Regional content

Content

Informacje ogólne

Nietolerancja laktozy

• Laktoza to dwucukier (glukoza + galaktoza, połączone wiązaniem glikozydowym), określany mianem cukru mlecznego.
• Nietolerancja laktozy jest spowodowana niedoborem enzymu laktazy, który rozkłada cukier mleczny w jelitach.
• Leczenie nietolerancji laktozy polega głównie na zmniejszeniu lub eliminacji laktozy z diety do mementu ustąpienia objawów, a także na uzupełnianiu niedoborów laktazy i indukowaniu adaptacji mikrobiomu jelitowego za pomoca probiotyków.¹

Epidemiologia

• W niektórych grupach ludności świata (zwłaszcza w Azji, Afryce i Europie Południowej) nietolerancja laktozy występuje częściej niż w Europie Środkowej i Północnej.

Strategia leczenia

• Na początku należy zastosować dietę całkowicie bezlaktozową.
• Po ustąpieniu objawów nietolerancji zaleca się stopniowe zwiększanie zawartości laktozy w diecie, aż do wystąpienia tych objawów. Pozwala to na określenie ilości laktozy tolerowanej przez chorego.
  • W ten sposób można opracować indywidualnie dostosowaną dietę o obniżonej zawartości laktozy.

Dieta bez laktozy w porównaniu z dietą bez białka mleka krowiego

• Jeśli pacjent chce stosować dietę całkowicie bez laktozy, zalecenia dietetyczne są bardzo podobne do tych dla diety bez białka mleka krowiego.
• Różnica polega na tym, jakiego zamiennika mleka można użyć.
• Ponadto w diecie bezlaktozowej można jeść sery twarde (zawierają niewielkie ilości laktozy).
  • w serach twardych i dojrzałych bakterie kwasu mlekowego zużywaja laktozę¹

Napoje

• W przypadku dzieci poniżej trzeciego roku życia, które nie są karmione piersią, ważne jest stosowanie mleka bezlaktozowego, nawet jeśli okres stosowania diety bezlaktozowej jest krótki.
• Dostępne są bezlaktozowe produkty przeznaczone dla niemowląt.
• W przypadku podejrzenia, że nietolerancja laktozy powstała w wyniku alergii na białko mleka krowiego, konieczne jest zastosowanie innego mleka modyfikowanego.
• W przypadku starszych dzieci i dorosłych, alternatywą mogą być mleka roślinne (ryżowe, sojowe, owsiane, itp).
• Zawartość składników odżywczych w tych napojach jest niższa niż w zwykłym mleku i jego substytutach.

Kaszka

• Można samodzielnie przygotować kaszkę lub kleik bezmleczny dla niemowląt (na przykład kleik z prosa lub z mąki pełnoziarnistej wzbogaconej żelazem).
• Kleik należy przygotować na mleku bezlaktozowym lub na wodzie.
  • Kleik na wodzie nie jest zalecany dla małych dzieci, ponieważ ma znacznie mniejszą zawartość składników odżywczych.
• Owsianka bezlaktozowa jest również dostępna w postaci proszku.
• Owsiankę bezlaktozową można przygotować samodzielnie w taki sam sposób, jak kleik.

Chleb i mieszanki zbożowe

• Należy wybrać chleb, który został przygotowany na bazie wody.
• Margaryna w cieście chlebowym jest nieszkodliwa.
• Należy zwrócić uwagę na dodatki znajdujące się w pieczywie (serwatka), któe moga zawierać laktozę.

Masło/margaryna

• Do smarowania kromek chleba należy używać tłuszczu niezawierającego mleka.

Produkty na kanapki

• Można jeść sery półtwarde i twarde, ponieważ zawierają śladowe ilości laktozy.
• Inne propozycje dodatków do kanapek to bezmleczna wątrobianka, pasta warzywna, wędliny z samego mięsa, takie jak szynka, mielona wieprzowina, salami i pierś z indyka.
• Możliwe jest też spożywanie kanapek z mięsem, jajkiem, dżemem i owocami.
• Nie należy spożywać serów serwatkowych, ponieważ zawierają dużo laktozy.

Posiłek główny

Mięso i ryby

• Mięso i ryby w „czystej” postaci nie zawierają mleka ani laktozy.
• Dania składające się z kilku produktów — takie jak kiełbaski, hamburgery, paluszki rybne, zapiekanki — mogą zawierać laktozę.
• Dania przygotowywane samodzielnie można wykonać z mleka bez laktozy.

Ziemniaki i ryż

• Ryż i gotowane, duszone, pieczone lub smażone ziemniaki nie zawierają laktozy.
• Produkty gotowe do przyrządzania puree ziemniaczanego i zapiekanki ziemniaczanej zawierają laktozę.
• Dostępne są bezmleczne proszki do puree ziemniaczanego.
• Domowe wersje zapiekanki ziemniaczanej i puree ziemniaczanego można przygotować z wodą lub mlekiem bez laktozy.

