Definicja: Zoonoza wywołana przez wewnątrzerytrocytarne pierwotniaki z rodzaju Babesia przenoszone ze zwierząt żywicieli poprzez ukąszenia kleszczy, możliwe także zakażenie wewnątrzłożyskowe lub drogą krwionośną z matki na płód.
Częstość występowania: Rzadkie występowanie u ludzi, endemiczny współczynnik chorobowości w północno-wschodniej części USA. W Europie częściej rozpoznawana u zwierząt domowych (np.psów).
Objawy: Pasożyt wnika w czerwone krwinki powodując ich rozpad i objawy niedokrwistość hemolitycznej, bóle mięśni i gorączkę. Przy uszkodzeniu narządowym żółtaczka, zaburzenia oddychania, ciemne zabarwienie moczu, nudności i/lub wymioty. Możliwy jest również łagodniejszy lub bezobjawowy przebieg.
Diagnostyka: Chorobę rozpoznaje się poprzez mikroskopowe wykrycie pasożyta w erytrocytach, obecność przeciwciał przeciwko Babesia w badaniu krwi, PCR.
Leczenie: Terapia skojarzona lekami przeciwpierwotniakowymi i antybiotykami. W masywnym zakażeniu pierwotniakiem - transfuzja krwi.
Informacje ogólne
Definicja
Zoonoza wywołana przez wewnątrzerytrocytarne pierwotniaki z rodzaju Babesia przenoszone ze zwierząt żywicieli poprzez ukąszenia kleszczy, mozliwe także zakażenie wewnątrzłożyskowe lub drogą krwionośną z matki na płód.
Pierwotniaki namnażają się w czerwonych krwinkach powodując ich rozpad i objawy niedokrwistości.
Kleszcze są wektorem, jednak zakażenie można przenieść również poprzez krew lub łożysko.
Poza tym brak bezpośredniego przenoszenia z człowieka na człowieka.
Częstość występowania
Babeszjoza jest bardzo rzadka w Europie.
Częstość występowania wzrasta w Stanach Zjednoczonych. W latach 2005–2007 w stanie Nowy Jork odnotowano 600 przypadków.
Spośród ponad 100 rodzajów Babesia tylko kilka rodzajów pierwotniaków wywołuje chorobę u ludzi.
Babesia divergens
bydło jako rezerwuar, zwłaszcza w Europie (Francja, Irlandia, ale także wiele innych krajów, np. Kalifornia i Meksyk).
W ciągu ostatnich 40 lat opisano około 30 przypadków tej choroby u ludzi.
Zakażenie u ludzi zwykle ma ciężki przebieg.
Babesia microti
Rezerwuar to głównie myszy i inne małe gryzonie.
Choroba endemicznie występuje w północnej części USA i istniej tam obowiązek jej zgłaszania na szczeblu federalnym.
Na niektórych obszarach Nowej Anglii zakażenie B. microti jest tak powszechne jak borelioza.1
W Stanach Zjednoczonych w latach 1979–2009 zarejestrowano 159 przypadków chorób wskutek transfuzji krwi— większość z nich w ciągu ostatnich 15 lat.2
Przebieg choroby może być różny — od łagodnego do ciężkiego.
Babesia duncani
Mniej powszechna; została zidentyfikowana jako rzadka przyczyna babeszjozy przenoszonej podczas transfuzji krwi.2
Babesia bovis
występowanie w Europie.
Etiologia i patogeneza
Babesia divergens
Jest przenoszona z bydła przez kleszcza Ixodes ricinus.
Babesia microti
Jest przenoszona z gryzoni głównie przez kleszcze Ixodes scapularis.
Brak przenoszenia między ludźmi.
Pasożyty namnażają się w erytrocytach powodując ich rozpad i objawy niedokrwistości hemolitycznej oraz grypopodobne.
Produkty rozpadu erytrocytów mogą gromadzić się w drobych naczyniach krwionośnych, upośledzając w nich przepływ krwi oraz uszkodzenie narządów, takich jak m.in wątroba, płuca, nerki czy OUN.
Możliwe jest współzakażenie bakterią Borrelia i Ehrlichia.
Czynniki predysponujące
Najcięższe przypadki babeszjozy występują u pacjentów po splenektomii lub u pacjentów z zaburzeniami odporności z innych przyczyn.
Chorobę rozpoznaje się po wykryciu pasożytów w erytrocytach za pomocą bezpośredniej mikroskopii wymazu z barwieniem metodą Giemsy (niegęsta kropla).
Konieczne może być powtarzanie wymazów przez kilka dni.
Dodatnia łańcuchowa reakcja polimerazy (PCR)
Ew. obecność przeciwciał przeciwko Babesia (należy potwierdzić badaniem PCR, ze względu na możliwą obecność przeciwciał nawet kilka lat po przechorowaniu).
Okres wylęgania wynosi od 1 do 4 tygodni (czasami dłużej).
Objawy są zróżnicowane, od przebiegu bezobjawowego do ciężkiego.
Objawy przypominają malarię i obejmują dreszcze oraz epizody wysokiej gorączki, bóle mięśni i niedokrwistość hemolityczną.
To rozpoznanie podejrzewa się u pacjentów z objawami podobnymi do malarii, którzy nie podróżowali do krajów tropikalnych.
Przy niskiej parazytemii objawy mogą być łagodniejsze i przypominać grypę.
Wysoka śmiertelność wśród pacjentów po splenektomii.
