Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów rąk?
Definicja
Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk objawia(osteoartroza ręki)
Definicja
Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk to przewlekła choroba, która polega na stopniowym zużywaniu się twardymchrząstki zgrubieniemstawowej, stawuprowadząc do twardnienia i zgrubienia stawów. ZwykleDotyczy dotyczyzazwyczaj kilku stawów palców, zwłaszcza stawów międzypaliczkowych (DIP – dalszy, PIP – bliższy). Charakteryzuje się także guzkami Heberdena i guzkami Boucharda, które są charakterystycznymi naroślami na stawach palców.
Jeśli
- Guzki
chorobaHeberdenadotyka– pojawiają się w obrębie stawów międzypaliczkowych dalszych (distal interphalangeal–DIP), mówi się o guzkach Heberdena. Są tomałetwardenaroślezgrubieniaskładającespowodowanesięprzezz tkankizmianychrzęstnejzwyrodnieniowe,którenajczęściejopisał angielski lekarz sir William Heberden. Można je dostrzecwidoczne gołym okiem. - Guzki
JeśliBouchardaguzki– występują wobrębiestawustawach międzypaliczkowegodzypaliczkowych bliższegoszych (proximal interphalangeal–PIP), mówi się o guzkach Boucharda.ObjawyPogrubienieikostnieniestawów zwykle następuje powoli i stopniowo, bez bólu. W przebiegu choroby występujesą również wynikiem procesu zwyrodnieniowego w tych stawach.
Objawy
- Pogrubienie i zgrubienia stawów – powolny rozwój zmian zwyrodnieniowych, który początkowo nie wiąże się z bólem,
- Ból – zwykle pojawia się po wysiłku,
lubpodczasgdypracyjestfizycznej,mokroszczególnie w chłodne izimno.Możewilgotne dni, - Sztywność – stawy mogą stać się mniej elastyczne, co utrudnia ruchomość palców,
- Obrzęk i zaczerwienienie – w bardziej zaawansowanym stadium choroby mogą wystąpić
równieżobjawychorobazapalne,zwyrodnieniowa stawów z objawami takimitakie jakzaczerwienie,obrzękstawów lub, uczucie ciepła.W końcowymlubstadiumzaczerwienienie, - Zniekształcenia – w późnym etapie choroby mogą wyst
ępująpićpowadeformacje stawów, a takżneenieprawidłowoograniczenie ich ruchomości.
Przyczyny
- Predyspozycje
ułożeniagenetycznewraz–z ograniczeniamichorobaruchowymi. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowegojest częstowystępujedziedziczna,jednocześniezwłaszczaz chorobw przypadku guzów Heberdena i Boucharda, - Hormonalne czynniki – kobiety są
zwyrodnieniowąbardziej narażone na rozwój choroby, co może sugerować wpływ hormonów na rozwój zmian zwyrodnieniowych, - Urazy i stany zapalne – urazy stawów
rąk.PrzyczynyNadmierne przeciążenie występującepalcówżyciu codziennymlubzawodowymchorobyniezapalne,powodujetakiezazwyczajjak reumatoidalne zapalenie stawów, mogą zwiększać ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów rąk., - Hemochromatoza
Najczęstszą przyczyną jest predyspozycja dziedziczna! Hormony najprawdopodobniej odgrywają pewną rolę, ponieważ– choroba metaboliczna, w której dochodzi do nadmiernego gromadzenia żelaza w organizmie, co może wpływać na rozwój zwyrodnienia stawów rąk.
Częstotliwość występowania
- Choroba dotyczy
znacznieokołowiększej liczby20% kobietnii 15% mężczyzn, - W przypadku kobiet, choroba często rozwija się po menopauzie,
- Zwyrodnienie jednego stawu palca dotyczy około 1/3 kobiet i 1/7 mężczyzn.
Diagnostyka
- Wywiad chorobowy – lekarz zbiera informacje o objawach, takich jak ból, sztywność, trudności w wykonywaniu czynności codziennych (np. trzymanie przedmiotów),
- Badanie fizykalne – ocena zgrubień stawów, które są charakterystyczne dla guzów Heberdena i Boucharda,
- Rentgen – zdjęcie rentgenowskie może pomóc w ocenie stanu stawów, obecności zgrubień, zmian w chrząstce i kościach,
- Badania laboratoryjne – w przypadku wątpliwości, by wykluczyć inne choroby, mogą być wykonane badania krwi (np. w celu wykluczenia reumatoidalnego zapalenia stawów lub innych zapalnych chorób stawów).
Leczenie
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów rąk zależy od nasilenia objawów i stopnia zaawansowania choroby. Istnieją trzy główne podejścia terapeutyczne:
Leczenie zachowawcze
-
PonadtoTerapie ciepłem i zimnem – stosowanie okładów z ciepłem lub zimnem może pomóc złagodzić ból i zmniejszyć obrzęk, - Rękawiczki ochronne – noszenie specjalnych rękawiczek może pomóc chronić dłonie przed zimnem i wilgocią,
- Unikanie ciężkiej pracy – ograniczenie intensywnych obciążeń stawów rąk i noszenia ciężkich przedmiotów,
- Ergoterapia i ćwiczenia – zaleca się wykonywanie ćwiczeń palców, np. ćwiczenia zginania i prostowania, które pomagają poprawić zakres ruchu, np. gra na pianinie w powietrzu, zaciskanie pięści czy rozciąganie palców.
