Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Zoonoza wywołana przez wewnątrzerytrocytarne pierwotniaki z rodzaju Babesia przenoszone ze zwierząt żywicieli poprzez ukąszenia kleszczy, mozliwe także zakażenie wewnątrzłożyskowe lub drogą krwionośną z matki na płód.
• Pierwotniaki namnażają się w czerwonych krwinkach powodując ich rozpad i objawy niedokrwistości.
• Kleszcze są wektorem, jednak zakażenie można przenieść również poprzez krew lub łożysko.
• Poza tym brak bezpośredniego przenoszenia z człowieka na człowieka.

Częstość występowania

• Babeszjoza jest bardzo rzadka w Europie.
• Częstość występowania wzrasta w Stanach Zjednoczonych. W latach 2005–2007 w stanie Nowy Jork odnotowano 600 przypadków.
• Spośród ponad 100 rodzajów Babesia tylko kilka rodzajów pierwotniaków wywołuje chorobę u ludzi.
  • Babesia divergens
    • bydło jako rezerwuar, zwłaszcza w Europie (Francja, Irlandia, ale także wiele innych krajów, np. Kalifornia i Meksyk).
    • W ciągu ostatnich 40 lat opisano około 30 przypadków tej choroby u ludzi.
    • Zakażenie u ludzi zwykle ma ciężki przebieg.
  • Babesia microti
    • Rezerwuar to głównie myszy i inne małe gryzonie.
    • Choroba endemicznie występuje w północnej części USA i istniej tam obowiązek jej zgłaszania na szczeblu federalnym.
    • Na niektórych obszarach Nowej Anglii zakażenie B. microti jest tak powszechne jak borelioza.¹
    • W Stanach Zjednoczonych w latach 1979–2009 zarejestrowano 159 przypadków chorób wskutek transfuzji krwi— większość z nich w ciągu ostatnich 15 lat.²
    • Przebieg choroby może być różny — od łagodnego do ciężkiego.
  • Babesia duncani
    • Mniej powszechna; została zidentyfikowana jako rzadka przyczyna babeszjozy przenoszonej podczas transfuzji krwi.²
  • Babesia bovis
    • występowanie w Europie.

Etiologia i patogeneza

• Babesia divergens
  • Jest przenoszona z bydła przez kleszcza Ixodes ricinus.
• Babesia microti
  • Jest przenoszona z gryzoni głównie przez kleszcze Ixodes scapularis.
• Brak przenoszenia między ludźmi.
• Pasożyty namnażają się w erytrocytach powodując ich rozpad i objawy niedokrwistości hemolitycznej oraz grypopodobne.
• Produkty rozpadu erytrocytów mogą gromadzić się w drobych naczyniach krwionośnych, upośledzając w nich przepływ krwi oraz uszkodzenie narządów, takich jak m.in wątroba, płuca, nerki czy OUN.
• Możliwe jest współzakażenie bakterią Borrelia i Ehrlichia.

Czynniki predysponujące

• Najcięższe przypadki babeszjozy występują u pacjentów po splenektomii lub u pacjentów z zaburzeniami odporności z innych przyczyn.
• Transmisja podczas przetoczenia krwi.

ICD-10

• B60.0 Babeszjoza.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Chorobę rozpoznaje się po wykryciu pasożytów w erytrocytach za pomocą bezpośredniej mikroskopii wymazu z barwieniem metodą Giemsy (niegęsta kropla).
  • Konieczne może być powtarzanie wymazów przez kilka dni.
• Dodatnia łańcuchowa reakcja polimerazy (PCR)
• Ew. obecność przeciwciał przeciwko Babesia (należy potwierdzić badaniem PCR, ze względu na możliwą obecność przeciwciał nawet kilka lat po przechorowaniu). 

Diagnostyka różnicowa

• Malaria.
• Mononukleoza zakaźna.
• Gorączka krwotoczna.

Wywiad lekarski

• Okres wylęgania wynosi od 1 do 4 tygodni (czasami dłużej).
• Objawy są zróżnicowane, od przebiegu bezobjawowego do ciężkiego.
• Objawy przypominają malarię i obejmują dreszcze oraz epizody wysokiej gorączki, bóle mięśni i niedokrwistość hemolityczną.
  • To rozpoznanie podejrzewa się u pacjentów z objawami podobnymi do malarii, którzy nie podróżowali do krajów tropikalnych.
• Przy niskiej parazytemii objawy mogą być łagodniejsze i przypominać grypę.
• Wysoka śmiertelność wśród pacjentów po splenektomii.

Badanie przedmiotowe

• Gorączka, przyspieszona akcja serca, skrócony oddech, bladość i ew. zażółcenie powłok skórnych, obniżone ciśnienie tętnicze, cechy odwodnienia.

Badania uzupełniające

• Badanie mikroskopowe krwi (gęsta kropla zabarwiona barwnikiem metodą Giemsy). 
• PCR (zwłaszcza przy niskiej parazytemii).
• Samo badanie serologiczne nie pozwala na rozpoznanie choroby, ale może pomóc w ocenie, czy zakażenie jest aktywne, czy też pacjent je niedawno przeszedł.
• Morfologia krwi z Hb (niedkorwistość, małopłytkowość, limfopenia), parametry funkcji wątroby i nerek, LDH (wzrost aktywności)

Wskazania do hospitalizacji

• W przypadku podejrzenia choroby.

Leczenie

Informacje ogólne

• Terapia skojarzona lekami przeciwpierwotniakowymi i antybiotykami.^1,3
• W masywnym zakażeniu wskazane może być wymienne przetoczenie krwi.

Leczenie farmakologiczne

• Leczenie w przypadkach objawowych i u bezobjawowych pacjentów, u których stwierdzono obecność pierwotniaka w rozmazie krwi lub dodani PCR przez ponad 3 miesiące.⁴
• W postaci łagodnej i umiarkowanej⁴:
  • atowakwon + azytromycyna –lub–
  • chinina + klindamycyna.
• Postać ciężka (wymagająca hospitalizacji lub przebiegająca z niewydolnością narządową):
  • chinina + klindamycyna.
• Leczenie należy prowadzić przez 7-10 dni, w opraciu o stan kliniczny i parametry laboratoryjne.
• U osób z chorobami wymagającymi leczenia immunosupresyjnego lub w przypadku nawrotów, zalecane jest wydłużenie terapii do minimum 6 tygodni.⁴
• Ew. wymienne przetoczenie krwi w przypadku stanu po splenektomii, parazytemii wynoszącej >10% i niedokrwistości z Hb <10 g/dL, a także niezależnie od poziomu parazytemii w zakażeniu B. divergens przebiegającym z dysfunkcją płuc, nerek lub wątroby.⁴ 

Zapobieganie

• Podczas przebywania w miejscach występowania kleszczy należy zasłaniać ciało, zakrywając skórę długimi spodniami lub wysokimi butami.
• Chroniący przed komarami preparat w sprayu do skóry i odzieży zmniejsza liczbę przyczepiających się kleszczy.
• Aplikacja środka odstraszającego owady na odzież, np. permetryny, również zapobiega ukąszeniom kleszczy.
• W przypadku ukąszenia kleszcza
  • należy usunąć go ze skóry natychmiast po wykryciu, najlepiej w ciągu 24 godzin.
  • Kleszcza wyciąga się w prostej linii palcami lub pęsetą.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Choroba trwa zwykle od 1 do 2 tygodni, ale zmęczenie może utrzymywać się miesiącami.
• U około połowy zakażonych dzieci i 1/4 zakażonych dorosłych przebieg jest bezobjawowy.
• Największe ryzyko ciężkiego przebiegu i powikłań istnieje w przypadku wcześniejszego osłabienia układu immunologicznego.
• Jeśli choroba nie jest odpowiednio leczona, zakażenie może trwać ponad rok.

Powikłania

• Najczęstszymi powikłaniami są zespół ostrej niewydolności oddechowej (acute respiratory distress syndrome — ARDS) u dorosłych lub zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (disseminated intravascular coagulation — DIC).
• Możliwa jest również niewydolność wątroby, niewydolność serca i niewydolność nerek.
• Odnotowano również przypadki śmiertelne.⁵

Rokowanie

• Rokowanie jest zwykle dobre, ale u pacjentów po splenektomii lub pacjentów z osłabionym układem immunologicznym z innych przyczyn choroba może być śmiertelna.

Informacje dla pacjentów

O czym należy poinformować pacjentów?

• O środkach zapobiegającym ukąszeniom kleszczy.

Informacje dla pacjentów w Medibas

• Babeszjoza.
• Ukąszenie kleszcza.