Badanie przedmiotowe
Gorączka, przyspieszona akcja serca, skrócony oddech, bladość i ew. zażółcenie powłok skórnych, obniżone ciśnienie tętnicze, cechy odwodnienia.
Badania uzupełniające
Badanie mikroskopowe krwi (gęsta kropla zabarwiona barwnikiem metodą Giemsy).
PCR (zwłaszcza przy niskiej parazytemii).
Samo badanie serologiczne nie pozwala na rozpoznanie choroby, ale może pomóc w ocenie, czy zakażenie jest aktywne, czy też pacjent je niedawno przeszedł.
Morfologia krwi z Hb (niedkorwistość, małopłytkowość, limfopenia), parametry funkcji wątroby i nerek, LDH (wzrost aktywności)
Wskazania do hospitalizacji
W przypadku podejrzenia choroby.
Leczenie
Informacje ogólne
Terapia skojarzona lekami przeciwpierwotniakowymi i antybiotykami.1,3
W masywnym zakażeniu wskazane może być wymienne przetoczenie krwi.
Leczenie farmakologiczne
Leczenie w przypadkach objawowych i u bezobjawowych pacjentów, u których stwierdzono obecność pierwotniaka w rozmazie krwi lub dodani PCR przez ponad 3 miesiące.4
Leczenie należy prowadzić przez 7-10 dni, w opraciu o stan kliniczny i parametry laboratoryjne.
U osób z chorobami wymagającymi leczenia immunosupresyjnego lub w przypadku nawrotów, zalecane jest wydłużenie terapii do minimum 6 tygodni.4
Ew. wymienne przetoczenie krwi w przypadku stanu po splenektomii, parazytemii wynoszącej >10% i niedokrwistości z Hb <10 g/dL, a także niezależnie od poziomu parazytemii w zakażeniu B. divergens przebiegającym z dysfunkcją płuc, nerek lub wątroby.4
Zapobieganie
Podczas przebywania w miejscach występowania kleszczy należy zasłaniać ciało, zakrywając skórę długimi spodniami lub wysokimi butami.
Chroniący przed komarami preparat w sprayu do skóry i odzieży zmniejsza liczbę przyczepiających się kleszczy.
Aplikacja środka odstraszającego owady na odzież, np. permetryny, również zapobiega ukąszeniom kleszczy.
W przypadku ukąszenia kleszcza
należy usunąć go ze skóry natychmiast po wykryciu, najlepiej w ciągu 24 godzin.
Kleszcza wyciąga się w prostej linii palcmipalcami lub pęsetą.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
Choroba trwa zwykle od 1 do 2 tygodni, ale zmęczenie może utrzymywać się miesiącami.
U około połowy zakażonych dzieci i 1/4 zakażonych dorosłych przebieg jest bezobjawowy.
Największe ryzyko ciężkiego przebiegu i powikłań istnieje w przypadku wcześniejszego osłabienia układu immunologicznego.
Jeśli choroba nie jest odpowiednio leczona, zakażenie może trwać ponad rok.
Powikłania
Najczęstszymi powikłaniami są zespół ostrej niewydolności oddechowej (acute respiratory distress syndrome — ARDS) u dorosłych lub zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (disseminated intravascular coagulation — DIC).
Rokowanie jest zwykle dobre, ale u pacjentów po splenektomii lub pacjentów z osłabionym układem immunologicznym z innych przyczyn choroba może być śmiertelna.
Herwaldt BL, Linden JV, Bosserman E, et al. Transfusion-associated babesiosis in the United States: A description of cases. Ann Intern Med 2011. www.ncbi.nlm.nih.gov
Gelfand JA, Vannier E. Clinical manifestations, diagnosis, treatment, and prevention of babesiosis. UpToDate, last updated Dec 17, 2014. UpToDate
3. Zimmer AJ., Simonsen KA. Babesiosis. StatPearls [Internet]. Ostatnia aktualizacja: 31.07.2023 r. www.ncbi.nlm.nih.gov
Gubernot DM, Lucey CT, Lee KC, et al. Babesia infection through blood transfusions: reports received by the US Food and Drug Administration, 1997–2007. Clin Infect Dis 2009; 48: 25-30. PubMed
Autorzy
Joanna Dąbrowska-Juszczak (redaktor)
Marlies Karsch-Völk (recenzent/redaktor)
B600
a78 inna choroba zakaźna Babeszjoza
Zoonoza; Pierwotniaki Babesia; Hemoliza; Objawy grypopodobne; Kleszcze; Ukąszenie przez kleszcza; Ugryzienie przez kleszcza; Choroby wywołane przez kleszcze; Choroba odkleszczowa; Objawy podobne do malarii; Babesja; babeszjoza; Parazytemia; Niedokrwistość; ARDS; Zespół ostrej niewydolności oddechowej; Rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe; DIC
babejszjoza; bebajszjoza; bebaszjoza; bebeszjoza
ukaszenie przez kleszcza; choroby wywolane przez kleszcze; niedokrwistosc; zespol ostrej niewydolnosci oddechowej; rozsiane wykrzepianie wewnatrznaczyniowe
Definicja: Zoonoza wywołana przez wewnątrzerytrocytarne pierwotniaki z rodzaju Babesia przenoszone ze zwierząt żywicieli poprzez ukąszenia kleszczy, możliwe także zakażenie wewnątrzłożyskowe lub drogą krwionośną z matki na płód.