Leczenie farmakologiczne
- Żele i maści przeciwbólowe – stosowanie preparatów, takich jak diklofenak w formie maści, które pomagają łagodzić ból i stan zapalny,
- Leki przeciwbólowe – w przypadku silniejszych objawów mogą być stosowane leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. NLPZ),
- Suplementy – w niektórych przypadkach mogą być zalecane preparaty wspomagające odbudowę chrząstki stawowej, takie jak glukozamina czy chondroityna.
Leczenie chirurgiczne
- Usztywnienie stawów – jeśli choroba prowadzi do znacznego uszkodzenia stawu i znacznych trudności w jego funkcjonowaniu, można rozważyć usztywnienie stawów palców w celu złagodzenia bólu i poprawy funkcji ręki,
- Endoprotezy stawów palców – w bardzo zaawansowanych przypadkach można przeprowadzić operację wymiany stawu (endoprotezoplastyka), jednak wyniki tego typu zabiegów są mniej satysfakcjonujące niż w przypadku endoprotez kolanowych czy biodrowych.
Rokowanie
- Postępujący charakter choroby – choroba zwyrodnieniowa stawów rąk
możejestwystąpić w wyniku urazów np. palcówprzewlekła istawpostępuje stopniowo, a leczenie nie zatrzymuje jej rozwoju, lecz jedynie łagodzi objawy, - Opó
wźnianielubpostępustanów–zapalnychodpowiednienp.leczenieprzyzachowawcze,reumatoidalnymregularnezapaleniućwiczeniastawów.orazHemochromatozaunikaniemonadmiernego obciąże również prowadzić do choroby zwyrodnieniowej stawówenia rąk.CzęstotliwośćwystępowaniaChoroba zwyrodnieniowa stawów dotyka ponad 20% kobiet i ok. 15% mężczyzn. Spośród nich około jednmogąna trzy kobiety i jednego na siedmiu mężczyzn dotyka zwyrodnienie jednego stawu palca.Badania dodatkoweDiagnozę stawia się na podstawie wywiadu chorobowego i typowych zgrubień na stawach palcpomów, które są wrażliwe na dotyk.Z reguły dalsze badania nie są konieczne. Aby wykluczyć inne choroby, czasami konieczne może być wykonanie badania krwi lub zdjęcia rentgenowskiego.
LeczenieIstnieją trzy metody leczenia, które się wprowadzac wzależności od objawów:leczenie zachowawcze bez podawania lekówleczenie farmakologicznezabieg chirurgiczny.
Leczenie zachowawcze bez podawania leków polega na leczeniu zimnem i ciepłem, by złagodzić ból. Jednocześnie chroni się dłonie przed zimnem i wilgocią za pomocą rękawiczek. Zaleca się, by unikać ciężkiej pracy i noszenia ortez. Oprócz ergoterapii wszystkim pacjentom zaleca się samodzielne wykonywanie ćwiczeń palców:gra na pianinie (w powietrzu)częściowe i całkowite zaciskanie pięścizginanie kciuka, by dotknął pozostałych czterech palcównaprzemienne rozciąganie i rozsuwanie palców.
W przypadku leczenia farmakologicznego zaleca się stosowanie żeli lub maści z lekami przeciwbólowymi, takimi jak diklofenak. Jeśli to nie wystarczy, można zastosować środki przeciwbólowe z silniejszymi substancjami czynnymi.Jeśli ból nie ustępuje, można rozważyć leczenie chirurgiczne. W zależności od stopnia zniszczenia stawu i niezbędnej funkcjonalności można usztywnić stawy palców. Istnieją również endoprotezy stawów palców, lecz nie osiąga się dzięki nim takich samych rezultatów jak w przypadku endoprotez kolan czy bioder.
RokowanieLeki nie przeciwdziałają postępowi choroby zwyrodnieniowej stawów rąk.Regularne wdrażanie metod zachowawczych (zwłaszcza trening palców, bez podawania leków) może zwykleopóźnićnieniupojawieniepojawienia się bólu,który wymagałby leczenia.JeChirurgiczne leczenie – jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy, operacja możeliewypróbowano wszelkie metody leczenia zachowawczego,przynieść ulgę wmożnaalezwyklezmiany zwyrodnieniowe pozostaną, a endoprotezy palców nie osiągnąć za pomocgająleczeniatakchirurgicznegodobrych wyników jak w przypadku większych stawów (kolanowych czy biodrowych).
Dodatkowe informacje
- Reumatoidalne zapalenie stawów
- Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk – informacje dla lekarzy
Autor
- Kalina van der Bend, lekarz
, Balchownia(recenzent) - Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i