Makaron

• Nie zawiera laktozy.

Sosy i dressingi

• Osoby, które muszą przestrzegać diety całkowicie bezlaktozowej, muszą zwrócić uwagę na sosy niezawierające mleka.
• Sosy bezmleczne można przygotować samodzielnie z bulionu i ewentualnie odrobiny margaryny bezmlecznej.
• Jako baza do sosów bezmlecznych mogą być używane również mleko bez laktozy, mleko owsiane, mleko ryżowe lub mleko sojowe.
• Alternatywą są również domowe lub gotowe sosy pieczeniowe bez mleka.
• Dressingi są dostępne w wersji z laktozą i bez laktozy.
• Sos sałatkowy z octu i oleju (winegret) nie zawiera laktozy.

Tłuszcz jadalny

• Zwykłe masło i margaryna zawierają laktozę i nie powinny być spożywane.
• Do smażenia zaleca się olej roślinny, a do pieczenia margarynę płynną lub bezlaktozową.

Desery i inne

• Niektóre desery i ciasta mogą zawierać dużą ilość laktozy, lecz jest ona różna w zależności od użytych składników.
• Jako alternatywa dla śmietany dostępna jest śmietana bezlaktozowa.

Lody i jogurty

• Osoby z nietolerancją laktozy nie mogą jeść lodów śmietankowych ani mlecznych.
• Domowe lody ze śmietanki bez laktozy, lody sojowe i sorbety to możliwe alternatywy.
• Zamiast jogurtu naturalnego można użyć jogurtu sojowego lub bezlaktozowego.
• Lody sojowe i jogurty sojowe są dostępne w dobrze zaopatrzonych supermarketach i sklepach ze zdrową żywnością.

Owoce

• Owoce dobrze nadają się na desery i przekąski.

Czekolada

• Czekolada do rozpuszczania i inne ciemne czekolady nie zawierają laktozy i dlatego nadają się do spożycia.
• Czekolada mleczna jest zabroniona.

Napoje alkoholowe

• Tylko likiery typu Irish Cream zawierają laktozę.

Produkty gotowe i półprodukty/gotowe dania

• Ocena zawartości laktozy w różnych produktach na podstawie samej listy składników może być trudna.
• Wszystkie produkty spożywcze, które zawierają mleko, na pewno zawierają laktozę.
• Produkty spożywcze zawierają laktozę, jeśli na liście składników znajduje się którykolwiek z poniższych:
  • masło, maślanka, maślanka w proszku, crème fraîche, jogurt, jogurt w proszku, mleko skondensowane, laktoza, odtłuszczone mleko w proszku, margaryna, mleko, mleko w proszku, cukier mleczny, serwatka, serwatka w proszku, śmietanka, śmietana, kwaśna śmietana, lody, proszek mleczny.
• Producent nie ma obowiązku podawania dokładnej zawartości laktozy, jeśli produkt nie jest odpowiednio oznakowany i wprowadzony do obrotu jako wyrób o obniżonej zawartości laktozy lub bezlaktozowy.
• Bułka tarta może zawierać mleko.
• Tłuszcze rafinowane i tłuszcze zwierzęce mogą zawierać masło.

Konsekwencje dla chorych

Jedzenie poza domem

• Osoby, które muszą przestrzegać diety całkowicie bezlaktozowej, powinny zwrócić na to szczególną uwagę, jeśli spożywają posiłki poza domem.

Konsekwencje żywieniowe

• Konsekwencje żywieniowe diety bezlaktozowej zależą od tego, czy stosowane są bezlaktozowe substytuty mleka oraz od pozostałego składu diety.
• Jeśli nie używa się mleka bezlaktozowego, szybko może dojść do niedoborów wapnia.
• W przypadku małych dzieci, którym nie podaje się mleka bezlaktozowego, należy postępować zgodnie z informacjami zawartymi w artykule Dieta bez białka mleka krowiego.
• W przypadku starszych dzieci i dorosłych zapotrzebowanie na wapń można zaspokoić poprzez codzienne spożywanie serów twardych, warzyw i w razie potrzeby orzechów, owoców suszonych i różnego rodzaju ziaren.
• Zawartość wapnia w dwóch plastrach sera półtwardego (20 g) odpowiada zawartości wapnia w szklance mleka (150 ml).
• Niemniej jednak konieczne może być dodatkowe przyjmowanie wapnia w postaci proszku, tabletek do rozgryzania i żucia lub tabletek musujących.
• Aby uzyskać pełną ocenę spożycia wapnia, pacjent może skorzystać z konsultacji dietetycznej.

Dodatkowe informacje

• Nietolerancja pokarmowa.
• Warzywa.
• Orzechy, migdały i nasiona.
• Aminy biogenne.
• Alergia na jaja.
• Nietolerancja glutenu i alergia na pszenicę.

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Nietolerancja laktozy, informacje ogólne.
• Nietolerancja laktozy, wskazówki dietetyczne.
• Nietolerancja pokarmowa.