 1do–3 razy w tygodniu przezłącznie8-–16 tygodni.Ten aktywny składnikImikwimod aktywuje układ odpornościowy skóry.,Miejscoweale może powodować powszechne miejscowe działania niepożądane,sątakiepowszechnejak zaczerwienienie czy podrażnienie. -
FluorouracilFluorouracyl:jestJest cytotoksyną,hamującąktóranamnażaniehamujesięwzrost komórek. Terapia trwa zazwyczaj 3-–6 tygodni.DoMożedziawywołań niepożądanych należą:ć ból, reakcje zapalne i tworzenie się ran,co może sprawić, że nakładanieszczególnie natwarztwarzy,będzie niepożądane. Kremdlatego niemonależeymiego stosowaćrównież kontaktu ze zdrową skórą,na błonamiony śluzowymiluzoweianioczamiw okolicach oczu. -
ŻDiklofenak (żel z kwasem hialuronowym):z diklofenakiem jest terapią miejscowąTerapia ostosunkowo niewielkichmniejszych działaniach niepożądanych,ileczdobrychwymagającawynikachdłuższegoustosowanianawet(60–90 dni). Jest skuteczna w około 50%pacjentprzypadków.,Wymagazstosowaniaminimalnymprzez długi czas - 60-90 dni - ale powoduje mniejszeryzykiem podrażnienienień skóry.Dalsze -
Tirbanibulin: Preparat nowoczesny, stosowany miejscowo, który wykazuje wysoką skuteczność w leczeniu rogowacenia słonecznego.
Inne metody leczenia:
-
ProstymKrioterapiai(wymrażanieszybkimciekłymsposobemazotem): Stosowana do leczenia pojedynczych zmian,związanychpolegaznarogowaceniem słonecznym jest wymrażanie (krioterapia). W ramach wymrażania lekarz rozpylaaplikacji ciekłyegoazotazotu na zmiany skórnew dwóch cyklach trwających po 5-10 sekund,międzycoktórymipowodujenastępujeichrozmrożenieobumarcie.W przypadku rogowacenia o wyższym stopniu zaawansowania oraz w celu wykluczenia raka płaskonabłonkowego zmiana skórna jest usuwana lub wycinana. Usuniętą w ten sposób tkankę można następnie zbadać w laboratorium. -
Terapia fotodynamiczna:
polegaPolega na nałożeniuna zmiany kremupreparatu światłoczułego(fotouczulającego),aktóry następnie jest naświetleniu ichwietlany światłem ookreślonejodpowiedniej długości fali.ToProcespowoduje,tenżeprowadzitkankadoobumieraobumierania zmienionych tkanek. Terapiafotodynamicznata jestdobrze tolerowana i daje dobre efekty kosmetyczneskuteczna, alejest bardziejkosztowna i wymagazaawansowanegospecjalistycznego sprzętutechnicznego. Wykazano, że takie leczenie prowadzi do wyleczenia u 69-93% osób. Mogą wystąpić miejscowe działania niepożądane.
Rokowanie
EfektRogowacenie terapeutycznysłoneczne jestma dobryzazwyczaj dobre rokowanie, ale w skórzera wystawionejnarażona na działanie słońcace mogąmoże pojawiw przyszłości wykazywać się nowe zmiany. MoIstnieje także teżryzyko wystąpić nawrótnawrotu choroby w tym samym miejscu co poprzednio. Jeśli zmiany skórne pozostajpozostaną nieleczone, niektóre z nichmogą przekształcającić się w nowotwór skóry, alechociaż ryzyko tego jest stosunkowo niewielkie. Rogowacenie słoneczne ustępuje samoistnie wW około połowie przypadków rogowacenie słoneczne ustępuje samoistnie.
Ważne jestAby zapobiegać powstawaniu rogowacenia słonecznego, abynależy używastosować kremów do opalaniakremy z wysokim współczynnikiem ochrony przeciwsłonecznej, abyoraz chroniunikać sięnadmiernej przedekspozycji słońcemna promieniowanie UV.
Dodatkowe informacje
- Rak płaskonabłonkowy
- Ochrona przed słońcem
- Opalanie się a nowotwór
- Rogowacenie słoneczne – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Kalina van der
BandBend, lekarz (recenzent) - Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden