Co to jest zapalenie fałdu paznokciowego?
Definicja
Zapalenie fałdu paznokciowego (zanokcica) to stan zapalny tkanki miękkiej wokół paznokcia palca u rąk lub nóg. Może mieć charakter ostry lub przewlekły.
Objawy
Typowe objawy to ból, tkliwość, obrzęk jednego z bocznych wałów paznokciowych, czasem z gromadzeniem się ropy pod ścianpowierzchnią paznokcia.
Zmieniona zapalnie tkanka jest czerwona i obrzęknięta. W niektórych przypadkach zakażenie może być tak zaawansowane, że pod skórą z boku paznokcia tworzy się ropa. Jeśli leczenie nie zostanie podjęte lub jest nieodpowiednie, infekcja może rozprzestrzenić się również na macierz paznokcia. W rzadkich przypadkach stan zapalny pod paznokciem może się rozprzestrzenić i spowodować zakażenie wałów paznokciowych po obu stronach. Bardzo rzadko można również zaobserwować rozprzestrzenienie się zakażenia w podskórnej przestrzeni na cały palec, tak że paznokieć zostaje uniesiony z łożyska poprzez leżący u jego podłoża ropień.
W miarę postępu choroby płytka paznokciowa ulega pogrubieniu i przebarwieniu, mogą też powstać poprzeczne bruzdy.
Przyczyny
Najczęstszą przyczyną zapalenia fałdu paznokciowego są niewielkie rany, które niszczą fizyczną barierę pomiędzy paznokciem a otaczającą go skórą. Dzięki temu mikroorganizmy takie jak bakterie czy grzyby mogą dostać się do fałdu paznokciowego lub łożyska paznokcia, namnożyć się i wywołać infekcję. Powody powstania stanu zapalnego zwykle są błahe, na przykład zadarta skórka lub obgryzanie paznokci, ssanie palców, zbyt inwazyjny lub nieprofesjonalny manicure oraz naklejanie sztucznych paznokci.
W ostrym zapaleniu fałdu paznokciowego zakażenie wywołują głównie gronkowce, ale także paciorkowce i inne bakterie lub grzyby.
Przewlekłe przebiegi często rozwijają się w wyniku reakcji zapalnej na alergeny i czynniki drażniące (zasady lub kwasy). Bardzo często przyczyną przewlekłego zapalenia fałdu paznokciowego jest zakażenie grzybami drożdżopodobnymi (Candida). Wrastający paznokieć palca stopy może również powodować zapalenie fałdu paznokciowego. Rzadko poważne choroby (np. HIV) lub skutki uboczne niektórych leków mogą prowadzić do przewlekłego zapalenia fałdu paznokciowego.
W szczególności na takie zapalenia narażone są osoby, które zawodowo narażone są na wilgoć; dotyczy to np. personelu sprzątającego i kuchennego. Osoby z cukrzycą, nadwagą, silną potliwością dłoni, zespołem Raynauda lub niedoborem odporności są również bardziej narażone na zakażenia fałdu paznokciowego.
Częstotliwość występowania
Choroba ta występuje powszechnie. Zapalenie fałdu paznokciowego stanowi około 35% wszystkich zakażeń rąk, jest więc najczęstszym zakażeniem tego typu. Kobiety chorują częściej niż mężczyźni, a chorobazachorowanie jest możliwaliwe w każdym wieku.
Badania
- Podczas badania lekarskiego bada się zakażony palec lub paluch i zadaje pytania o możliwe czynniki wyzwalające zapalenie.
- Często można zauważyć niewielki uraz w okolicy opuszki palca lub wokół paznokcia.
- Ostre zapalenie fałdu paznokciowego dotyczy zwykle tylko jednego paznokcia, a objawy trwają krócej niż sześć tygodni.
- Przewlekłe zapalenie fałdu paznokciowego może występować również na kilku paznokciach.
- W przebiegach z powikłaniami i przy niedoborach odporności można wykonać badanie wymazu ze zmienionego miejsca w celu określenia patogenów, które stoją za zakażeniem.
Leczenie
- Leczenie ma na celu
zabiciewyeliminowanie drobnoustrojów i tym samym wyleczenie stanu zapalnego. - Ponadto należy podjąć działania profilaktyczne, aby zapobiec ponownemu zakażeniu.
- Rodzaj leczenia zależy od rozległości zakażenia.
- Zakażony palec należy myć 3 do 4 razy dziennie ciepłą wodą z mydłem.
- W razie potrzeby można też użyć środka odkażającego dostępnego bez recepty w aptece,
np. chinosolu,lub wymoczyć palec w roztworze nadmanganianu potasu. - W przypadku umiarkowanego dyskomfortu można zastosować opatrunki maściowe, np. z
jodopowidonem lub bituminosulfonianem sodujodyną. - W przypadku ropnia lekarze mogą wykonać małe nacięcie na skórze, aby odprowadzić ropę.
- Zakażenia bakteryjne leczy się maściami z antybiotykami
(nadifloksacyna)lub w ciężkich przypadkach antybiotykami do stosowania doustnego. - W przypadku przewlekłego zapalenia fałdu paznokciowego można zastosować krem z
kortyzonemkortykosteroidami. - Zakażenia grzybicze leczy się środkami przeciwgrzybiczymi, zarówno miejscowo roztworem lub kremem, jak i tabletkami.
Operacja
- W przypadku ciężkiego, przewlekłego zapalenia fałdu paznokciowego może być wymagany drobny zabieg chirurgiczny. Polega to na usunięciu całej tkanki zapalnej i części paznokcia.
- Brzegi rany pokrywa się opatrunkiem, który musi być regularnie wymieniany na nowy. Po 2-3 tygodniach rana pooperacyjna jest zwykle na tyle zagojona, że można usunąć opatrunek.
- Paznokieć odrasta w ciągu 6-9 miesięcy, w rzadkich przypadkach może to trwać nawet do roku.
Co można zrobić we własnym zakresie?
- Należy unikać dotykania chorego paznokcia.
- Należy unikać zimna, wilgoci i substancji, które podrażniają skórę.
- Kilka razy dziennie należy umyć chory palec ciepłą wodą z mydłem.
- Należy przebywać w ciepłym i suchym miejscu, aby zapewnić paznokciom optymalne warunki do wyleczenia.
Profilaktyka
- Należy dbać o właściwą higienę rąk.
- Paznokcie należy krótko obcinać, ale bez wycinania skórek. Paznokcie u nóg nie powinny być przycinane na okrągło.
- Nie należy używać sztucznych paznokci.
- Należy unikać obgryzania paznokci i ssania palców.
- Osoby zawodowo narażone na częsty kontakt z wodą powinny szczególnie zadbać o odpowiednią pielęgnację skóry.
- Wysuszoną skórę wokół paznokci należy regularnie smarować kremem nawilżającym.
- Pacjenci chorzy na cukrzycę powinni regularnie kontrolować swoje stopy i upewnić się, że noszą odpowiednie obuwie.
Rokowanie
Zakażenia fałdu paznokciowego mają tendencję do nawrotów, a u niektórych osób przechodzą nawet w stan przewlekły. Dotyczy to zwłaszcza osób, które z racji wykonywanego zawodu często mają wilgotne lub mokre dłonie, co sprzyja powstawaniu drobnych pęknięć i ran. W najgorszym wypadku konieczna może być zmiana wykonywanego zawodu.
Przy szybkim wyleczeniu rokowanie jest dobre. Jednak leczenie przewlekłego zapalenia fałdu paznokciowego jest długotrwałe.
W niektórych przypadkach zakażenie rozprzestrzenia się na otaczające tkanki. Dalszym powikłaniem mogą być zaburzenia wzrostu paznokci.
Dodatkowe informacje
- Zanokcica – informacje dla personelu medycznego
AutorAutorzy
- Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden